Onderzoeken en praktijkvoorbeelden Integraal veiligheidsbeleid
Op deze pagina vind je onderzoeken en praktijkvoorbeelden integraal veiligheidsbeleid.
Veiligheid blijft hoge prioriteit bij gemeenten, maar raadsleden kunnen (te) weinig invloed uitoefenen. Dat is net als in 2011 en 2015 de belangrijkste conclusie van de benchmark 2021 Benchmark 2021 Raadsleden en veiligheid van het Centrum voor Criminaliteitspreventie en Veiligheid (het CCV) . Slechts 50% van de raadsleden zegt voldoende invloed uit te kunnen oefenen op het lokale veiligheidsbeleid.
Wat zijn de effecten van de sluiting van een drugspand op de veiligheidsbeleving? Bekijk hier het onderzoeksrapport van studenten van de NHL Stenden Hogeschool in samenwerking met het CCV (2020).
Bestand
Het aantal sluitingen van drugspanden neemt fors toe. Wat komt erbij kijken wanneer het besluit genomen is om een drugswoning in de wijk te sluiten? Welke invloed heeft dit op hun veiligheidsbeleving? Uit onderzoek van studenten van de NHL Stenden Hogeschool in samenwerking met het CCV (2020) blijkt dat omwonenden zich vooral zorgen maken om het imago van de straat. Deze resultaten en meer vind je in de factsheet ‘Sluiting drugspand?’
De Arnhemse Leefbare Wijken Monitor laat zien hoe het volgens Arnhemmers met de stad gaat.
De monitor gaat in op de veiligheid, de leefbaarheid en het welzijn in de Arnhemse wijken volgens de beleving van inwoners. In de monitor kan iedereen zien hoe zijn eigen wijk ervoor staat als het gaat om het gevoel van leefbaarheid.
Veel gemeenten zijn na het vormen van de coalitie van start gegaan met de strategische planvorming voor de komende jaren. De VeiligheidsAlliantie regio Rotterdam (VAR) organiseerde op 26 september 2022 een webinar, waarin aandacht werd besteed aan actuele onderwerpen die van belang zijn voor het opstellen van een Integraal Veiligheidsplan (IVP). CCV-adviseur Lilian Tieman hield ook een presentatie.
Met écht contact erop af
De straat op. Problemen signaleren. En dan erop af. In een notendop is dat hoe de Backbone Academy (BA) in Eindhoven werkt. De mensen achter deze organisatie ontfermen zich met hart en ziel over probleemjongeren in deze Brabantse stad. “Onze aanpak is uniek, omdat we niet zoveel nadenken, maar meteen gaan doen”, zo vat Marc de koe bij de horens. Het écht contact maken met de jongeren: daar zit de kern in. De erop af-mentaliteit maakt de Backbone Academy een ijzersterk voorbeeld om jongeren preventief uit de criminaliteit te houden. Een kijkje in deze (straat)keuken.
De straat op met je hele hart
“We zoeken de plekken op waar die jongeren het liefst zijn. Dus dat is op straat. Of op het voetbalveld. Daar komen onze gesprekken vanzelf op gang”. Aan het woord zijn Jamie en de 21-jarige stagiair Dana. Ze vullen elkaar in dit gesprek haarfijn aan en vormen een ijzersterk duo. Hoe dat komt? Ze beschikken over de kwaliteiten van een jongerenwerker: “Je moet een erop af-mentaliteit hebben voor dit werk”, zo stelt Jamie. Dana vult hem aan: “En hart hebben voor die jongeren. Dit werk doe je, omdat je het echt wílt, niet omdat het moet”. En dus is hun werkveld de straat. Dáár helpen ze de jeugd.
Problemen signaleren en observeren
Het team van deze Academy is 24/7 bereikbaar. Zo kunnen ze snel handelen en aan vroegsignalering doen. Die signalen komen vanuit meerdere kanten. De jongerenwerkers zien zelf veel, maar hebben ook baat bij een goed netwerk. Dus als het team via-via hoort dat een kerel iets heeft gedaan wat niet door de beugel kan, neemt één van de BA contact met hem op. Bijvoorbeeld via Snapchat of WhatsApp. Niet per se om over zijn problemen te praten, maar gewoon om samen even een hapje te eten. Een band opbouwen. Echt contact maken dus.
Contact achter de voordeur
Dat echte contact gebeurt ook achter de voordeur. Vaak is er niet eens een concrete hulpvraag als BA-medewerkers Fatima en Marc aanbellen. “Ouders reageren meestal positief op onze komst. Ze zien dat we willen helpen en dat we geen bedreiging zijn”, concludeert Marc. Uniek aan hun aanpak is dat de er gekeken wordt wat de beste ingang is om een jongere te bereiken. Tijdens zo’n gesprek observeert Fatima dan ook het hele gezin. “Veel ouders weten simpelweg niet hoe iemand eruit ziet die drugs heeft gebruikt. Daardoor kunnen ze ook de signalen niet herkennen als hun kind drugs gebruikt of erin handelt. Het is onwetendheid. Tijdens deze gesprekken observeer ik daarom juist ook het jongere zusje. Overschaduwd door de focus op haar oudere broer, terwijl er een mogelijkheid is dat zij zelf ook ballonnetjes verkoopt.” Ze zien dat we willen helpen en dat we geen bedreiging zijn.
Voorlichting en vertrouwen
Soms zitten ouders helemaal knel en dan is het fijn als Marc en Fatima voorlichting geven of handvatten geven voor het gezin. Het echte contact schept bovendien vertrouwen. “Ga nooit boven deze mensen staan”, waarschuwt Fatima. Als ervaringsdeskundigen spreken beiden bovendien hun taal. En ze zijn zelf ook ‘gepokt en gemazeld’, zoals Marc het omschrijft. “Wees menselijk. Laat zien dat je zelf ook worstelt. Zo kun je echt contact maken en hulp bieden”, vertelt Fatima.
Erop af met een goed einde
Terug naar de erop af-mentaliteit die Jamie eerder aanstipte. Want dit kenmerkt de aanpak van de Backbone Academy. Geen geschreven plan. Geen protocollen of verslagen. Maar gewoon doen. Eerst contact maken. Dat plan van aanpak volgt later wel. Misschien verdient het niet altijd de schoonheidsprijs, maar de casussen met een positieve uitwerking . Zoals de jongen die geen werk had en die door Marc werd geholpen aan een baan als hovenier. Of de islamitische, alleenstaande moeder die haar spreekwoordelijke muren afbrak en Fatima in vertrouwen vertelde over haar kinderen die in drugs handelden en niet wist hoe ze daarmee om moest gaan. Of een jongen die een delict had gepleegd, waardoor hij in de gevangens moest en zijn werk verloor. Hij kon na terugkeer in de maatschappij vervolgens met de hulp van het BA-team aan de slag als pakketbezorger. Het gaat nu goed met hem: hij stuurde uit zichzelf een dankbaarheidsberichtje naar Dana.
Positieve aandacht
Om jongeren preventief uit de criminaliteit te houden, is aandacht nodig. Positief en persoonlijk contact. Vertrouwen. En dat is exact waarmee de Backbone Academy hulp biedt aan deze watertrappelende jongeren. Wat kun je als gemeente doen om dit soort organisaties te ondersteunen? 5 tips voor gemeenten om jongerenwerkers te helpen:
- Faciliteer de jongerenwerkers zo goed mogelijk
“We werken met zo’n moeilijke doelgroep en staan 24/7 paraat. Als we ook nog moeten vechten bij gemeenten waaróm we dit werk doen, kost dat heel veel tijd en moeite. En dat steken we liever in het werkveld”, legt Marc van de Backbone Academy uit. Hoe de gemeente dat concreet kan doen? - Stel één coördinator binnen de gemeente aan.
Voor jongerenwerkers is het hebben van een duidelijk aanspreekpunt belangrijk. “Als er een probleem is, kan ik met hem of haar contact opnemen. Die gaat vervolgens voor ons knokken en zorgt dat het belang van ons werk intern voldoende bekend wordt”, zo vertelt Marc over de samenwerking met de gemeente Eindhoven. - Zorg tijdig voor de juiste geldstromen
De ontwikkelingen op de straat gaan snel. Daarom is het belangrijk om op cruciale momenten direct te kunnen inspringen. Bijvooreeld als iets in vertrouwen wordt verteld aan de jeugdwerkers. Dan is het essentieel om in te spelen op een situatie om erger te voorkomen. Als er steeds financiële administratie en goedkeuring moet worden geregeld, kost dat onnodig veel tijd. En jongeren wachten daar niet op. Als ze eenmaal het verkeerde pad op zijn gegaan, kosten ze meer geld, dan wanneer ze direct ondersteuning en aandacht krijgen. - Werk samen met partijen en deel informatie
Er zijn veel partijen die rondom zo’n probleemjongere staan. Een jongerenwerker is daar één van. Door de samenwerking met allerlei partijen, zoals scholen en wijkagenten, kan er gezamenlijk een koers worden bepaald. Het delen van informatie is daarbij essentieel. En onthoud dat de partijen samen het meeste kunnen bereiken. - Zorg voor een lange adem
De problemen in de wijken zijn niet van gisteren. Daar is een lange tijd aan voorafgegaan. Dat kan dus niet snel opgelost worden in een paar dagen, weken of maanden. Daarom is een lange adem belangrijk in deze trajecten. Het is belangrijk dat ook de interne gemeentelijke organisatie en de raad zich realiseren dat dit een beleidsperiode van 4 jaar overstijgt. - Learning Community ‘preventieve wijkaanpak’
Het Centrum voor Criminaliteitspreventie en Veiligheid (het CCV) begeleidt in opdracht van het ministerie van Justitie en Veiligheid de Learning Community ‘preventieve wijkaanpak’. Deze aanpak richt zich op het voorkomen dat jongeren in de zware (drugs)criminaliteit terechtkomen. 8 gemeenten nemen hieraan deel: Arnhem, Eindhoven, Tilburg, Zaanstad, Utrecht, Amsterdam, Rotterdam en Den Haag. Zij delen hun ervaringen met samenwerkingspartners, planvorming, communicatie, afstemming, innovatie en onderzoek. Het CCV verzorgt dit jaar 4 bijeenkomsten met deze 8 gemeenten en het departement. Naar aanleiding van ieder overleg delen we informatie met andere geïnteresseerde partners via de nieuwsbrief van het CCV.
Best practices
Dit artikel is in samenwerking met de gemeente Eindhoven en de Backbone Academy tot stand gekomen. Uit het eerste overleg van de Learning Community is de samenwerking tussen Utrecht en het RIEC Midden Nederland gericht op jongeren in een aantal Utrechtse wijken door ons gedeeld. Aan het einde van het jaar organiseert het CCV een landelijke bijeenkomst met interessante sprekers en good practices.
Meer informatie?
Wil je meer informatie hierover? Neem dan contact op met CCV-adviseur Lilian Tieman.
De rekenkamer heeft onderzocht hoe effectief de aanpak van ondermijning van gemeente Amersfoort is. Uit het onderzoek blijkt dat de gemeente haar regierol bij de aanpak van ondermijning de afgelopen jaren onvoldoende heeft waargemaakt.
Download
Download het onderzoek op amersfoort.nl
Onderzoek van de Rekenkamer Heusden
Download
Download het onderzoek op heusden.bestuurlijkeinformatie.nl
Rekenkamer Utrecht heeft in de periode juni – december 2019 onderzoek gedaan naar de invulling van de regierol op veiligheid en handhaving in de openbare ruimte door de gemeente Utrecht.
Download
Download de publicaties op utrecht.nl
Op 25 mei besprak het Strategisch Beraad Veiligheid (een overleg tussen de minister Binnenlandse Zaken en Koninksrijksrelaties, de minister van Justitie en Veiligheid en aantal burgemeesters namens VNG) het eindrapport van de onderzoeksopdracht ‘Landelijke analyse Integrale Veiligheidsplannen’ die het Centrum voor Criminaliteitspreventie en Veiligheid (CCV) voor dit overleg opleverde.
Het CCV verrichte de afgelopen 6 maanden onderzoek naar de opgeleverde integrale veiligheidsplannen (IVP’s) van de gemeenten. Hierbij keken de adviseurs in welke mate de lokaal en regionaal gestelde speerpunten in de IVP’s overeenstemmen met de door de landelijke overheid gestelde prioriteiten. “Gemeenten maken in deze plannen duidelijk dat zij deze beleidsperiode inzetten op ondermijning en een veilige woonomgeving”, zegt Lilian Tieman, senior adviseur bij het CCV. “Dat geldt voor zowel de grotere als de kleinere gemeenten.” Van het totaal van 381 speerpunten uit deze steekproef gaat het merendeel (42%), over de veilige woon- en leefomgeving. Gevolgd door ondermijning met 28%.
Landelijke analyse en deelanalyses van G4, G40 en P10
Het CCV maakte een landelijke analyse en leverde eveneens deelanalyses op van de 4 grootste gemeenten van het land (G4), de daaropvolgende 40 grootste steden (G40) en de kleinere plattelandsgemeenten (P10). Het ministerie van Justitie en Veiligheid gebruikt deze en andere analyseresultaten om zich goed te informeren over lokaal en regionaal beleid.
Samenwerking en gezamenlijke IVP’s
“We zien dat steeds meer gemeenten de samenwerking zoeken met andere gemeenten om te komen tot een gezamenlijk IVP. Criminaliteit houdt niet op bij de gemeentegrens. Ook VNG geeft aan dat zij zien dat landelijk circa 25% van de IVP’s gezamenlijk opgesteld is. In de meeste gevallen gaat het om gemeenten binnen het basisteam van de politie”, geeft Boaz Verkerk aan, die als CCV-adviseur meewerkte aan de analyses. “Dit zien we als een positieve ontwikkeling en we verwachten dat bij de volgende beleidsperiode nog meer gemeenten de samenwerking zoeken.”
De burger praat mee
De mening van de burger lijkt steeds vaker meegenomen te worden in het ontwikkelen van het lokale of regionale veiligheidsbeleid. Want de burger wordt veelvuldig in de IVP’s genoemd, variërend van enquête-uitkomsten gehouden onder burgers en de inzet van burgerpanels tot wijkraden en instemmingsprocedures. Gemeenten geven aan burgerparticipatie actief te stimuleren en faciliteren. Zo richten zij bijvoorbeeld steeds meer meldpunten in, zodat burgers eenvoudiger en hopelijk ook sneller kunnen melden.
Onderzoek van de Rekenkamer van de gemeente Veenendaal naar de rol van de raad bij de totstandkoming van het IVP.
Download
Download het onderzoek op nvrr.nl