Wet Bestrijding Voetbalvandalisme en Overlast (MBVEO)
Het is misschien wel de wet met de langste naam: de Wet maatregelen bestrijding voetbalvandalisme en ernstige overlast (Wet MBVEO). Deze wet geeft burgemeesters, officieren van justitie en strafrechters bevoegdheden om op te treden als de openbare orde en veiligheid in het gedrang komt.
Voor verschillende soorten overlast
De naam spreekt boekdelen: de wet werd in een periode gemaakt waarin de overheid vooral voetbalvandalisme wilde aanpakken. In eerste instantie zijn de bevoegdheden uit deze wet dan ook gericht op het tegengaan van voetbaloverlast. Daarom wordt het ook wel de voetbalwet genoemd.
Maar de bevoegdheden zijn ook geschikt voor allerlei andere soorten overlast, zoals overlast in de wijk of overlast bij evenementen. Denk bij wijkoverlast bijvoorbeeld aan hangjongeren, geluidsoverlast, openlijke geweldpleging, openbaar dronkenschap of drugsgebruik op straat. En ook zijn de bevoegdheden in te zetten bij individuele overlast, zoals bij mishandeling of bedreiging.
Evaluatie
Tussen maart 2020 en maart 2021 liet het WODC de wet evalueren door onderzoeksbureau Pro Facto. Uit deze evaluatie blijkt dat er verbeteringen mogelijk zijn in de toepassing van de wet. Want verreweg het merendeel van de gemeenten dat de wet toepast, gebruikt vooral het gebiedsverbod. Andere maatregelen zoals de meldplicht, het groepsverbod en de aanpak van 12-minners die overlast veroorzaken, blijven onbenut. Verder maakt de evaluatie duidelijk dat vooral kleinere gemeenten onbekend zijn met de wet. Terwijl een groot deel van hen wel te maken heeft met ernstige en structurele overlast.
Burgemeester, officier van justitie en strafrechter
De Wet MBVEO geeft bevoegdheden aan de burgemeester, de officier van justitie en de strafrechter. Op grond van artikel 172a Gemeentewet kan de burgemeester bij een verstoring van de openbare orde een gebiedsverbod, groepsverbod of meldplicht opleggen. De burgemeester mag ook ingrijpen bij kinderen onder de 12 jaar die overlast veroorzaken.
De officier van justitie mag op grond van artikel 509hh Wetboek van Strafvordering aan verdachten van een strafbaar feit vergelijkbare maatregelen opleggen. Dat wordt dan een gedragsaanwijzing genoemd. Artikel 184a Wetboek van Strafrecht stelt een overtreding van een gedragsaanwijzing strafbaar.
Tot slot kan de strafrechter op grond van artikel 38v Wetboek van Strafrecht een vrijheidsbeperkende maatregel opleggen in de vorm van een gebiedsverbod, contactverbod of meldplicht.
Iedereen mag optreden
De burgemeester en de officier van justitie mogen beiden optreden bij verschillende soorten overlast. Het is dus niet zo dat bij een bepaald soort overlast alleen de burgemeester of alleen de officier van justitie mag optreden. Maar wil de burgemeester kunnen ingrijpen, dan moet er in ieder geval sprake zijn van een verstoring van de openbare orde.
Een officier van justitie heeft een strafbaar feit nodig om op te kunnen treden. Dat betekent dat bij veel gedragingen beiden bevoegd zijn om te handelen. De omstandigheden van de situatie en de andere eisen in de wet, bepalen dan wat de beste optie is.
Bestrijding van voetbalvandalisme door de KNVB
De KNVB maakt afspraken met alle betaald voetbalorganisaties (BVO’s) om op te kunnen treden tegen voetbalvandalisme, geweld van supporters en andere wanordelijkheden in en rondom het betaald voetbal.
Politie
De inzet van politie bij de aanpak en bestrijding van ordeverstoringen is van groot belang. De politie heeft op grond van de Wet MBVEO geen zelfstandige bevoegdheden, zij speelt wel een belangrijke rol in de toepassing en handhaving van de wet.
Het Centrum voor Criminaliteitspreventie en Veiligheid (het CCV) faciliteert sinds 2012 het Kenniscentrum Wet MBVEO. Dit kenniscentrum bestaat uit experts van gemeenten, politie, het Openbaar Ministerie, het ministerie van Justitie en Veiligheid en het CCV. Een belangrijk doel is de ondersteuning bij de uitvoering, toepassing en interpretatie van de wet.