Ga naar de inhoud

Aanpak seksuele uitbuiting

De aanpak van seksuele uitbuiting wordt voornamelijk door de politie en het Openbaar Ministerie uitgevoerd.

Vrouw geeft paspoort aan man. Ter illustratie van het CCV-dossier Seksuele uitbuiting.

Als gemeente ben je echter een onmisbare schakel. Zeker bij de aanpak van facilitators heb je een belangrijke regiefunctie.

Stappen

Door het fenomeen seksuele uitbuiting in stappen op te delen, maak je inzichtelijk welke facilitators er zijn en welke rol ze spelen. Deze stappen helpen je bij de selectie van de juiste aanpak.

Niet alle facilitators weten dat ze worden gebruikt voor criminele doeleinden. De facilitators zijn daarom in de diverse stappen ingedeeld in ‘onbewust’ of ‘bewust‘. Er zijn binnen een sector soms grote verschillen. Om deze reden zijn de facilitators soms in beide categorieën ingedeeld.

Klik op de afbeelding voor een pdf van dit overzicht.

De stappen zijn:

Als eerste kijk je naar het werven van illegale sekswerkers. Werven speelt vooral een rol bij illegale prostitutie met dwang (mensenhandel 273f Wetboek van Strafrecht).

 Bewust  Onbewust
Uitgaansleven (horeca) Uitgaansleven (horeca)
Middelbare scholen Middelbare scholen
Vergunde prostitutiesector
Uitzendbureaus
Zorg- en opvanginstellingen

Horeca, middelbare scholen en zorg- en opvanginstellingen werken meestal niet bewust mee aan het werven van slachtoffers van seksuele uitbuiting. Voor deze facilitators is het van belang dat ze zich bewust worden van hun ‘criminele rol’ en beleid implementeren om dit te voorkomen.

Uitzendbureaus

Naast een groot aantal bonafide uitzendbureaus zijn in Nederland ook veel malafide uitzendbureaus  actief.

Deze malafide bureaus verdienen hun geld met het aanbieden van personeel tegen lagere loonkosten of zonder ziektekostenverzekering. Een deel van deze bureaus opereert zelfstandig, soms zijn ze onderdeel van een criminele organisatie.

Malafide uitzendbureaus  zijn in veel gevallen ook betrokken bij het verstrekken van valse of vervalste documenten, het incorrect uitbetalen en het erbarmelijk huisvesten van werknemers.

Voor de aanpak van malafide uitzendbureaus is een barrièremodel ontwikkeld door het CCV. Kijk hier voor meer informatie.

Scholen

Investeer als gemeente in voorlichtingsmateriaal over loverboyproblematiek. Integreer deze voorlichting in het reguliere lesaanbod op scholen. Hiervoor zijn verschillende lespakketten en andere materialen zoals films en theaterproducties ontwikkeld.

Voorlichting over het gebruik van internet en social media is belangrijk. Jongeren zijn zich vaak niet bewust van de risico’s van hun online gedrag.

Scholen kunnen ook voorlichting geven aan ouders. Het is belangrijk dat ouders signalen van loverboyproblematiek kennen en herkennen. Ook moeten ze op de hoogte zijn van mogelijke risico’s van het gedrag van hun kinderen op internet.

Horeca

Koninklijke Horeca Nederland heeft samen met het OM en de politie signaalkaarten en een voorlichtingsfilm ontwikkeld voor het herkennen van illegale hotelprostitutie.

Als gemeenten kun je horecaondernemers informeren over dit voorlichtingsmateriaal.

Prostitutiebedrijven

In een vergund prostitutiebedrijf kunnen prostituees geronseld worden door mensenhandelaren. Prostituees kunnen weggelokt worden met beloftes en belanden in het illegale circuit.

De vergunde prostitutiebedrijven kunnen zorgen voor goede voorlichting aan prostituees en een veilige werkomgeving creëren. Prostitutiebedrijven kunnen in hun bedrijfsplan opnemen om bij de intake van prostituees aandacht te schenken aan dit probleem.

In deze stap bekijk je hoe personen uit het buitenland (gedwongen) naar Nederland komen om in de illegale prostitutie te werken.

De mate van invloed die gemeenten hebben op deze dienstverleners, is beperkt. Andere organisaties zoals politie, Koninklijke Marechaussee, IND, douane en vervoersbedrijven hebben meer bevoegdheden.

Bewust Onbewust
Luchthavens Luchthavens
Transport- en vervoersbedrijven (land, water en lucht) Transport- en vervoersbedrijven (land, water en lucht)

Toezichthouder

Toch kun je als gemeente een toezichthoudende rol spelen. Er zijn ’toegangspoorten’ die vallen onder de verantwoordelijkheid van de gemeente, zoals de havens. Gemeenten werken op deze plekken al vaak samen met partners om criminaliteit tegen te gaan.

In deze stap kijk je hoe illegale sekswerkers aan een identiteit (documenten) komen.

Bewust Onbewust
Documentvervalser Gemeente (loket BRP)

Je kunt als gemeente een barrière opwerpen om te voorkomen dat deze fraude zich verder in de keten verspreidt. Je bent immers verstrekker (en in die zin facilitator) van identiteitsbewijzen.

Het is dan ook belangrijk dat gemeentepersoneel getraind is in het herkennen van valse documentatie en signalen die kunnen duiden op niet-legale prostitutie.

Ook is er een handige gids beschikbaar met informatie over de bevoegdheden van gemeenten bij de aanpak van fraude met de Basisregistratie Personen (BRP).

  • Het CCV heeft een e-learning ‘herkenning van signalen van mensenhandel’ ontwikkeld voor gemeentelijke baliemedewerkers van Burgerzaken .

Adres met veel verhuizingen

Signaal

  • Iemand schrijft zich in op een adres met opvallend veel verhuisbewegingen.
  • Mogelijke overbewoning.

Mogelijke fraudepatroon

  • Mogelijke schijnbewoning met kans op fraude met toeslagen, uitkeringen, mensenhandel.

Voorbeeld uit Fraudepatronen, 10 signalen van mogelijk misbruik via de BRP. Rijksdienst voor Identiteitsgegevens, 2015.

Meer informatie

In deze stap kijk je waar illegale prostitutie kan plaatsvinden.

Onbewust Bewust
( Verhuur)makelaar ( Verhuur)makelaar
Verhuurder Verhuurder
Huisjesmelker Huisjesmelker
Hotels Hotels
Vakantieparken Vakantieparken
Woningbouwvereniging Airbnb

Onbewuste facilitators

Makelaars, hotels en particuliere verhuurders weten niet altijd dat hun panden gebruikt worden door criminelen. Met name particuliere verhuurders zijn een belangrijke onbewuste facilitator. Van particuliere huurders valt ook niet te verwachten dat ze kennis hebben van deze criminele activiteiten.

Verhuurder

Als verhuurder is het lastig om een goed beeld te krijgen of de huurders zich houden aan de gestelde eisen als goed huurder. Daarom is het van belang om de verhuurder bewust te maken van de criminele risico’s.

De gemeente Rotterdam heeft richtlijnen opgesteld die het malafide huurders moeilijk maakt een woning te krijgen. Volgens deze richtlijnen stelt de verhuurder zorgvuldig vast aan wie hij de woning verhuurt en controleert of er in de woning geen misstanden plaatsvinden.

Hotels

Koninklijke Horeca Nederland heeft samen met het OM en de politie signaalkaarten en een voorlichtingsfilm ontwikkeld voor het herkennen van illegale hotelprostitutie.

Niet alleen voor de illegale sekswerkers maar ook voor de hotels zelf kan het zeer nadelige gevolgen hebben wanneer er illegale prostitutie (met dwang) plaatsvindt.

Hotelbazin Valkenburg leeft in nachtmerrie door loverboyzaak

Een nette jongeman met aktetas meldt zich bij de receptie van hotel Botterweck in Valkenburg. Die vriendelijke jongeman staat nu bekend als Armin A.; hoofdverdachte in een zedenzaak, waarbij een 16-jarig meisje misbruikt zou zijn door tientallen mannen.

De politie laat ten tijde van de inval weinig los. “De enige info die ik kreeg, was dat er op die kamer dingen waren gebeurd die niet zouden mogen gebeuren. Daar moest ik het mee doen.” En dus gaat het leven gewoon door: Botterweck runt haar hotel, zoals ze dat al 32 jaar doet.

Afgelopen maandag, ze is net terug van vakantie in Spanje, wordt ze ’s morgens opgeschrikt door een meute journalisten voor haar hotel. “Ik had geen flauw idee waarom. Niemand had me iets verteld. Ik voelde me geïntimideerd.” Botterweck is terechtgekomen in een, zoals ze het zelf omschrijft, regelrechte nachtmerrie. De suggestie in sommige media dat het hotel een loverboy gefaciliteerd heeft, leidt tot tientallen dreigbrieven en boze telefoontjes. De associatie met Armin A. is fnuikend voor de reputatie van het hotel, dat in korte tijd 20 annuleringen moet slikken

Bewuste facilitators

Veel facilitators zijn zich bewust dat ze gebruikt kunnen worden door criminelen. Dit blijkt onder andere uit verschillende samenwerkingsverbanden die er zijn tussen bijvoorbeeld gemeenten, politie en woningcorporaties. Het gaat hier om welwillende facilitators die hun eigen branche zo schoon mogelijk willen houden.

Samenwerkingsverband

Door samen te werken, kun je het risico dat facilitators bewust meewerken aan criminele praktijken beperken.

In de regio Amsterdam is Doorzon actief. Een samenwerkingsverband om informatie binnen de doelstellingen van het verband met elkaar te delen. Het doel is het terugdringen van onrechtmatig gebruik van woningen. Kern van de aanpak is dat woningen uit het criminele circuit worden gehaald door gebruik te maken van civielrechtelijke of bestuursrechtelijke regelgeving.

Makelaars

In diverse regio’s wordt het zogenaamde stoplichtconvenant gebruikt. Makelaars kunnen via de makelaarsvereniging een screening van een klant aanvragen. Doel is te voorkomen dat particuliere huurwoningen en bedrijfspanden gebruikt worden voor criminele doeleinden zoals illegale prostitutie.

De politie raadpleegt vervolgens de politieregisters en geeft advies. Rood als er voldoende aanwijzingen zijn dat de betrokkene zich bezighoudt met georganiseerde criminaliteit. Groen als er geen aanwijzingen zijn voor criminaliteit. De makelaar beslist zelf of hij in zee gaat met de klant.

De makelaar wijst huurders bij het ondertekenen van de huurovereenkomst op de verplichting zich in te schrijven bij de gemeente op het betreffende adres. De makelaars leveren na een politieadvies de gegevens van de huurder ook zelf bij de gemeente aan. De gemeente controleert dan of de huurder zich daadwerkelijk heeft ingeschreven op het adres. Als dat niet zo is, start de gemeente een adresonderzoek.

De makelaars nemen een clausule in het huurcontract op waardoor verhuurders het pand met enige regelmaat kunnen controleren. Ook spannen zij zich in dat de verhuurder of zijzelf namens de verhuurder geen contante betalingen aannemen voor bijvoorbeeld huur of borg.

Woningverhuursites

Het is voor illegale prostituees of hun facilitators relatief makkelijk om panden of kamers te huren via een woningverhuurwebsite zoals Airbnb. Door deze verhuurwebsites is er minder toezicht op criminele activiteiten. Je kunt hierover afspraken maken met woningverhuursites.

Zo hebben de gemeente Amsterdam en Airbnb een overeenkomst getekend over de verhuur van woningen. Deze overeenkomst ziet niet zozeer toe op illegale prostitutie, maar vooral op de overlast rondom de illegale vakantiehuur. De gemeente Amsterdam laat in ieder geval zien dat het mogelijk is om gesprekken aan te gaan met facilitators en zo preventieve barrières op te werpen.

Vakantieparken

Ook vakantieparken faciliteren illegale prostitutie.

In de regio Noord-Veluwe is gestart met het project Vitale Vakantieparken om van de verblijfsrecreatie op de Noord-Veluwe een structureel vitale sector te maken en leefbaarheid en veiligheid te verbeteren. Samen met het CCV en het ministerie van Justitie en Veiligheid ontwikkelde de regio een speciale methode waarmee ondernemers en gemeenten veiligheidsproblemen in vakantieparken kunnen voorkomen of aanpakken. Deze methode is geïnspireerd op de methode van het Keurmerk Veilig Ondernemen.

Hotels

Hotels kunnen onbewust faciliteren. Maar in veel gevallen kan hotelpersoneel vermoeden dat er sprake is van illegale prostitutie. Daarom vallen hotels ook binnen de categorie ‘bewuste facilitator’.

Koninklijke Horeca Nederland heeft een signalenkaart en een voorlichtingsfilm ontwikkeld om hoteleigenaar en personeel bewust te maken van de risico’s.

Sluiting hotel wegens illegale prostitutie

De gemeente Utrecht mag een hotel sluiten. Dat heeft de bestuursrechter van rechtbank Midden-Nederland vrijdag in een voorlopige voorziening beslist. De exploitant was naar de rechter gestapt, omdat de gemeente het hotel voor 6 maanden wil sluiten, omdat er illegale prostitutie zou plaatsvinden. Een mystery quest van de gemeente maakte via een website een afspraak met een prostituee. Deze vrouw nam hem mee naar een hotelkamer, waar hij zich bekend maakte als inspecteur.

Daarnaast waren er nog meer aanwijzingen dat er prostitutie plaatsvond in het hotel. De leiding van het hotel deed volgens de rechter te weinig om prostitutie tegen te gaan. Het verplichte cameratoezicht bij de receptie werkte geregeld niet en de camera’s waren weggedraaid naar de grond.  Het besluit om dit hotel voor een periode van 6 maanden te sluiten is terecht, zo oordeelde de rechter.

Verhuurders

Verhuurders kunnen zowel onbewust als bewust faciliteren. De aanpak bij bewust faciliteren is vergelijkbaar met het onbewust faciliteren.Het project ‘Goede huisbaas’ van de gemeente Rotterdam is een voorbeeld van een aanpak in het herkennen van signalen en vroegtijdig ingrijpen.

Gemeenten kunnen ook adrescontroles uitvoeren. In 2015 is gestart met de Landelijke Aanpak Adreskwaliteit (LAA). Bij deze aanpak verbetert de adreskwaliteit in de BRP door middel interbestuurlijke en intersectorale samenwerking. U kunt zo adresgerelateerde fraude voorkomen.

Voorbeeld: Werkwijze Schiedam bij illegale prostitutie in panden

Medio 2014 is begonnen met het vrijwillig sluiten van panden door de eigenaar. In het laatste kwartaal is proefgedraaid met een formeel bestuurlijk handhavingstraject waarbij de eigenaar van het pand, naar aanleiding van een voornemen tot sluiten op grond van artikel 3:7 APV, wordt uitgenodigd voor een zienswijzegesprek.

Tijdens dit gesprek wordt veel aandacht geschonken aan de manier van verhuur van het pand en verbeteringen die daarin kunnen worden aangebracht. Ook wordt voorlichting gegeven over de illegale seksbranche en wordt aan de verhuurders gevraagd te vertellen hoe de verhuur tot stand is gekomen. Dit geeft de gemeente en de politie inzicht in de personen en eventueel de organisatie achter de inrichting.

Deze werkwijze is vergelijkbaar met die van de uitvoering van het Damoclesbeleid van de gemeente Schiedam in 2014. Dit resulteerde in een significante daling van advertenties op onder andere kinky.nl, een van de websites die worden gebruikt voor het aanbieden van betaalde seks. En heeft daarmee ook geleid tot minder illegale seksinrichtingen in Schiedam.

In deze stap volg je het geld. Want aan illegale prostitutie wordt geld verdiend. Dit ‘zwarte’ geld wordt op verschillende manieren ‘witgewassen’.

Bewust Onbewust
Banken Banken
Hypotheekverstrekkers Hypotheekverstrekkers
Horeca Horeca

Banken

Banken zijn in het kader van de Wet ter voorkoming van witwassen en financieren van terrorisme (Wwft) verplicht hun transacties te monitoren en ongebruikelijke transacties te melden.

Deze melding wordt gedaan op het moment dat er vermoeden bestaat dat de transactie verband houdt met witwassen. Bovendien doen banken ook cliëntonderzoek voor er een zakelijke overeenkomst plaatsvindt. Op deze wijze proberen banken te voorkomen dat ze faciliteren aan criminele praktijken.

Hypotheekverstrekkers

Ook hypotheekverstrekkers zijn zich ervan bewust dat criminelen gebruik maken van hun producten en diensten en hebben in het kader van hypotheekfraude diverse instrumenten ontworpen om dit te voorkomen.

Bijvoorbeeld het incidentenwaarschuwingssysteem van de Stichting Fraudebestrijding Hypotheken (SFH) waarmee hypotheekverstrekkers elkaar kunnen waarschuwen tegen (potentiële) fraudeurs.

Gemeenten

Hoewel gemeenten niet direct invloed kunnen uitoefenen op het beleid van banken, hypotheekverstrekkers en horecagelegenheden, kun je wel voorwaarden scheppen of samenwerking stimuleren.

Stoplichtconvenant

Met een zogeheten stoplichtconvenant tussen makelaarsverenigingen, politie en gemeenten voorkom je dat personen onroerend goed gebruiken voor criminele praktijken. Ook met de wet BIBOB kun je voorkomen dat je als gemeente criminele praktijken faciliteert.

Daarnaast kun je lokale horecaondernemers bewust maken van illegale prostitutie en ze voorlichten over het herkennen en melden van illegale prostitutie.