Lokale interventies voor geldezels

Initiatiefnemer: Gemeente Haarlem
Type cybercrime: Meedoen aan cybercriminele netwerken
Type aanpak: Preventief
Aanpak gericht op: Slachtoffer/Dader

Omschrijving project

Geldezels, ook wel money mules of katvangers genoemd, vormen een cruciale schakel in criminele netwerken en zijn onlosmakelijk verbonden aan gedigitaliseerde criminaliteit. Het zijn personen, vaak jongeren, die hun bankrekening en pinpas, al dan niet bewust, laten gebruiken voor witwasdoeleinden.

Criminelen gebruiken de bankrekening van de geldezel om het geld van hun slachtoffers naar zichzelf door te sluizen. Het crimineel verkregen geld wordt in veel gevallen zo snel mogelijk contant opgenomen. Hiermee wordt het spoor naar de crimineel onderbroken, maar voor de geldezel is de pakkans 100%.

Het doel van dit project is om te voorkomen dat geldezels meewerken met cybercriminele netwerken. Mogelijke interventies van zijn de inzet van risicocommunicatie naar de kwetsbare groepen, inzet van acteur ronselaars en/of begeleidingstrajecten voor geldezels.

Accepteer de statistieken, marketing cookies om deze content te bekijken.

Accepteer de statistieken, marketing cookies om deze content te bekijken.

Minimale randvoorwaarden

• Stel een projectleider aan die een projectteam samenstelt, dit is vaak een medewerker van de gemeente. Samen met het projectteam wordt een projectplan opgesteld.
• In het projectplan worden de gemeentelijke taken en rollen beschreven, inclusief die van de samenwerkingspartners zoals de politie, het openbaar ministerie, de zorgcoördinator en Humanitas. De projectleider zorgt voor afstemming en coördinatie van de verschillende activiteiten.
• Gemeenten en partners kunnen de Leidraad lokale aanpak geldezels gebruiken (beschikbaar gesteld door het CCV). Hierin staat achtergrondinformatie over de problematiek, informatie over een preventie en repressieve aanpak, do’s en don’ts, en praktijkvoorbeelden zoals projectplannen en handleidingen.
• Start eerst met een globale beschrijving van de problemen en maak een inschatting van de uit te voeren activiteiten. Hoe meer informatie er komt over de problematiek, hoe gerichter de activiteiten kunnen worden ingezet. Maak gebruik van de voorbeeldprojectenplannen.
• Voor het beschrijven van activiteiten kan gebruik worden gemaakt van in deze leidraad opgesomde activiteiten, zoals voorlichting, waarschuwingsbrieven of andere activiteiten.

De randvoorwaarden voor de goede uitrol van het project zijn in ieder geval goede samenwerking met de politie, het OM en andere partners, voldoende capaciteit en draagvlak, goede samenwerking met de zorg en op termijn borging van de werkzaamheden.

Duur project

Zes maanden voor de opstartfase van het gehele geldezelproject. De duur van de activiteiten is wisselend. Dit betreffen het samenstellen van een projectteam, het schrijven van een gezamenlijk projectplan en de voorbereiding van de interventies.

Kosten

Denk bij de kosten aan voorlichtingsmaterialen, het (laten) verzorgen van voorlichting op bijvoorbeeld scholen en de kosten van actiedagen.

Menskracht

Afhankelijk van de interventie. Het tijdsbeslag wordt ingeschat op gemiddeld een halve tot één dag in de week, waarbij de aanloopfase meer tijd in beslag zal nemen en naarmate het project vordert de werkzaamheden zullen afnemen. Een laatste piek in de werkzaamheden zit in de evaluatie- en borgingsfase van deze aanpak.

De gemeentelijke aanpak vraagt naast de inzet van de projectleider ook om inzet van overige ambtelijke capaciteit. Denk daarbij aan werkzaamheden van de communicatiemedewerkers, ambtenaren OOV, ambtenaren betrokken bij onderwijs en leerplicht, het welzijnsbeleid en de schuldhulpverlening.

Resultaten

Momenteel wordt gewerkt aan validatie van de leidraad lokale aanpak geldezels. Vier pilotgemeenten doorlopen de leidraad en delen hun ervaringen om zo het document te kunnen aanscherpen.

• Inzicht in de gehele bestaande aanpak van geldezels
• Op onderzoek gebaseerde preventieve interventies
• Vier gemeenten en een klankbordgroep die actief meewerkt en meedenkt aan het verscherpen van de bestaande aanpak
• Verzameling van landelijke inzichten en activiteiten

Tips voor gemeenten

• Werk samen met partijen die rechtstreeks in contact staan met de jongeren en jongeren zelf zodat je een goed fundament hebt voor je interventie(s) en het effect kunt toetsen.
• Werk samen met zorg- én veiligheidspartners in dit project want door de diversiteit aan geldezels zul je beide partners hard nodig hebben.
• Zorg dat je een grondslag hebt voor informatiedeling indien van toepassing (bijv. een jeugdconvenant).
• Zorg voor een duurzame borging van de aanpak op geldezels en denk aan een multimodale aanpak (waarbij meerdere strategieën of methoden tegelijkertijd worden ingezet om een probleem aan te pakken). Met één enkele actie of preventieve campagne houd je de toename van geldezels binnen je gemeente niet tegen.

Contactpersoon

Siènne Stoker, Sienne.stoker@hetccv.nl

Meer informatie

• Gebruik de geldezeltool om een indicatie te krijgen van de geldezelproblematiek in jouw gemeente: geldezeltool.hetccv.nl.
• Lees het onderzoeksrapport ‘Naar een interventie tegen geldezels; een experiment op Instagram’ dat is uitgevoerd door de Haagse Hogeschool, Centre of Expertice Cybersecurity in opdracht van de gemeente Haarlem.
• Wil je meer achtergrondinformatie over geldezels of wil je weten hoe het CCV helpt? Bekijk dan de factsheet: Makkelijk snel geld verdienen bestaat niet.

Dit is een project dat behoort bij de City Deal Lokale Weerbaarheid Cybercrime