Gemeente Lansingerland: Ondermijning melden en samenwerken
Achtergrond en interview gemeente Lansingerland
Ondermijnende criminaliteit, de vermenging van de onder- en bovenwereld is een groot maatschappelijk probleem en krijgt landelijk veel aandacht. Gemeenten spelen een cruciale rol bij de aanpak ervan.
Er is nog veel onduidelijkheid bij gemeenten over hoe zij ondermijning het beste kunnen aanpakken. Hoe ga je als gemeente bijvoorbeeld om met signalen en vermoedens van ondermijnende criminaliteit? Wat doe je vervolgens met de signalen? Kortom: welke stappen zijn nodig om tot een professionele en integrale aanpak van ondermijning te komen?
Vanuit de gedachte ‘de gemeente als ketenregisseur’ is het platform Meld een Vermoeden ontwikkeld. Doel van het platform is de samenwerking op het gebied van ondermijning en fraude te verbeteren. Samenwerking tussen de interne afdelingen van gemeenten en met de ketenpartners, zoals de politie.
Inmiddels maken 18 gemeenten gebruik van het platform om ondermijning aan te pakken: Aalsmeer, Alphen aan den Rijn, Amstelveen, Den Haag, Diemen, Hillegom, Hilversum, Lansingerland, Leeuwarden, Lisse, Noordwijk, Ouder-Amstel, Pijnacker-Nootdorp, Rheden, Stichtse Vecht, Teylingen, Uithoorn en Waalwijk.
Interview Lansingerland
CCV-adviseur Michel de Vroege vroeg de Procesmanager Ondermijning van de gemeente Lansingerland naar de beweegredenen om gebruik te maken van het platform Meld een Vermoeden. Op verzoek van de gemeente is de naam van de ambtenaar in het interview weggelaten. Bij ‘Organisatie’ en ‘Informatieproduct’ vind je meer informatie over het platform.
“Bouwen aan de informatiepositie is de eerste pijler voor de aanpak van ondermijning.”
Welke aanpak van ondermijning had ik voorafgaand aan de invoering van ’Meld een Vermoeden’ bij de gemeente Lansingerland kunnen aantreffen?
“Bijna vijf jaar geleden ben ik overgestapt van de politie naar de gemeente Lansingerland. Inmiddels ben ik een jaar formeel aangewezen als Procesmanager Ondermijning. Destijds was het Jaaractieplan Integrale veiligheid voor de gemeente net opgesteld. Hierin stond als een van de prioriteiten in hoofdlijnen omschreven welke beleidsambities wij voor de aanpak van ondermijning gemeente voor ogen hadden, maar ook dat het tot dat moment nog ontbrak aan structureel optreden in de aanpak van ondermijning.”
Wat wisten jullie van het fenomeen ondermijning in de gemeente? Welk zicht was er op het probleem? Want ik neem aan dat bepaalde ambities in de aanpak waren gebaseerd op een compleet beeld…
“We wisten feitelijk nog heel weinig van de ondermijning in onze gemeente. Cijfers lieten zien dat bepaalde vormen van ondermijnende criminaliteit, zoals mensenhandel en prostitutie, niet of nauwelijks voorkwamen en andere vormen, zoals productie van harddrugs zagen we een enkele keer. Onze regelgeving en beleid liep op het thema ondermijning achter bij veel omliggende gemeenten, toezicht en handhaving was minimaal. Kortom, we boden veel gelegenheid en dat maakte Lansingerland aantrekkelijk voor ondermijnende activiteiten. Hierdoor wisten we eigenlijk zeker dat het probleem in werkelijkheid groter moest zijn dan we zagen. In samenwerking met de politie en andere ketenpartners krijgen wij nu een steeds beter beeld van deze problematiek. Een integrale complementaire keten is hierbij essentieel en controles aan huis of bij bedrijven is ook een beproefde methodiek. Hierdoor ontvangen wij sturingsinformatie om gericht bepaalde maatregelen toe te passen.”
“Maar je stipt dus wel iets aan. Hebben we voldoende zicht op het fenomeen, ontvangen wij structureel informatie die richting geeft hoe wij ons beleid kunnen inrichten en weten we voldoende welke interventies en maatregelen wij moeten inzetten? Nee, dat is wel wenselijk. Ik heb dan ook als procesmanager benadrukt dat bouwen aan een goede aanpak van ondermijning betekent dat we moeten starten met bouwen aan een optimale informatiepositie voor de gemeente.”
Hoe bedoel je? Ondermijning is gezien zijn aard een lastig te spotten fenomeen.
“Zeker, ondermijning is per definitie, juist door de ‘slimme’ verwevenheid van onderwereld en bovenwereld, een fenomeen waarvoor de ‘bewijzen’ als het ware niet voor het oprapen liggen. Maar ik heb het over iets anders. Ik bedoel dat er iets gedaan moet worden aan meldingen en signaleringen die de gemeente ontvangt. Daar moet zij zich voor openstellen en naar vragen. Dergelijke meldingen en signaleringen – vermoedens van ondermijning – kunnen voor ons van grote waarde zijn. Zij zijn de haakjes afkomstig van ons personeel, van onze veiligheidspartners, van onze stakeholders waarmee wij gericht uitvoering kunnen geven aan ons beleid. Kort na mijn aanstelling in deze functie merkte ik echter dat waardevolle meldingen niet altijd benut werden. De waarde van de meldingen werd niet altijd goed ingeschat, de meldingsbereidheid kon beter en niet alle meldingen kwamen bij de juiste personen binnen de gemeentelijke organisatie terecht. Als procesmanager ondermijning vroeg ik me dan ook af: Volgen we nu wel het goede proces? Om waardevolle informatie in de toekomst niet te missen, heb ik daarom voorgesteld de pijler ‘Informatie & kennis’ binnen onze aanpak van ondermijning te versterken.”
Welke verbetering had je concreet in gedachten?
“Ik mistte vooral structuur, een integraal overzicht van de meldingen en er lagen mogelijkheden om de professionals en andere stakeholders te voorzien van meer kennis over het fenomeen ondermijning. De wijkmanager, boa, bouwinspecteur, woningcorporatie, elektriciteitsbedrijf of boswachter meer kennis over het fenomeen geven, heeft als voordeel dat ook die ogen en oren getraind raken. Met uiteindelijk gevolg dat de gemeente beter zicht krijgt op de problematiek door de nieuwe meldingen die wij binnenkrijgen.”
“Zelf heb ik vanuit mijn politieverleden de voordelen gezien als je gegevens digitaal in kaart brengt en we zagen ook hoe forensische ICT een handelingsperspectief kan bieden. Wat destijds ontbrak in de gemeentelijke aanpak van ondermijning was een goed en centraal overzicht van de meldingen, een slimme koppeling van de verschillende meldingen en gegevens aan elkaar, een hoge meldingsbereidheid en een methode die kan garanderen dat informatie terechtkomt bij de medewerker voor wie deze informatie van waarde is. Met andere woorden… zodat wij beter weten wat onze ogen en oren zien van ondermijning. Zodat je weet waar je moet kijken en wat je moet doen als gemeente. Uiteindelijk heb ik dan ook geadviseerd om het platform ‘Meld een Vermoeden’ te gebruiken in de gemeente. Sinds mei vorig jaar maken we hier succesvol gebruik van.”
Wat wil je andere gemeenten die gebruik willen maken van een systeem zoals ’Meld een Vermoeden’ als tip meegeven?
“Maak kenbaar welke successen het oplevert en vier dat. Niet alleen omdat het vieren van successen prettig is, maar ook omdat even stil te staan bij een succes laat zien dat melden waardevol is. Het doet er toe.”
Organisatie
De communicatie tussen de afdelingen en de verschillende partners verloopt via het platform ‘Meld een Vermoeden’ (door middel van een mobiele app en een online formulier). Zo kunnen de veiligheidsprofessionals en de ‘ogen en oren op straat’ hun meldingen (eventueel anoniem) kwijt bij de juiste mensen binnen de gemeentelijke organisatie.
De gemeente is eigenaar van de data die verzameld wordt met het platform. Zij zijn daarnaast ook functioneel beheerder van het dashboard. Het technische beheer is voor rekening van Meld een Vermoeden. Meld een Vermoeden heeft geen toegang tot de data. De gemeente bepaalt zelf wie een melding kan doen en wie toegang heeft tot het overzicht van meldingen.
Informatieproduct en automatisering
Het Meld een Vermoeden platform is met een app beschikbaar voor de melders en via de browser is het bereikbaar voor de behandelaars. Daarnaast is het voor de melders ook mogelijk om via de browser een melding te maken met het meegeleverde webformulier. Deze meldingen komen beide binnen op het dashboard dat toegankelijk is voor enkele gemeentelijke medewerkers.
Vanuit het dashboard hebben de gemeentelijke behandelaars een overzicht van alle binnengekomen meldingen. De meldingen kunnen in behandeling genomen worden en de dossieropbouw vindt hier ook plaats. Meerdere collega’s binnen het veiligheidsdomein kunnen de voortgang van een melding bekijken. Zo is iedereen op de hoogte van de voortgang. Ook is het mogelijk om een melding die telefonisch of per mail binnengekomen is, toe te voegen aan het platform.
In het dashboard worden ook statistieken bijgehouden. Zo is er een maandelijks overzicht dat laat zien hoeveel meldingen zijn binnengekomen, hoeveel van deze meldingen zijn opgepakt en afgerond. Er is ook een overzicht van het totaal aantal meldingen per signaaltype.
Het platform faciliteert een automatische terugkoppeling aan de melders. Daarnaast is het mogelijk om contact op te nemen met de melder voor meer informatie over een gemaakte melding.
Om de meldingen te groeperen en samen te vatten is het mogelijk ze te onttrekken uit het Meld een Vermoeden platform. Door middel van een CSV-bestand, kan er een export worden gemaakt.
Neem voor meer informatie over ‘Meld een Vermoeden’ of over de toepassing in gemeente Lansingerland contact op met CCV-adviseur Michel de Vroege: michel.devroege@hetccv.nl.