Inzicht in werkwijze mobiele bendes
Het CCV heeft een methode beschikbaar waarmee je het criminele bedrijfsproces en de complexe wereld eromheen overzichtelijk kunt ordenen en analyseren.
Om mobiele bendes effectief aan te kunnen pakken, is het allereerst belangrijk om inzicht te hebben in hun werkwijze. Pas dan kun je de samenleving weerbaar maken en barrières opwerpen.
Het CCV heeft een methode beschikbaar waarmee je het criminele bedrijfsproces en de complexe wereld eromheen overzichtelijk kunt ordenen en analyseren. Zo wordt in 1 oogopslag duidelijk welke stappen criminelen moeten zetten om een delict te kunnen plegen. Deze methode heet het barrièremodel. Het model maakt per stap inzichtelijk welke partijen en gelegenheden het delict mogelijk maken. Vervolgens toont het model wie op welke manier kan ingrijpen om het criminele proces te verstoren. Ondanks dat het soort delict per bende verschilt, zijn de stappen van het ‘criminele bedrijfsproces’ gelijk.
Bij het barrièremodel over mobiele bendes onderscheiden we 7 verschillende stappen:
7 stappen
Reizen naar Nederland is voor mobiele bendes kinderspel, aangezien douanecontroles aan de grens grotendeels zijn afgeschaft (door het Verdrag van Schengen). De vervoersmiddelen die bendes gebruiken om ons land binnen te komen, lopen zeer uiteen. Van personenauto’s en particuliere pendelbusjes, tot het openbaar vervoer of het vliegtuig. Als de buit later ook weer terug moet worden vervoerd naar het land van herkomst, hebben de eerste 2 de voorkeur.
Tijdens hun bezoek aan Nederland, verblijven mobiele bendes het liefst op een plek van waaruit zij ongestoord hun ‘werk’ kunnen doen. Dat kan zowel een legale als illegale verblijfplaats zijn. Denk aan een vakantiepark, Airbnb, een ‘doorstroompand’ of bij landgenoten die in Nederland wonen.
Nederland is een goed georganiseerd en gestructureerd land. Het heeft een zeer goed wegennet en openbaar vervoer. Het internet is overal perfect beschikbaar. Ook bendes profiteren van deze infrastructurele voorzieningen.
Mobiele bendes richten zich doorgaans op 1 op bepaald delict: zakkenrollerij, winkeldiefstal, woninginbraak of de diefstal van (onderdelen van) auto’s en e-bikes. Deze delicten hebben veel specifieke, maar ook overeenkomstige kenmerken.
Voordat de buitgemaakte goederen worden verkocht of naar het buitenland verdwijnen, moeten ze tijdelijk worden opgeslagen. Mobiele bendes maken hiervoor dankbaar gebruik van opslagboxen, (vakantie)woningen en laadruimtes in voertuigen. Malafide marktlui die bewust zakendoen met bendes kunnen ook voor opslagplekken zorgen (in de eigen woning, de stand op de markt of een bestelbus).
De goederen die door de mobiele bendes bemachtigd zijn, zullen getransporteerd en verkocht worden. Over het algemeen worden cosmeticaproducten in Nederland te koop aangeboden, terwijl auto(onderdelen) en fietsen op bestelling naar het buitenland verdwijnen. Verdachten nemen zelf ook spullen mee met de auto als ze (tijdelijk) teruggaan naar huis.
Mobiele bendes zorgen ervoor dat hun opbrengst in het land van herkomst terechtkomt. De zichtbare rijkdom (huizen, auto’s, sieraden, kleding, enzovoort) heeft een aanzuigende werking op een nieuwe aanwas van criminelen.
Per stap zijn er gelegenheden, signalen en dienstverleners te onderscheiden. Vervolgens wordt per onderdeel duidelijk welke barrières opgeworpen kunnen worden om de criminele activiteiten te verstoren.
Gelegenheden
Mobiele bendes zijn altijd op zoek naar de meest gunstige omstandigheden. In het barrièremodel is daarom per stap beschreven van welke gelegenheden bendes gebruikmaken. Een voorbeeld van een gelegenheid is het ontbreken van grenscontroles. Dit biedt mobiele bendes de mogelijkheid om ongezien ons land binnen te komen en uit te reizen.
Signalen
Vaak zijn er indicatoren aanwezig waaraan (de voorbereiding van) criminele handelingen herkend kunnen worden. Dit wordt in het model ‘signalen’ genoemd. Per stap zijn de mogelijke signalen beschreven. Voorbeelden van signalen zijn: overbevolkte vakantiehuisjes en huurwoningen met veel doorstroom waar bovendien veel gesleept wordt met goederen. Voor de signalen uit het barrièremodel geldt: hoe meer signalen, hoe groter de kans dat het om mobiele bendes gaat. Een enkel signaal is meestal niet doorslaggevend.
Dienstverleners (faciliteerders)
Criminelen plegen hun daden niet alleen. Ze hebben hier hulp van andere personen of partijen bij nodig. Deze personen en partijen worden dienstverleners of faciliteerders genoemd. Dienstverleners kunnen de criminelen bewust, maar ook onbewust helpen. Denk bijvoorbeeld aan verhuurders van opslagboxen, garages en loodsen waar gestolen goederen worden opgeslagen. Als de betrokkene bepaalde signalen niet herkent of geen opvolging aan deze signalen geeft, faciliteert hij daarmee onbewust criminaliteit.
Barrières
Bij elke stap hebben verschillende partijen de mogelijkheid om barrières op te werpen. De ene keer kunnen dat burgers en ondernemers zijn, de andere keer is de gemeente, de politie of het Openbaar Ministerie aan zet. Per situatie kan worden bekeken welke partij op dat moment de ‘beste kaarten’ in handen heeft om in te grijpen.