Wapens in het uitgaansleven
Hier vind je meer informatie over lokale samenwerking in de aanpak van wapens en concrete maatregelen die gemeente, politie en horeca kunnen nemen.

Het gebruik van een wapen vergroot de kans op ernstig geweld aanzienlijk, ook in het uitgaansleven. Daarom is de horeca een van de speerpunten in het Actieplan Wapens en Jongeren. Lokale samenwerking, met goed contact tussen politie en horeca, is onderdeel van het actieplan.
Recente cijfers over hoeveel jongeren een wapen meenemen tijdens het stappen, of bij hoeveel uitgaansgeweld een wapen wordt gebruikt, zijn niet bekend. Uit de quickscan Nieuwe fenomenen in het uitgaansleven van het CCV uit 2020 blijkt dat, voor de coronacrisis, de ernst van de incidenten in bepaalde uitgaansgebieden toenam bijvoorbeeld door gebruik van wapens en invloed van drank en drugs.
In de quickscan worden de uitdagingen helder beschreven en voorzien van aanbevelingen. Die uitdagingen zijn:
- Omgaan met minder politie en ernstiger geweld
- Aanpak van de nijpende positie van particuliere beveiliging
- Overmatig alcoholgebruik door meerderjarigen
- Empathisch aanpakken van ongezeglijk uitgaanspubliek
- Ondermijning: zichtbaar in het uitgaansleven
- Gemeente: rekening houden met de lange termijn
- Blijven samenwerken: onveiligheid is nooit het probleem van de ander
- Positief uitgaanspubliek en horeca als beschermende factor
- Blijvend investeren in preventie.
Steekwapens zijn de meest voorkomende wapens in het uitgaansleven. Maar ook alledaagse voorwerpen worden als wapen gebruikt: gebroken glazen en flesjes, tafelpoten, schoenen met stalen neuzen of naaldhakken. Met name gebroken glas is een veelgebruikt wapen in het uitgaansleven. Een effectieve aanpak van wapens gaat dus niet alleen over wapens waarvan het bezit op zichzelf al strafbaar is.
Pak het wapenprobleem onder jongeren bij de wortels aan
De meeste jongeren nemen een wapen mee om zich in noodsituaties te kunnen verdedigen. Bijvoorbeeld een jonge vrouw die pepperspray meeneemt uit angst voor seksueel geweld of jonge mannen die een mes meenemen omdat ze bang zijn voor een conflict. Anderen nemen een wapen mee uit stoerdoenerij. Een zeer kleine groep gebruikt een wapen als middel om in een gevecht de andere partij ontzag in te boezemen, bijvoorbeeld bij een afrekening in de georganiseerde (drugs)criminaliteit.

Een effectieve aanpak van wapens betekent dus niet alleen het wegnemen van het wapen, maar ook het aanpakken van de redenen waarom publiek zich wil wapenen. Maatregelen tegen wapens gaan daarom altijd samen met de bredere aanpak van onveiligheid in het uitgaansleven. In de Keuzewijzer Veilig Uitgaan staat meer informatie over de aanpak van de belangrijkste en meest voorkomende problemen in het uitgaansleven, zoals seksuele intimidatie, geweld en horeca en ondermijning.
Samenwerking en maatregelen
Samenwerking tussen gemeente, politie en horeca is belangrijk voor een effectieve aanpak van wapens in het uitgaansleven, zowel binnen in de horeca, als op straat in het uitgaansgebied. De Kwaliteitsmeter Veilig Uitgaan (KVU) is hét instrument voor de vormgeving van die samenwerking. De uitgangspunten:
- partijen samenbrengen
- problemen in kaart brengen
- samen oplossen
Bij de KVU draait alles om gezamenlijk afspraken maken en de naleving van de gemaakte afspraken controleren.
Kwaliteitsmeter Veilig Uitgaan: lokale samenwerking in de aanpak van wapens
Vanuit het Actieplan Wapens en Jongeren begeleidt het CCV dit jaar drie gemeenten bij de aanpak van wapens in het uitgaansleven met de KVU. Hiervoor wordt de KVU doorontwikkeld op gebied van wapens. Hiermee komt de problematiek beter in beeld en er wordt aandacht besteed aan effectieve maatregelen. De doorontwikkelde KVU wordt eerst toegepast in deze 3 gemeenten. Na afronding van deze begeleiding wordt deze beschikbaar gesteld aan alle gemeenten.
In diverse uitgaansgebieden is al ervaring opgedaan met de aanpak van wapens in het uitgaansleven. Profiteer van die ervaring en lees hieronder meer over de maatregelen die gemeente, politie en horeca hebben getroffen op straat in het uitgaansgebied en in de horeca. Meer informatie over hoe deze maatregelen er in de praktijk uit zien? Kijk dan bij praktijkvoorbeelden onderaan deze pagina.
Algemene maatregelen tegen wapens in het uitgaansleven
Hieronder staan maatregelen tegen wapens in het uitgaansleven in het algemeen, waarin zowel gemeente, politie als horeca een rol hebben.
Checklist wapencontrole in de horeca
Bureau Beke heeft de ‘Checklist controle op wapenbezit in de horeca’ uit 2007 geactualiseerd in 2021. In deze checklist staat hoe wapencontrole in de horeca voorbereid en ingevoerd kan worden, naast andere maatregelen tegen wapens in het uitgaansleven. Op basis van deskresearch en gesprekken met diverse deskundigen vanuit de politie, de horeca, gemeenten, OM en het CCV is de inhoud geactualiseerd en in een nieuw digitaal jasje gestoken.
Convenant
Gemeente, politie en horeca leggen de gemaakte afspraken over de aanpak van wapenbezit in het uitgaansleven vast in een convenant veilig uitgaan. Met dit convenant verbinden alle partijen zich aan de uitvoering van deze afspraken en maatregelen. Voorbeelden hiervan staan bij praktijkvoorbeelden onderin deze pagina.
Tips van gemeente, politie en horeca
In diverse uitgaansgebieden is ervaring opgedaan met de aanpak van wapens in het uitgaansleven. Profiteer van deze ervaring van gemeente, politie en horeca met onderstaande tips:
- Zorg voor een brede wapenaanpak met preventieve en repressieve maatregelen, zowel in de horeca als op straat, waar alle lokale partners aan bijdragen. Zo geef je met zijn allen het signaal dat de aanpak van wapens belangrijk is.
- Zorg voor voldoende zichtbaar toezicht en politie in het uitgaansgebied, zodat snel handelen mogelijk is bij wapenproblematiek. Zichtbaar toezicht werkt ook preventief: een wapen zie je vaak niet, omdat het onder kleding of in een tas wordt meegenomen. Met zichtbaar toezicht is publiek voorzichtiger en zullen ze een wapen minder snel gebruiken.
- Train samen met politie, portiers en handhavers in het omgaan met wapenincidenten en maak afspraken hierover.
- Portiers spelen een belangrijke rol, omdat zij geregeld wapens bij toegangscontrole aantreffen. Zet portiers in van een bedrijf met een kwaliteitskeurmerk van brancheorganisaties NVB en VBeNL.
- Vraag portiers om bij verboden wapenbezit, zoals vuurwapens en verboden messen altijd de politie te waarschuwen.
- Werk met een horecakluis zodat portiers voorwerpen als kleine mesjes en schroevendraaiers veilig kunnen deponeren. Ongewenste voorwerpen, zoals kleine mesjes, schroevendraaiers, andere scherpe voorwerpen en drugs die worden aangetroffen, worden door de portier in beslag genomen en opgeslagen in een horecakluis. Er zijn diverse aanbieders van een horecakluis, zoals Kluisstore.nl en Kluizen.nl en Scheeres.nl. Verboden wapens, zoals vuurwapens of verboden messen, horen niet in een horecakluis. De portier moet in dat geval altijd de politie waarschuwen.
- Vraag portiers en horeca om elkaar onderling te waarschuwen als er personen in het uitgaansgebied zijn die zich erg agressief gedragen.
Gemeente en politie hebben diverse mogelijkheden om op straat in het uitgaansgebied wapens aan te pakken.
Preventief toezicht
Preventief toezicht is belangrijk om tijdig veiligheidsproblemen, zoals wapenbezit, te signaleren en escalatie te voorkomen. Zorg voor voldoende zichtbaar toezicht en politie in het uitgaansgebied, zodat snel handelen mogelijk is bij wapenproblematiek. Zichtbaar toezicht werkt ook preventief: een wapen is vaak niet zichtbaar, omdat het onder kleding of in een tas wordt meegenomen. Met zichtbaar toezicht is publiek voorzichtiger en zullen ze een wapen minder snel gebruiken
Preventief toezicht door de politie staat onder druk: de (vaste) horecateams worden op steeds meer plaatsen verkleind. Bij strafbare feiten, zoals wapenbezit of wapengeweld, moet wel direct de politie worden ingeschakeld. Train samen met politie, portiers en andere toezichthouders in het omgaan met wapenincidenten en maak afspraken hierover. Ook cameratoezicht kan onderdeel zijn van preventief toezicht in een uitgaansgebied.
Lees meer over toezicht in het uitgaansleven in de Keuzewijzer Veilig Uitgaan van het CCV.
Preventief fouilleren
Een burgemeester kan een gebied, zoals een uitgaansgebied, voor een bepaalde tijd aanwijzen als veiligheidsrisicogebied. De officier van justitie kan opleggen dat binnen zo’n gebied preventief wordt gefouilleerd en dat vervoermiddelen en bagage onderzocht worden op de aanwezigheid van wapens.
Lees meer onder Preventief fouilleren.
TipsOnderstaande tips zijn op basis van ervaring met preventief fouilleren in het uitgaansleven n.a.v. wapenincidenten:
|
APV-verbod legale messen
Diverse gemeenten hebben een verbod in hun de Algemene Plaatselijke Verordening (APV) staan over het bezit van legale messen of andere voorwerpen die als steekwapen gebruikt kunnen worden. In de volksmond wordt dit ook wel een ‘messenverbod’ genoemd.
Lees meer onder Wet- en regelgeving.
Gebiedsverbod
De burgemeester kan ordeverstoorders een gebiedsverbod opleggen als zij een strafbaar feit plegen, zoals bezit of gebruik van een wapen. Het gebiedsverbod houdt in dat zij zich een bepaalde tijd (soms gedurende specifieke tijdstippen) niet in een gebied mogen bevinden. Voorwaarde is wel dat een en ander is vastgelegd in APV.
->Lees meer over het gebiedsverbod in het uitgaansleven in de Keuzewijzer Veilig Uitgaan
De horecaondernemer is verantwoordelijk voor de veiligheid van zijn personeel en gasten. Het is dus belangrijk dat wapens zoveel mogelijk uit de horeca worden geweerd. Daarvoor zijn verschillende mogelijkheden.
Veiligheidsplan voor de horeca
Veel nacht-horecazaken hebben een veiligheidsplan. In een aantal gemeenten is zo’n plan zelfs verplicht voor een nachtzaak voor het verkrijgen van een vergunning of ontheffing. In dit plan staat hoe de ondernemer zorgt voor de veiligheid van personeel en gasten. De aanpak van wapenbezit kan onderdeel zijn van dit plan. Het gaat dan om een beschrijving van preventieve maatregelen zoals voorlichting, huisregels en controle, en hoe om te gaan met aangetroffen wapens.
In de handhavingsstrategie van de gemeente staan de maatregelen als een horecaondernemer de afspraken in het veiligheidsplan niet naleeft.
In Scholen en aanpak wapens staan voorbeelden van een veiligheidsplan.
Checklist invoering controle op wapenbezit horeca
Voor de horeca is een checklist beschikbaar voor het invoeren van controles op wapenbezit. Deze checklist is opgesteld door Bureau Beke in opdracht van het ministerie van Justitie en Veiligheid. In het ‘Actieplan Wapens en Jongeren’ is het tegengaan van het bezit van wapens in de horeca een van de speerpunten in de aanpak van wapenbezit onder jongeren. Een bijdrage hieraan is de ‘Checklist invoering controle op wapenbezit horeca‘ die is bedoeld voor horecagelegenheden, politie en gemeenten.
De wapencontroles zijn niet alleen bedoeld voor uitgaansgelegenheden die problemen hebben op dit gebied. De checklist is een instrument die wapenbezit in de horeca moet voorkomen en het veiligheidsgevoel in en rond de horeca moet verhogen. In de checklist staan verschillende fasen die nodig zijn om de invoering van controles op wapenbezit in de horeca te vergemakkelijken.
Portiers
Portiers spelen een belangrijke rol in de aanpak van wapens, omdat zij geregeld wapens aantreffen bij toegangscontrole. Brancheorganisaties NVB en VBeNL hebben een keurmerk voor bedrijven die portiers inzetten. Vraag portiers om bij verboden wapenbezit, zoals vuurwapens en verboden messen, altijd de politie te waarschuwen. Stimuleer horecaondernemers om te werken met een horecakluis, zodat portiers voorwerpen als kleine mesjes en schroevendraaiers veilig kunnen deponeren. Vraag portiers om elkaar onderling te waarschuwen als er personen in het uitgaansgebied zijn die zich erg agressief gedragen en een veiligheidsrisico vormen.
Huisregels en deurbeleid
Deurbeleid en huisregels maken duidelijk welk gedrag wel en niet wordt getolereerd in de horeca. Toegangsregels gelden aan de deur en zijn de basis voor de portier om het deurbeleid te handhaven. Wapenbezit is een reden om iemand de toegang te weigeren, ook voor langere tijd via een horecaontzegging. Ook staat in de huisregels of er sprake is van metaaldetectie, dan wel fouilleren/visiteren.
Onder Praktijkvoorbeelden staan voorbeelden van huisegels en deurbeleid. Lees meer over deurbeleid en huisregels in de Keuzewijzer Veilig Uitgaan.
Collectieve horecaontzegging
Horecaondernemers kunnen plegers van criminaliteit en overlast uit hun zaak weren met een horecaontzegging. Bij een collectieve horecaontzegging (CHO) slaan de horeca in een uitgaansgebied de handen ineen: alle deelnemende horeca kunnen dan overlastgevers voor langere tijd de toegang ontzeggen. Wanneer diegene toch de horeca binnengaat, is er sprake van huisvredebreuk.
Het bezit en/of gebruik van een wapen in de horeca kan een reden zijn om iemand een CHO op te leggen. In het vernieuwde model-protocol CHO van KHN kan iemand bij wapenbezit een ontzegging krijgen van 6 tot 12 maanden. Bij gebruik van een wapen kan een ontzegging van 1 tot maximaal 2 jaar opgelegd worden.
Meer informatie staat in het dossier Collectieve Horecaontzegging van het CCV.
Metaaldetectie
Bij de ingang van een horecagelegenheid kunnen bezoekers gecontroleerd worden op wapens door een metaaldetector te gebruiken, variërend van een detectiepoort tot handscanner. Als een horecagelegenheid gebruik maakt van metaaldetectie moet dit duidelijk zijn voor de bezoekers voordat ze de horecagelegenheid betreden, bijvoorbeeld via de huisregels.
(Bron: Richtlijnen Horecabeveiliging van de NVB). In sommige horecazaken worden detectiemiddelen structureel ingezet, in andere zaken alleen bij bepaalde risicofeesten.
Fouilleren en visiteren
Fouilleren en visiteren kunnen onderdeel zijn van de toegangscontrole van een horecagelegenheid. Dit kan structureel bij bepaalde horecazaken, of incidenteel bij bepaalde risicofeesten. Beveiligers mogen alleen een privaatrechtelijke oppervlakkige veiligheidsfouillering (POV) uitvoeren. Een POV is het oppervlakkig aftasten van kleding na toestemming van de bezoeker om voorwerpen op te sporen, zoals wapens. Een horecabeveiliger mag geen onderzoek in de kleding of aan het lichaam uitvoeren. Alleen opsporingsambtenaren hebben deze bevoegdheid.
Een visitatie is een officiële inspectie, waarbij de horecabeveiliger na toestemming van de bezoeker, leverancier of personeelslid tassen mag controleren op verboden voorwerpen.
Als een bezoeker, leverancier of personeelslid geen toestemming geeft, dan mag de toegang worden geweigerd.
Horecakluis
Ongewenste voorwerpen die worden aangetroffen, zoals wapens, worden door de portier in beslag genomen en direct opgeslagen in een horecakluis. Een horecaondernemer mag namelijk die spullen niet zomaar ergens opslaan, want dan is hij zelf in overtreding. Alleen de politie kan de kluis leeghalen, want die heeft de sleutel. Dat heeft als voordeel dat de in beslag genomen spullen niet elke keer naar het politiebureau hoeven te worden gebracht.
De horecakluis wordt bevestigd aan de muur of vloer, liefst in een goed afsluitbare ruimte waar alleen leidinggevenden en beveiligers komen. Scherpe voorwerpen (schroevendraaier, kurketrekker met mesje, keukenmes etc.) worden door de beveiligers zo snel mogelijk in de kluis gedeponeerd. Wanneer een portier een wapen aantreft bij een gast, wordt direct de politie gewaarschuwd. De politie leegt de horecakluis regelmatig.
Onder deze pagina meer informatie over de toepassing van de horecakluis.
Overeenkomst horecakluis tussen politie en horeca
In een overeenkomst horecakluis, zoals dit voorbeeld van Almere, worden afspraken tussen horeca en politie vastgelegd. Bijvoorbeeld wie de eigenaar van de horecakluis is, de communicatie naar personeel en gasten, hoe de kluis wordt gebruikt, de samenwerking met de politie.
Alternatieven voor glas
Glas is een van de meeste gebruikte wapens in het uitgaansleven dat ernstige verwondingen kan veroorzaken. Er zijn tegenwoordig meerdere alternatieven voor glas voor de horeca die goed verkrijgbaar zijn, zoals veiligheidsglas en onbreekbare kunststof glazen.
Glas is een van de meeste gebruikte wapens in het uitgaansleven dat ernstige verwondingen kan veroorzaken. Er zijn tegenwoordig meerdere alternatieven voor glas voor de horeca die goed verkrijgbaar zijn.
- Geharde glas / veiligheidsglazen
- Polycarbonaat / onbreekbare en herbruikbare kunststof drinkglazen
Gebruik van veiligheidsglas stimulerenIn diverse gemeenten zijn horecaondernemers overgestapt op veiligheidsglas, nadat er meerdere incidenten waren geweest met kapotgeslagen glas. De politie stuurt na een glasincident een bestuurlijke rapportage naar de gemeente, waarna de gemeente met de betreffende ondernemers in gesprek gaat om over te stappen op veiligheidsglas. De kans is groot dat daarna meer ondernemers volgen uit eigen initiatief. |
In een veiligheidsplan legt de horecaondernemer vast welke maatregelen hij treft om de veiligheid van gasten en personeel te waarborgen, waaronder de aanpak van wapens. Indien een veiligheidsplan verplicht is gesteld, controleert de gemeente op de naleving van het veiligheidsplan. Bij een overtreding wordt er handhavend opgetreden.
- Model veiligheidsplan van KHN: hoofdstuk Veiligheidsrisico’s, G Wapenbezit
- Format veiligheidsplan voor Amsterdamse horeca.