Ga naar de inhoud

Wapens en Jongeren toolbox

Laatst gewijzigd op: 08-05-2025

In deze toolbox staan tools voor onder andere gemeenten, scholen en horeca om wapenbezit onder jongeren aan te pakken.

Wapen in broekzak - illustratie bij nieuwsartikel van het CCV.

Er zijn zorgen over het wapenbezit en incidenten met wapens onder jongeren in Nederland. Vaak liggen angstgevoelens, dreiging, behoefte aan zelfverdediging of een strafbaar feit ten grondslag aan het dragen van een wapen. Voor bepaalde groepen is het zelfs normaal om een wapen te hebben. Wapenbezit leidt bij paniek eerder tot gebruik van dat wapen en wapengebruik veroorzaakt ernstiger geweld. De impact van een wapenincident op slachtoffers, de directe omgeving en de samenleving is groot.   

Het CCV maakt samen met diverse partners publicaties die je kunt gebruiken om in kaart te brengen om welke jongeren het gaat, wat je kunt doen en wie daarin welke rol heeft. Daarnaast vind je in deze toolbox relevante wetenschappelijke onderzoeken.

Om excessief geweld te voorkomen, is het soms noodzakelijk om persoonsgegevens van jongeren uit te wisselen tussen organisaties.

De ‘Handreiking Gegevensdeling ter voorkoming van excessief geweld’ van Pro Facto bevat een juridisch kader waarin de voorwaarden worden geschetst om persoonsgegevens te delen. Ook biedt de handreiking een praktisch
uitvoeringskader voor het delen van gegevens in de uitvoering.

‘Een scherpe blik op steekwapenproblematiek‘ is het literatuuronderzoek van Bureau Beke naar het dragen, bezitten en gebruiken van steekwapens door jongeren, hun risicofactoren en motieven, (effecten van) interventies en kansen voor beleid en aanpak.

Met wetenschap beter bewapend is een verdiepend literatuuronderzoek van NSCR naar de achtergronden en aanpak van wapens en wapengeweld onder jongeren.

De last onder dwangsom is een maatregel die kan worden ingezet tegen mensen die steeds opnieuw strafbaar gedrag vertonen. Hiermee kunnen burgemeesters ook optreden tegen overlast.

De Handreiking Last onder dwangsom gaat specifiek in op wapens en jongeren en drugsoverlast van jongeren. Voorafgaand aan de inzet van deze maatregel zijn verschillende overwegingen van belang. Deze nieuwe handreiking geeft een overzicht daarvan.

De Handreiking Evalueren van preventieprojecten biedt projectleiders handvatten om een (experimenteel) project op het gebied van preventie betrekkelijk eenvoudig te evalueren.

Hiermee kun je beoordelen hoe succesvol het project is en krijg je zicht op hoe het als zogenaamde Best Practice (effectieve praktijk) elders kan worden toegepast.

Om wapenbezit en incidenten onder jongeren tegen te gaan, is het belangrijk om het proces van wapenbezit en wapengebruik in kaart te brengen. Wanneer komen jongeren in aanraking met een wapen? Wanneer zijn ze er ontvankelijk voor en wanneer gaan ze over tot gebruik?

Het barrièremodel Wapens en Jongeren brengt dat proces in acht stappen in kaart. Per stap wordt beschreven welke partijen en gelegenheden wapenbezit en -gebruik mogelijk maken en welke signalen daarop duiden.

Vervolgens toont het model wie op welke manier kan ingrijpen om het proces te verstoren en het bezitten, dragen en gebruiken van wapens door jongeren te voorkomen. 

In de aanpak van het wapenbezit- en gebruik onder jongeren hebben verschillende partijen interventiemogelijkheden. Denk aan gemeenten, politie, OM, Halt, scholen en anderen.

In deze interventiematrix worden verschillende situaties beschreven en wat iedere partij kan doen. 

De interventiematrix is bedoeld voor situaties waarbij jongeren van 12 tot 23 jaar betrokken zijn. De matrix gaat van lichte naar ernstige situaties. 

De Interventiematrix Wapenbezit en -gebruik onder jongeren 12-23 jaar geeft de betrokken medewerkers inzicht in het totale ‘arsenaal’ aan mogelijkheden en is bedoeld om in een casus te komen tot een samenhangende aanpak. Doel van deze interventiematrix is ook het voorspelbaar maken van de aanpak van wapenbezit onder jongeren.

Het is een probleem, maar niet voor mijis een onderzoek van de Erasmus Universiteit naar de achtergronden en mogelijke oorzaken van wapenbezit en wapengebruik onder jongeren in Rotterdam, met speciale aandacht voor de wisselwerking met online jeugdcultuur.

De onderzoekers wilden weten hoeveel jongeren (zowel jongens als meisjes) wapens bezitten, dragen en gebruiken, wat de aard en herkomst is van die wapens en welke redenen en motivaties jongeren zelf geven voor betrokkenheid bij wapens. 

Jouw plan of praktijkvoorbeeld ook in de toolbox? 

Mist jouw beleidsplan, praktijkvoorbeeld of campagne tegen wapens nog in deze toolbox? Mail het naar Ingrid Schuurs: ingrid.schuurs@hetccv.nl.

Persvragen 

Voor mediavragen over dit onderwerp kun je contact opnemen met de persvoorlichters van het ministerie van Justitie en Veiligheid.  

Gerelateerd