Gemeentelijke aanpak van wapens
Deze Toolbox biedt gemeenten een brede selectie aan preventieve en repressieve maatregelen tegen wapens.
De gemeente is verantwoordelijk voor de openbare orde en veiligheid op lokaal niveau. Het bezit en gebruik van een wapen vormt een grote bedreiging van de openbare orde en veiligheid. In een aantal gemeenten is het wapenprobleem zelfs nijpend, met name onder jongeren. Tijdens het Beraad van Nissewaard hebben deze gemeenten hun commitment uitgesproken voor het Actieplan Wapens en Jongeren, met het doel om wapenbezit en wapengebruik onder jongeren te verminderen.
Lokaal maatwerk aanpak wapenproblematiek
Iedere gemeente gaat naar eigen inzicht te werk; in de ene gemeente is de wapenproblematiek onder jongeren namelijk groter dan in de andere gemeente. De ene gemeente is ook verder gevorderd met de invoering van maatregelen dan de andere. Ook kunnen lokale omstandigheden variëren.
Deze Toolbox biedt gemeenten een brede selectie aan preventieve en repressieve maatregelen tegen wapens. Gemeenten kunnen zelf kiezen waar ze gebruik van willen maken. Dat geldt voor de gemeenten die meedoen met het actieplan Wapens en Jongeren, maar ook voor gemeenten die de aanpak van wapens actief willen oppakken en zich hier niet bij hebben aangesloten.
Informatie en praktijkvoorbeelden aanpak wapens
Deze pagina’s gaan specifiek over de rol van de gemeente in de lokale aanpak van wapens in het algemeen. Informatie over de lokale aanpak van wapens specifiek op scholen, in het uitgaansleven en online staan elders in dit dossier.
Tools/mogelijkheden die de gemeente tot haar beschikking heeft:
Het voorkomen van de aanpak van wapenbezit vraagt om een goede risicosignalering. Probeer een zo compleet mogelijk beeld te krijgen van jongeren, hun thuis- en schoolsituatie. Bij de preventieve aanpak van jongeren die dreigen af te glijden, is het belangrijk om ook de kans op wapenbezit te betrekken.
Bekijk daarbij ook of jongeren lid zijn van jeugdgroepen en welke rol zij vervullen. Jeugdnetwerken zijn veelal fluïde van aard en samenstelling. Jongeren switchen hierbij snel tussen de online en offline leefwereld. Daardoor is het lastig goed zicht te hebben op deze jongeren. Wie hoort bij een groep, hoe komen de jongeren aan de wapens en welke vetes worden (online) gepland? Zie ook het item het online zicht krijgen op groepen. Zie ook ‘Zicht krijgen op jongeren en groepen‘.
Met de handreiking Zó krijg je samen zicht op jongeren biedt het CCV praktische hulp om de vroegsignalering van jongeren die in de problemen dreigen te raken, goed in te richten en op te pakken. Ook vind je hierin een overzicht van risicosignalen.
Jongeren met een groter risico op crimineel gedrag blijken vaak een licht verstandelijke beperking te hebben, uit achterstandswijken te komen en een beperkt sociaal aanpassingsvermogen te hebben. Onderzoek toont aan dat er in een vroeg stadium van een criminele carrière mogelijkheden zijn om in te grijpen. Daarom is het goed om bij het maken van een plan van aanpak ook hiervoor aandacht te hebben. Lees hierover meer over CCV-themawebsite Wegwijzer Jeugd en Veiligheid: de LVB-problematiek en de bijbehorende aanpakken. Het dossier bevat ook een aantal interessante documenten zoals het proefschrift van Menno Segeren over de levensloop van jonge veelplegers in Amsterdam.
Naast een goede en brede informatievergaring door gemeenten en partners is vroegtijdig ingrijpen van belang. Iedere situatie vraagt om een andere interventie. Inzet van de juiste interventie bepaalt de mate van succes. Maar wat past nou het beste bij de situatie? In de database Aanpakken Jeugdgroepen op de CCV-themawebsite Wegwijzer Jeugd en Veiligheid vind je eenvoudig een aanpak die past bij de lokale situatie, ook als het gaat om jongeren en wapens binnen een jeugdgroep. De interventies in de database zijn heel divers. Je vindt er interventies gericht op de aanpak van een jeugdgroep en de individuele jongere in zijn ‘systeem’, dus met onder andere zijn ouders, gezin en school.
Veel gemeenten organiseren lokale inleveracties van wapens. Onderstaand een aantal voorbeelden van deze lokale acties:
- Velsen-Noord – Wijkbewoners blij met wapen inleveractie Velsen-Noord
- Den Haag – Wapeninleveractie #DropIt | politie.nl
- IJsselland – Wapeninleveractie politie IJsselland: al ruim honderd wapens ingeleverd – RTV Oost\
- Met video met de boodschap: kies voor een kansrijke toekomst, lever je wapens in
Een belangrijk instrument om wapenbezit terug te dringen, is preventief fouilleren. De gemeenteraad kan bij verordening de burgemeester de bevoegdheid verlenen om een gebied, met inbegrip van de daarin gelegen voor het publiek openstaande gebouwen en daarbij behorende erven, aan te wijzen als veiligheidsrisicogebied.
Wil je meer weten hoe de preventieve inzet hiervan werkt? Kijk dan bij Preventief fouilleren.
Het actieplan Wapens en Jongeren heeft tot doel het aantal wapenincidenten door jongeren in de betrokken gemeenten met 25% te verminderen. Het gaat om preventieve, proactieve en repressieve maatregelen. Gemeenten vertalen de opgaven van het actieplan naar hun integraal veiligheidsbeleid en maken actieplannen.
Lokaal slaan gemeenten en partners de handen ineen tegen wapengeweld onder jongeren. In het gemeentelijk beleid lees je wat de doelen voor de komende jaren zijn en hoe hierop wordt ingezet. De concrete invulling verschilt per gemeente. Dat kan variëren van een regionale analyse en aanpak, het benoemen van 5 basispijlers voor jongeren tot een complete aanpak op en rond de school.
De aanpak van gemeenten uit de landelijke werkgroep staat onderin deze pagina bij links.
Als onderdeel van een brede integrale aanpak worden ook campagnes ingezet. Op deze pagina worden enkele campagnes van gemeenten uitgelicht die wapenbezit onder de aandacht brengen van jongeren. De kernboodschap van de campagnes is dat het dragen van een wapen niet normaal is.
Regio Rotterdam-Lever je mes in
Politie, jongerenwerk en gemeenten in de regio Rotterdam organiseerden in oktober 2022 een messeninleveractie. Er werden 113 messen en 31 andere wapens ingeleverd. Ook zijn er mooie gesprekken gevoerd in het onderwijs, met jongerenwerkers en bij jongeren thuis.
De Dordtse campagne ‘Drop It’
In de campagne ‘Drop It’ focust Dordrecht op de basisbehoefte verbondenheid en ‘the need to belong’ die jongeren ervaren. Jongeren zijn sterk groepsgericht en volgen de sociale norm van de groep. In de campagne wordt het dragen van een mes afgekeurd door de groep (peer rejection) en wordt een andere sociale norm neergezet.
De campagne is verticaal gefilmd en elk filmpje is maar 25 seconden lang. Dit komt overeen met de content die de jongeren veelal op Instagram Reels en TikTok voorbij zien komen. De campagne is gestart op 8 december en zal via deze kanalen de Dordtse jongeren van 13 t/m 19 jaar bereiken.
YouChoose in verschillende gemeenten
Diverse gemeenten zetten de campagne YouChoose in. Doel van de campagne is bewustwording en gedragsverandering. Het dragen van een steekwapen is niet normaal. Het is dus belangrijk om jongeren intrinsiek te motiveren om geen wapen te (gaan) dragen en zich te focussen op talentontwikkeling. Gemeenten Haarlemmermeer, Capelle en Groningen maakten er onder andere gebruik van. Wil jij de campagne ook inzetten? Neem dan contact op via de site youchoose.nl.
Geweldig Rotterdam
Burgemeester Aboutaleb gaf het startsein voor ‘Geweldig Rotterdam’. De burgemeester sprak met jongeren, politie, jongerenwerkers en raadsleden over de noodzaak voor deze campagne. Deze campagne is een onderdeel van het stedelijk offensief tegen messengeweld. Een team van wetenschappers, media, jongerenwerkers, communicatieprofessionals en rolmodellen gaat de komende tijd aan de slag. “Met deze campagne zoeken we de confrontatie en bieden we de helpende hand.” Er gaan interactieve activiteiten, zoals gesprekken, confrontatietheater, workshops en werk-excursies, plaatsvinden voor de doelgroep. Op de website www.geweldigrotterdam.nl is alle informatie over de campagne te vinden.
Almere ontwapent
In navolging van de gemeente Amsterdam kiest Almere voor de campagne Almere ontwapent. De burgemeester geeft in dit filmpje een helder signaal af dat Almere geen wapens accepteert en daarom inzet op ontwapening.
Themalessen wapens op scholen over wapens maken vaak onderdeel uit van een preventieve aanpak. Zo bieden Halt en het Openbaar Ministerie lesprogramma’s en een leskaart voor docenten aan. Zie voor meer informatie: Themalessen wapens op scholen. In het webdossier Straatroof zijn verschillende campagnes opgenomen om wapenbezit te voorkomen.
Messenverboden
In het afgelopen jaar gold in Winterswijk een verbod op het dragen van messen en steekwapens. De burgemeester heeft onlangs besloten dat verbod met één jaar te verlengen.
Het verbod is te beschouwen als een aanvulling op de Wet Wapens en Munitie. Deze wet verbiedt al een aantal wapens. De reden voor het verbod is dat we de afgelopen jaren een toename zagen van het dragen van messen en steekwapens onder (minderjarige) jongeren. Er is een aanvullend verbod op messen en steekwapens in Winterswijk gewenst.
Messen en andere steekvoorwerpen worden strafbaar naar aanleiding van feiten en omstandigheden. Dat wil zeggen dat een politieagent kijkt naar de situatie waarin een voorwerp wordt aangetroffen. Als voorbeeld is het aanwezig hebben van dergelijke voorwerpen in een bedrijfsbus van een elektricien uitlegbaar. Er zijn echter ook legio situaties te bedenken waarin het voorhanden hebben van een
steekvoorwerp niet uitlegbaar is. De Wet Wapens en Munitie geeft de politie niet altijd voldoende mogelijkheden om deze voorwerpen dan in beslag te nemen, terwijl er wel het sterke vermoeden is dat er mogelijk strafbare feiten gepleegd kunnen worden met deze voorwerpen. De verlening van het aanwijzingsbesluit in Winterswijk geeft de politie wederom één jaar de mogelijkheid de voorwerpen in beslag te nemen.
Burgemeester Bengevoord zegt hierover: ‘Messen en steekwapens horen niet in de openbare ruimte.
Maar we zien helaas ook in Winterswijk dat er vaker gebruik wordt gemaakt van steekwapens, met name onder jongeren. Dat kunnen we op deze manier tegengaan en zo dragen we bij aan een veiliger Winterswijk.’
Bron: Gemeente Winterswijk
In overleg met de driehoek heeft burgemeester Halsema besloten om per 1 juli 2023 messen in de hele stad te verbieden. Het verbod komt bovenop de maatregelen die al gelden om wapenbezit en -geweld tegen te gaan.
Eerder gold er al een messenverbod in bepaalde gebieden waar veel overlast is. Vanaf 1 juli geldt het verbod dus in de hele stad en mag de politie overal in de stad boetes uitdelen voor het dragen van messen. De politie mag overigens niet preventief fouilleren om te kijken of iemand een mes bij zich heeft.
- Bron: Amsterdam.nl
Sinds 17 juni 2023 is in het centrum van Assen een messenverbod van kracht. Het verbod geldt met terugwerkende kracht voor een jaar. Met dit verbod wil de gemeente bereiken dat minder mensen een wapen bij zich hebben en dat minder mensen slachtoffer worden van geweld met wapens.
Wapens zoals stiletto’s en vlindermessen zijn nu al verboden. Volgens de gemeente worden andere steekwapens waarvan het bezit niet strafbaar is, zoals keuken- en zakmessen, vaak gevonden. Deze wapens zijn pas verboden als ze worden gebruikt om mee te dreigen of iemand te verwonden. Als dit is gebeurd, is het al te laat, aldus de gemeente. Houd je zo’n mes in de verpakking, dan is dat gewoon toegestaan.
Bron: omroepassen.com
In de gemeente Groningen geldt vanaf 1 maart een verbod op het dragen van messen en andere voorwerpen die als wapen gebruikt kunnen worden. Hiermee wil de gemeente bereiken dat minder mensen slachtoffer worden van geweld met wapens.
Het gaat om wapens die wettelijk niet verboden zijn, zoals keukenmessen, priemen en zakmessen. Het verbod geldt straks in openbare ruimtes, zoals straten, pleinen en parken. Als het voorwerp zodanig is ingepakt dat het niet gebruikt kan worden, dan geldt het verbod niet. Zo mag een keukenmes in de verpakking wel gewoon van de winkel naar huis gebracht worden.
Politie of handhavers die wapens bij iemand aantreffen, nemen deze voorwerpen in beslag. Overtreders kunnen een boete krijgen. Jongeren van 12 tot 18 jaar moeten zich melden bij bureau Halt en krijgen een leerstraf. Volgens de gemeente loopt het verbod vooruit op een landelijk wetsvoorstel. De burgemeester heeft zijn bevoegdheid ingezet om een gebied aan te wijzen waar het wapenverbod geldt. Die bevoegdheid heeft hij op grond van de algemene plaatselijke verordening (APV).
- Bron: Brabants Dagblad
In Middelburg geldt sinds 22 december 2022 een messenverbod. Het is verboden om messen te dragen op openbare wegen en in voor publiek toegankelijke gebouwen. Of een ander voorwerp waar je iemand mee kunt steken. Het verbod is ingesteld door de gemeente om een eind te maken aan het geweld onder jongeren.
Een uitzondering op het verbod geldt voor messen die zo zijn ingepakt dat je ze niet direct kunt gebruiken om te steken. Dit staat in de zogenoemde Algemene Plaatselijke Verordening (APV).
Aangewezen gebied
In overleg met de politie heeft de burgemeester gekeken waar in Middelburg de steekincidenten waren. Dat bleek alleen in de stad te zijn en niet in de dorpen en kernen rondom Middelburg. Het messenverbod geldt daarom op dit moment alleen voor de stad. Indien nodig kan de burgemeester besluiten om het verbod in een kleiner of groter gedeelte van Middelburg te laten gelden.
Aanhouding
Daags na het instellen van het verbod vond al de eerste aanhouding plaats. Een 20-jarige man uit ’s Heer Arendskerke bleek bij een controle door beveiligers in een kroeg een mes bij zich te dragen. De man is daarop aangehouden en het mes is in beslag genomen.
Meer informatie
- Verbod op het bij je hebben van messen (Middelburg.nl)