City Deal OAOV-projecten

Gemeente Alkmaar

Tijdens de Conference League-wedstrijd tussen AZ en Legia Warschau op 5 oktober ontstonden niet alleen fysieke rellen, maar ook een golf van online onrust. De gemeente Alkmaar, inclusief de burgemeester en lokale ondernemers, werden overspoeld met haatdragende berichten via social media, e-mail en Google-reviews. De hoeveelheid en de snelheid waarmee deze haatberichten online kwamen ilustreerden een nieuw fenomeen: offline aangejaagde online ordeverstoringen.

Om dergelijke situaties beter te beheersen, ontwikkelt de gemeente een toolkit in samenwerking met CCV, politie, VNG en andere partners. Deze toolkit biedt handvatten om publieke en private organisaties weerbaarder te maken tegen online onrust. Het einddoel is een praktische handleiding met effectieve interventies, een communicatiecampagne voor bewustwording, en een regionale bijeenkomst in Alkmaar om ervaringen te delen en samenwerking te bevorderen.

De toolkit moet breed inzetbaar zijn en andere gemeenten helpen bij het voorbereiden op soortgelijke situaties. Het initiatief wordt gesteund door de burgemeester en sluit aan bij landelijke prioriteiten, zoals de aanpak van cybercriminaliteit en maatschappelijke onrust, vastgelegd in de Kadernota Veiligheid 2023-2026.

Gemeente Utrecht

De gemeente Utrecht ontwikkelt een handreiking voor het gebruik van de noodbevelsbevoegdheid in het geval van online aangejaagde openbare ordeverstoringen (OAOV). Deze handreiking biedt een duidelijk handelingsperspectief voor burgemeesters, zodat zij effectief kunnen optreden bij dergelijke verstoringen. Het document zal inzicht geven in de toepassing van de noodbevelsbevoegdheid zoals vastgelegd in artikel 175 van de Gemeentewet.

Het doel van de handreiking is het realiseren van een bruikbaar kader voor gemeenten om adequaat te reageren op OAOV-incidenten. Hoewel specifiek gericht op burgemeesters, is het document inzetbaar door alle Nederlandse gemeenten en dient het als praktische leidraad bij het omgaan met deze complexe problematiek.

Het project wordt uitgevoerd in samenwerking met de G4-steden (Amsterdam, Rotterdam, Den Haag, en Utrecht), de juridische werkgroep OAOV van het Centrum voor Criminaliteitspreventie en Veiligheid (het CCV), en mogelijk andere juridische specialisten. Het initiatief heeft bestuurlijk draagvlak, mede dankzij een door de gemeenteraad aangenomen motie van het CDA en de VVD. De motie roept op om bestuursrechtelijke mogelijkheden, waaronder de noodbevelsbevoegdheid, te benutten bij OAOV. Deze motie volgt op een afgewezen voorstel om online gedragingen expliciet in de APV op te nemen.

Bureau Regionale Veiligheidsstrategie (RVS) en Veiligheidsnetwerk Oost-Nederland i.s.m. het expertiseconsortium van NHL Stenden, Pro Facto en Hooghiemstra

Het Bureau Regionale Veiligheidsstrategie (RVS) Midden-Nederland werkt samen met het Veiligheidsnetwerk Oost-Nederland aan een project dat gemeenten ondersteunt bij verantwoord online openbare-bronnenonderzoek om openbare orde en veiligheid te waarborgen. Het project speelt in op een groeiende behoefte om bestaande handreikingen en protocollen te vertalen naar een georganiseerde praktijk. Deze aanpak is essentieel gezien de toenemende frequentie van online aangejaagde openbare ordeverstoringen, zoals bij de ongeregeldheden rond Ajax-Maccabi Tel Aviv.

De kern van het project ligt in kennissessies, casuïstiekonderzoek en de evaluatie van gemeentelijke uitvoeringspraktijken. Hierbij wordt nadruk gelegd op het juridisch kader, het gebruik van online onderzoektools en de betrokkenheid van partners zoals politie en OM. Het doel is om gemeenten en hun partners te ondersteunen bij het toepassen van bestaande richtlijnen en inzichten in de juridische en digitale randvoorwaarden en daarnaast in algemene zin om bouwstenen op te leveren voor de ontwikkeling van een eventuele toekomstig online onderzoektool.

De uitkomsten worden vastgelegd in een rapport met aanbevelingen en gedeeld via sessies en nieuwsbrieven. Dit rapport biedt bouwstenen voor beleidsontwikkeling en de realisatie van privacy- en veiligheidsgerichte online tools. Het project heeft breed bestuurlijk draagvlak en is ingebed in de actieagenda’s van Midden- en Oost-Nederland. Wetenschappelijke en bestuurlijke samenwerking speelt een centrale rol bij de uitvoering.

Werkgroep Cyberveiligheid Noord Nederland
VeiligheidsAlliantie regio Rotterdam (VAR)
Regiobureau Integrale Veiligheid Oost-Brabant (RIVOB)
Noord-Holland Veilig (NHV)
Regionaal Samenwerkingsverband Integrale Veiligheid (RSIV)

Het project “Training Online Aangejaagde Ordeverstoringen” richt zich op het ontwikkelen van een uitgebreide training voor gemeenten, politie en andere partners in vijf regio’s. Het doel is hen voor te bereiden op het effectief handelen bij ordeverstoringen die worden aangejaagd via online kanalen. De training wordt aangeboden in twee vormen: e-learning en klassikale sessies, en bestaat uit drie hoofdonderdelen:

1. OSINT-training: Gemeentelijke functionarissen leren hoe Open Source Intelligence (OSINT) kan worden ingezet binnen juridische kaders om ordeverstoringen te voorkomen.
2. Barrieremodel-training: Deelnemers leren het barrieremodel effectief toepassen voor een integrale aanpak van ordeverstoringen.
3. Scenario’s en casussen: Praktijkgerichte oefeningen bieden deelnemers de kans om kennis toe te passen in realistische situaties.

De trainingen zijn flexibel qua opzet en schaalgrootte, waardoor ze aansluiten bij de behoeften van zowel kleine als grote gemeenten. Het project stimuleert samenwerking tussen gemeenten, politie, OM en andere partijen, en biedt een gestructureerd format voor procesafspraken en werkwijzen.

Het eindproduct omvat een volledig uitgewerkte training die via het CCV landelijk beschikbaar wordt gesteld, inclusief een handleiding en draaiboek voor regionale implementatie. De trainingen bevorderen kennisdeling en een integrale aanpak bij online aangejaagde ordeverstoringen.