Het Tickan-initiatief en het fasemodel

Politiechef Ulf Merlander windt er geen doekjes om. Niemand durfde aangifte te doen tegen deze familie. Uit angst voor represailles. Niet gek. Een 20-jarige jongen die tegen hen zou getuigen werd op klaarlichte dag op een plein in Gothenburg neergeschoten. “Het gebied was niet meer leefbaar, we hadden dit ook niet eerder meegemaakt. Deze familie werd aangestuurd door de oudere leiders en hun zonen. In totaal bleken er maar liefst veertig familieleden bij ons en de gerechtelijke instanties bekend.”

Deze criminele familie maakte hier de dienst uit.

Er kwam een grote politieactie. De politiechef heeft dit ook aangekondigd bij de leider van de clan. “We hebben hem duidelijk gemaakt dat we dit gedrag niet accepteren en wat de consequenties zouden zijn wanneer ze niet zouden stoppen met alle criminele activiteiten.”

In dit project werd ook nauw samengewerkt met de woningcorporaties en de gemeente. Leden van de familie kregen te horen dat zij uit huis zouden worden gezet als ze hun criminele zaken niet zouden staken. “Wanneer deze familieleden te dicht bij elkaar wonen in een wijk, dan geeft hen dat te veel macht in de wijk.”

De woningcorporaties gingen ook werken volgens de zogeheten ‘broken window-theorie’, legt Merlander uit. “Dat betekent dat een gebroken raam of iets anders wat kapot is, dezelfde dag nog wordt gerepareerd. Op deze manier wordt verloedering tegengegaan en de buurtbewoners zien dat de instanties oog hebben voor de wijk.”

Bang om in te grijpen

Door de nauwere samenwerking met de politie durfden sociale diensten en kinderbescherming ook in te grijpen bij deze families. “Professionals die meewerkten aan de uithuisplaatsing werden vaak geïntimideerd en bedreigd. Wat de professionals een veiliger gevoel gaf, was het feit dat de politie met woorden en daden heeft aangetoond, dat ze de professionals altijd blijven steunen in het project.”

Wanneer deze familieleden te dicht bij elkaar wonen, geeft hen dat te veel macht.

“Het is daarom heel belangrijk om wel in gesprek te blijven met de families. Er is nu echt sprake van een heldere relatie met het netwerk. Elke stap die we nemen, leggen we nu ook aan de familie uit. Met duidelijke grenzen.”

Druk opvoeren

Op deze manier werd de druk op de familie steeds verder opgevoerd. De familieleden begonnen te verhuizen, waardoor hun macht in de wijk afbrokkelde. “De politie was weer zichtbaar aanwezig in de wijk. Dat is een belangrijke succesfactor geweest. Het overgrote deel van de tijd waren de agenten in uniform op straat, om te laten zien wie de baas was. Agenten zijn zich meer gaan focussen op delicten die veel impact hebben op burgers.”

Een andere opvallende stap in het project is dat de politiechef in de rechtbank de leden van het netwerk heeft genoemd en het netwerk heeft beschreven. “In Zweden bestaat een wet dat deelname aan een criminele organisatie leidt tot hogere straffen. Met als gevolg dat andere criminelen niet meer wilden samenwerken met deze clan, waar de politie zo bovenop zat. Dat zou ‘bad for business’ zijn.”

Agenten – die in het begin nogal sceptisch tegenover de nieuwe aanpak stonden – zagen volgens de politiechef al snel de meerwaarde. “Ze kampten met grote werkdruk, maar merkten al snel dat door de verhoogde zichtbaarheid op straat het aantal criminele delicten in de wijk afnam. Maar dit alles gebeurt niet in een paar weken, deze aanpak vraagt om lange adem.”

Tekst: Jessica Maas