Gemeentelijke aanpak van wapens
Deze Toolbox biedt gemeenten een brede selectie aan preventieve en repressieve maatregelen tegen wapens.
De gemeente is verantwoordelijk voor de openbare orde en veiligheid op lokaal niveau. Het bezit en gebruik van een wapen vormt een grote bedreiging van de openbare orde en veiligheid. In een aantal gemeenten is het wapenprobleem zelfs nijpend, met name onder jongeren. Tijdens het Beraad van Nissewaard hebben deze gemeenten hun commitment uitgesproken voor het Actieplan Wapens en Jongeren, met het doel om wapenbezit en wapengebruik onder jongeren te verminderen.
Lokaal maatwerk aanpak wapenproblematiek
Iedere gemeente gaat naar eigen inzicht te werk; in de ene gemeente is de wapenproblematiek onder jongeren namelijk groter dan in de andere gemeente. De ene gemeente is ook verder gevorderd met de invoering van maatregelen dan de andere. Ook kunnen lokale omstandigheden variëren.
Deze Toolbox biedt gemeenten een brede selectie aan preventieve en repressieve maatregelen tegen wapens. Gemeenten kunnen zelf kiezen waar ze gebruik van willen maken. Dat geldt voor de gemeenten die meedoen met het actieplan Wapens en Jongeren, maar ook voor gemeenten die de aanpak van wapens actief willen oppakken en zich hier niet bij hebben aangesloten.
Informatie en praktijkvoorbeelden aanpak wapens
Deze pagina’s gaan specifiek over de rol van de gemeente in de lokale aanpak van wapens in het algemeen. Informatie over de lokale aanpak van wapens specifiek op scholen, in het uitgaansleven en online staan elders in dit dossier.
Tools/mogelijkheden die de gemeente tot haar beschikking heeft:
Het voorkomen van de aanpak van wapenbezit vraagt om een goede risicosignalering. Probeer een zo compleet mogelijk beeld te krijgen van jongeren, hun thuis- en schoolsituatie. Bij de preventieve aanpak van jongeren die dreigen af te glijden, is het belangrijk om ook de kans op wapenbezit te betrekken.
Bekijk daarbij ook of jongeren lid zijn van jeugdgroepen en welke rol zij vervullen. Jeugdnetwerken zijn veelal fluïde van aard en samenstelling. Jongeren switchen hierbij snel tussen de online en offline leefwereld. Daardoor is het lastig goed zicht te hebben op deze jongeren. Wie hoort bij een groep, hoe komen de jongeren aan de wapens en welke vetes worden (online) gepland? Zie ook het item het online zicht krijgen op groepen. Zie ook ‘Zicht krijgen op jongeren en groepen‘.
Met de handreiking Zó krijg je samen zicht op jongeren biedt het CCV praktische hulp om de vroegsignalering van jongeren die in de problemen dreigen te raken, goed in te richten en op te pakken. Ook vind je hierin een overzicht van risicosignalen.
Jongeren met een groter risico op crimineel gedrag blijken vaak een licht verstandelijke beperking te hebben, uit achterstandswijken te komen en een beperkt sociaal aanpassingsvermogen te hebben. Onderzoek toont aan dat er in een vroeg stadium van een criminele carrière mogelijkheden zijn om in te grijpen. Daarom is het goed om bij het maken van een plan van aanpak ook hiervoor aandacht te hebben. Lees hierover meer over CCV-themawebsite Wegwijzer Jeugd en Veiligheid: de LVB-problematiek en de bijbehorende aanpakken. Het dossier bevat ook een aantal interessante documenten zoals het proefschrift van Menno Segeren over de levensloop van jonge veelplegers in Amsterdam.
Naast een goede en brede informatievergaring door gemeenten en partners is vroegtijdig ingrijpen van belang. Iedere situatie vraagt om een andere interventie. Inzet van de juiste interventie bepaalt de mate van succes. Maar wat past nou het beste bij de situatie? In de database Aanpakken Jeugdgroepen op de CCV-themawebsite Wegwijzer Jeugd en Veiligheid vind je eenvoudig een aanpak die past bij de lokale situatie, ook als het gaat om jongeren en wapens binnen een jeugdgroep. De interventies in de database zijn heel divers. Je vindt er interventies gericht op de aanpak van een jeugdgroep en de individuele jongere in zijn ‘systeem’, dus met onder andere zijn ouders, gezin en school.
Veel gemeenten organiseren lokale inleveracties van wapens. Onderstaand een aantal voorbeelden van deze lokale acties:
- Den Haag – Wapeninleveractie #DropIt | politie.nl
- IJsselland – Wapeninleveractie politie IJsselland: al ruim honderd wapens ingeleverd – RTV Oost\
- Met video met de boodschap: kies voor een kansrijke toekomst, lever je wapens in
Een belangrijk instrument om wapenbezit terug te dringen, is preventief fouilleren. De gemeenteraad kan bij verordening de burgemeester de bevoegdheid verlenen om een gebied, met inbegrip van de daarin gelegen voor het publiek openstaande gebouwen en daarbij behorende erven, aan te wijzen als veiligheidsrisicogebied.
Wil je meer weten hoe de preventieve inzet hiervan werkt? Kijk dan bij Preventief fouilleren.
Het actieplan Wapens en Jongeren heeft tot doel het aantal wapenincidenten door jongeren in de betrokken gemeenten met 25% te verminderen. Het gaat om preventieve, proactieve en repressieve maatregelen. Gemeenten vertalen de opgaven van het actieplan naar hun integraal veiligheidsbeleid en maken actieplannen.
Lokaal slaan gemeenten en partners de handen ineen tegen wapengeweld onder jongeren. In het gemeentelijk beleid lees je wat de doelen voor de komende jaren zijn en hoe hierop wordt ingezet. De concrete invulling verschilt per gemeente. Dat kan variëren van een regionale analyse en aanpak, het benoemen van 5 basispijlers voor jongeren tot een complete aanpak op en rond de school.
De aanpak van gemeenten uit de landelijke werkgroep staat onderin deze pagina bij links.
Als onderdeel van een brede integrale aanpak worden ook campagnes ingezet. Op deze pagina worden enkele campagnes van gemeenten uitgelicht die wapenbezit onder de aandacht brengen van jongeren. De kernboodschap van de campagnes is dat het dragen van een wapen niet normaal is.
Regio Rotterdam-Lever je mes in
Politie, jongerenwerk en gemeenten in de regio Rotterdam organiseerden in oktober 2022 een messeninleveractie. Er werden 113 messen en 31 andere wapens ingeleverd. Ook zijn er mooie gesprekken gevoerd in het onderwijs, met jongerenwerkers en bij jongeren thuis.
De Dordtse campagne ‘Drop It’
In de campagne ‘Drop It’ focust Dordrecht op de basisbehoefte verbondenheid en ‘the need to belong’ die jongeren ervaren. Jongeren zijn sterk groepsgericht en volgen de sociale norm van de groep. In de campagne wordt het dragen van een mes afgekeurd door de groep (peer rejection) en wordt een andere sociale norm neergezet.
De campagne is verticaal gefilmd en elk filmpje is maar 25 seconden lang. Dit komt overeen met de content die de jongeren veelal op Instagram Reels en TikTok voorbij zien komen. De campagne is gestart op 8 december en zal via deze kanalen de Dordtse jongeren van 13 t/m 19 jaar bereiken.
YouChoose in verschillende gemeenten
Diverse gemeenten zetten de campagne YouChoose in. Doel van de campagne is bewustwording en gedragsverandering. Het dragen van een steekwapen is niet normaal. Het is dus belangrijk om jongeren intrinsiek te motiveren om geen wapen te (gaan) dragen en zich te focussen op talentontwikkeling. Gemeenten Haarlemmermeer, Capelle en Groningen maakten er onder andere gebruik van. Wil jij de campagne ook inzetten? Neem dan contact op via de site youchoose.nl.
Geweldig Rotterdam
Burgemeester Aboutaleb gaf het startsein voor ‘Geweldig Rotterdam’. De burgemeester sprak met jongeren, politie, jongerenwerkers en raadsleden over de noodzaak voor deze campagne. Deze campagne is een onderdeel van het stedelijk offensief tegen messengeweld. Een team van wetenschappers, media, jongerenwerkers, communicatieprofessionals en rolmodellen gaat de komende tijd aan de slag. “Met deze campagne zoeken we de confrontatie en bieden we de helpende hand.” Er gaan interactieve activiteiten, zoals gesprekken, confrontatietheater, workshops en werk-excursies, plaatsvinden voor de doelgroep. Op de website www.geweldigrotterdam.nl is alle informatie over de campagne te vinden.
Almere ontwapent
In navolging van de gemeente Amsterdam kiest Almere voor de campagne Almere ontwapent. De burgemeester geeft in dit filmpje een helder signaal af dat Almere geen wapens accepteert en daarom inzet op ontwapening.
Themalessen wapens op scholen over wapens maken vaak onderdeel uit van een preventieve aanpak. Zo bieden Halt en het Openbaar Ministerie lesprogramma’s en een leskaart voor docenten aan. Zie voor meer informatie: Themalessen wapens op scholen. In het webdossier Straatroof zijn verschillende campagnes opgenomen om wapenbezit te voorkomen.