Sociaal calamiteitenplan
Onrust onder de bevolking kan leiden tot spanningen en confrontaties met grote maatschappelijke impact. De aanpak hiervan vereist een stevige regie.
Forum, instituut voor multiculturele vraagstukken, heeft daarom in samenwerking met verschillende gemeenten, waaronder Weert en Capgemini, een sociaal calamiteitenplan ontwikkeld. Door de zeven stappen van het sociaal calamiteitenplan te volgen, voorkomt een gemeente verrast te worden door maatschappelijke onrust en sociale calamiteiten.
Doel
Bij sociale onrust tijdig anticiperen op signalen, zodat voorkomen wordt dat de situatie uit de hand loopt. Het sociaal calamiteitenplan stelt gemeenten in staat zich adequaat voor te bereiden op sociale onrust en calamiteiten, zodat zij effectieve maatregelen kunnen nemen om escalatie te voorkomen.
Doelgroep
Iedereen die betrokken is bij maatschappelijke onrust. Deze onrust kan bijvoorbeeld ontstaan, of ernstiger vormen aannemen, door een rel of vechtpartij, een familiedrama, zinloos geweld of herhaalde pesterijen.
Aanpak
In het sociaal calamiteitenplan staat onder meer beschreven hoe alle betrokken partijen in een gemeente moeten omgaan met sociale onrust en calamiteiten: hoe zijn incidenten te voorkómen en wie doet wat.
Het sociaal calamiteitenplan komt niet in de plaats van bestaande lokale rampenplannen, maar is een aanvulling daarop, net als op andere aanpakken en samenwerkingsvormen. Samenwerking en regie van instanties en instellingen mogen niet afhankelijk zijn van toevalligheden, en moeten niet pas in het ‘heetst van de strijd’ tot stand komen.
Met de volgende zeven stappen uit het sociaal calamiteitenplan kan een gemeente voorkómen verrast te worden door maatschappelijke onrust en sociale calamiteiten:
- Commitment en draagvlak op bestuurlijk niveau creëren.
- Het samenstellen van een kernteam.
- Een situatie doet zich voor en dan?
- Het sociaal calamiteitenplan in de praktijk.
- Goed communiceren.
- Nazorg en evaluatie.
- Het sociaal calamiteitenplan ‘levend’ houden.
Om welke situaties kan het gaan?
- Er heeft zich nog geen incident voorgedaan. Wel zijn er signalen dat maatschappelijke onrust tot oplopende spanningen en incidenten kunnen leiden.
- Er is sprake van een op zichzelf staand incident (zoals een familiedrama, of een dreigement aan een school) dat tot maatschappelijke onrust en vervolgincidenten kan leiden.
- Er doet zich een incident voor (al dan niet als onderdeel van een reeks), bijvoorbeeld een schietpartij tussen rivaliserende jongeren, die tot een controverse tussen meerdere bevolkingsgroepen en tot vervolgincidenten kan leiden.
- Er is sprake van een incident of incidentenreeks buiten de gemeente waardoor spanningen en betrokkenheid van bevolkingsgroepen binnen de gemeente kunnen toenemen, zoals een landelijke staking, of brandstichting bij moskeeën of synagogen.
Uitvoerende organisatie(s)
Gemeente, politie en lokale partners, zoals algemeen maatschappelijk werk en welzijnsinstellingen (inclusief jongerenwerk).
Werkzame elementen
Een grote kracht van het sociaal calamiteitenplan is dat de aanpak ook gericht is op preventie, dus op vooraf handelen (nog op tijd) in plaats van achteraf reageren (vaak te laat). Het heeft daarbij wel de voorkeur om de opzet en uitvoering van het Sociaal Calamiteitenplan regelmatig te oefenen.
Het oefenen met situaties van maatschappelijke spanningen helpt bij het leren omgaan met (geëscaleerde) spanningen. Daarin kunnen twee elementen centraal staan:
- Het testen van (bestaand) beleid.
- Het bevorderen van de competenties van de betrokken partners
Forum, instituut voor multiculturele vraagstukken, organiseert en begeleidt een dergelijke oefening.
Evaluatie
Er is geen evaluatie bekend.