Cyber & jeugd
Laatst gewijzigd op: 17-06-2025Hoe voorkom je dat jongeren slachtoffer of dader worden van cybercrime en gedigitaliseerde criminaliteit?
Jongeren zijn vrijwel voortdurend online en zijn zich vaak niet bewust van de risico’s die dit met zich meebrengt. Ze kunnen daarbij slachtoffer worden van misbruik of dwang. Soms doen ze dingen die strafbaar zijn. Zo kunnen ze bijvoorbeeld hun ID-kaart uitlenen en daarmee ID-fraude (laten) plegen, geldezel worden of een seksueel getinte foto van iemand verspreiden zonder toestemming . Dit zijn vormen van gedigitaliseerde criminaliteit. Maar er kan ook sprake zijn van cybercrime zoals het stelen van accountgegevens, het hacken van websites, het gebruik van phishingkits of bijvoorbeeld het uitvoeren van DDoS-aanvallen.
Cyberwegenkaart jeugd en cyber
Deze cyberwegenkaart jeugd en cyber is een aanvullende route van de weg ‘Cybercrime en gedigitaliseerde criminaliteit’ op de lokale cyberwegenkaart.
CCV’s keuze
Het CCV heeft zes jeugd- en cyberprojecten geselecteerd die inzetbaar zijn in jouw gemeente:
In de selectie van de interventies is rekening gehouden met een bepaalde opbouw. Zo zijn de eerste twee interventies (HackShield en Mijn Cyberrijbewijs) bedoeld om jongeren vroegtijdig te leren over het veilig gebruik maken van de online wereld. Hierbij is het belangrijk dat ze zich bewust worden van de online risico’s en zelfbeschermend gedrag leren. Bij het Youth Cyber Team draait het om een wijkgerichte aanpak waarbij jongeren worden opgeleid tot cyberambassadeur om zo de jongeren en ouders binnen de eigen wijk cyberweerbaarder te maken.
Waar de eerste drie interventies zich vooral richten op algemene digitale weerbaarheid, is re_B00TCMP ontwikkeld voor jongeren met IT talent die de neiging hebben de (online) grenzen op te zoeken en dient daarmee een tweeledig doel; preventie van daderschap en het behoud van talent voor de IT arbeidsmarkt. Hack_Right is een interventie voor jongeren die een keer de grenzen over zijn gegaan.
Tot slot de Geldezelaanpak, een brede integrale interventie, van preventie tot repressie. In de leidraad Geldezelaanpak staat voor gemeenten, politie en het OM beschreven hoe lokaal met verschillende partners een geldezelaanpak kan worden opgezet. Hierbij wordt rekening gehouden met de kennis uit praktijk en wetenschap en zijn de inzichten van verschillende deelnemende gemeenten aan de CCV Geldezelpilot verwerkt.
Nieuwe jeugd- en cyberprojecten
In 2024 zijn 5 nieuwe jeugd- en cyberprojecten geselecteerd door de City Deal Lokale Weerbaarheid Cybercrime. Deze vijf projecten zijn zorgvuldig gekozen om lacunes in de aanpak van jeugd en cybercriminaliteit aan te vullen. In het onderzoek ‘Interventies op het gebied van jeugd en cybercrime’ naar meer dan zestig interventies zijn plotkaarten gebruikt om de witte vlekken in de huidige aanpak te identificeren.
De volgende “witte vlekken’ zijn geïdentificeerd:
- Primaire interventies:
– Gericht op ouders van slachtoffers en daders. Ouders worden nog weinig meegenomen in het herkennen van risi cogedrag en het verhogen van de weerbaarheid van jongeren. - Secundaire interventies, gericht op de volgende groepen:
– Kwetsbare daders en slachtoffers
– Opportunistische daders - Tertiaire interventies, door middel van bijvoorbeeld:
– (Vroeg)signalering daders Verbinding met (jeugd)zorg
– Technische interventies situationele aanpak in de online omgeving
Voortbouwend op dit onderzoek heeft een selectiecommissie bij deze subsidieronde de voorkeur gegeven aan projecten die een nauwe samenwerking aangaan met diverse publieke en private partners. Op die manier wordt niet alleen het bereik van de projecten vergroot, maar ook het draagvlak versterkt. De City Deal benadrukt het belang van effectiviteit en uitvoerbaarheid, evenals het toekomstbestendig maken van de ontwikkelde interventies. De vijf geselecteerde projecten beschikken over deze essentiële elementen en beloven zo een duurzame impact te hebben op de cyberweerbaarheid van de Nederlandse jeugd.
CCV ondersteuning
Deze pilots zijn gestart op 1 april 2024 en hebben een doorlooptijd tot 1 mei 2025. De projecten krijgen tijdens de uitvoering ondersteuning van het CCV. Het CCV heeft daarin met name een faciliterende rol. Naast financiering worden er bijeenkomsten georganiseerd zodat de projectleiders actief kunnen samenwerken, wordt waar nodig contact gelegd met leden binnen het CCV-netwerk om de juiste expertise in te schakelen, wordt de synergie tussen de pilots gezocht en is het CCV beschikbaar als vraagbaak.
Dit project richt zich op het trainen van ouders, de zogeheten cyberouders, om andere ouders te informeren en begeleiden over de online activiteiten van hun kinderen, vooral tussen de 9 en 12 jaar oud. Het doel is om een netwerk van goed getrainde cyberouders te creëren die ouders kunnen helpen bij het begrijpen van de online leefwereld van hun kinderen en het omgaan met digitale risico’s. Het project omvat trainingen, bijeenkomsten en het delen van kennis en ervaringen tussen deelnemende gemeenten en partners zoals scholen, jeugdzorg en de politie. Er wordt een bruikbaar model ontwikkeld dat door andere gemeenten en organisaties kan worden overgenomen om soortgelijke netwerken van cyberouders op te bouwen.
- Bekijk de factsheet
- Lees het interview project Cyberouders op wegwijzerjeugdenveiligheid.nl
- Lees het interview over opvoeden in een digitale wereld op wegwijzerjeugdenveiligheid.nl
Het Cyber Experience-initiatief van de gemeente Breda heeft als doel de weerbaarheid van jongeren met een licht verstandelijke beperking (LVB) tegen cyberdreigingen te versterken. Dit wordt bereikt door de ontwikkeling van een interactieve digitale leerervaring, waarbij jongeren in real-time kunnen ervaren hoe het is om slachtoffer te worden van cybercriminaliteit en tegelijkertijd leren zichzelf te beschermen. Het eindproduct zal niet alleen bruikbaar zijn voor de doelgroep, maar ook toepasbaar kunnen zijn voor anderen die met LVB jongeren werken, en mogelijk zelfs voor laaggeletterden. Samenwerking vindt plaats met partners zoals Avans Hogeschool, Bredata, onderwijsinstellingen, en de Cyberambassadeurs Breda om een effectieve implementatie te waarborgen.
HackShield lanceert een klassenquest over ethisch hacken in samenwerking met partners zoals de Nederlandse politie, DIVD academy, gemeenten en scholen. Deze quest is gericht op kinderen in de bovenbouw, waarbij ze potentiële ethische hackers kunnen ontdekken door middel van puzzels en uitdagingen. De samenwerking met partners en begeleiding van Stichting Cyberbrein.nl helpt bij het identificeren en begeleiden van cybertalenten. Daarnaast wordt de samenwerking met Challenge the Cyber versterkt; zij organiseren jaarlijks een hackathon voor jongeren van veertien jaar en ouder. Bij de komende editie zullen ze aanwezig zijn met een stand voor de jongere doelgroep (8 tot 12 jaar).
The Cyber Journey is een initiatief dat zich richt op jongeren met interesse in IT, ook wel “cyberbreinen” genoemd. Of te wel jong talent dat uitzonderlijke vaardigheden en interesses heeft in technologie, cybersecurity en digitale innovatie. Het project streeft naar het creëren van een duurzaam platform waar deze jongeren hun talenten kunnen tonen en ontwikkelen. Door samenwerking met onderwijs- en zorginstellingen wil het project het thema ‘cyber’ beter integreren in bestaande programma’s.
Een belangrijk aspect is de ontwikkeling van een begeleidingshandboek dat modules aanbiedt voor zowel IT- als zorgprofessionals, met als doel lacunes in de signalering en verbinding met zorg binnen het cyberdomein aan te pakken. Er wordt rekening gehouden met de groeiende groep opportunistische daders met beperkte IT-kennis die mogelijk ook betrokken zijn bij The Cyber Journey. Het uiteindelijke doel is een op maat gemaakt begeleidingstraject te bieden voor cyberbreinen, met mogelijkheden voor opschaling en reproductie op regionaal en landelijk niveau.
Er zijn jongeren die tussen het laagdrempelige re_BOOTCMP en het strafrechtelijke Hack_Right programma vallen. Om dit hiaat aan te pakken, wordt een pilotproject opgezet met als doel een lokale signaleringsstructuur voor jonge cyberbreinen te ontwikkelen en hen individueel te begeleiden. De pilot richt zich op jongeren van 10-18 jaar, met een focus op basisschoolgroepen 7/8 en eerstejaars mbo-ICT studenten.
De pilot bestaat uit drie fasen: onderzoek naar de doelgroep (hoe kunnen deze jongeren tijdig herkend worden), opzetten van een signaleringsstructuur (lokale professionals worden getraind) en uitvoeren van maatwerkgerichte interventies door stichting Cyberbrein.nl. Het beoogde resultaat is een bruikbaar model voor het vroegtijdig signaleren en begeleiden van jonge cyberbreinen, dat ook door andere gemeenten en organisaties kan worden toegepast. Cyberbreinen zijn jongeren met uitzonderlijke vaardigheden en interesses in technologie, cybersecurity en digitale innovatie.