Ga naar de inhoud

Geldezel aanpak

Hoe zorgen criminelen ervoor dat hun criminele geldspoor niet naar hen is toe te leiden? Door de inzet van geldezels.

Persoon scrollt door mobiele telefoon. Ter illustratie van het CCV-dossier cybercrime.

Geldezels, ook wel money mules of katvangers genoemd, vormen een cruciale schakel in criminele netwerken en zijn onlosmakelijk verbonden aan gedigitaliseerde criminaliteit. Het zijn personen, vaak jongeren, die hun bankrekening en pinpas, al dan niet bewust, laten gebruiken voor witwasdoeleinden. Criminelen gebruiken de bankrekening van de geldezel om het geld van hun slachtoffers naar zichzelf door te sluizen. Het crimineel verkregen geld wordt in veel gevallen zo snel mogelijk contant opgenomen. Hiermee wordt het spoor naar de crimineel onderbroken, maar voor de geldezel is de pakkans 100%.

Wat zijn geldezels?
Geldezels of money mules zijn personen die hun bankgegevens ter beschikking stellen aan criminelen om gestolen geld weg te laten sluizen. Dit is een misdrijf dat niet alleen criminelen in staat stelt om hun criminele activiteiten uit te kunnen voeren, maar naast de slachtoffers ook de geldezel zelf schade toebrengt.

Hoe worden geldezels gerekruteerd?

Uit onderzoek van Bekkers et al. (2023) onder 3.000 respondenten is gebleken dat bijna 10% van de jongeren tussen 16 en 25 jaar door ronselaars is benaderd. Dit gebeurde in de meeste gevallen via Snapchat of Instagram. Ronselen vond ook plaats via klasgenoten, vrienden of kennissen. Jongeren worden soms meerdere keren (per dag) benaderd door ronselaars. In veel gevallen maken deze ronselaars misbruik van de kwetsbaarheid van de (aspirant) geldezel. Sociale banden en het motief om makkelijk snel geld te verdienen, spelen een belangrijke rol bij dit mechanisme. Geldezels wordt meestal een percentage van het illegaal verkregen geld in het vooruitzicht gesteld.

Indicatie van de geldezelproblematiek in jouw gemeente

Benieuwd naar de geldezels in jouw gemeente? De Geldezel Tool geeft aan de hand van het aantal jongeren (leeftijd 15-25) in jouw gemeente, een indicatie over:  1) het aantal jongeren dat geldezel is geweest, 2) het aantal jongeren dat is benaderd door ronselaars, 3) hoe deze jongeren zijn benaderd en 4) het aantal geldezels dat hulp weet te vinden.

Naar de Geldezel Tool


Aanpak

Vanuit de City Deal ‘Lokale Weerbaarheid Cybercrime’ werkt het CCV momenteel aan de leidraad Gemeentelijke aanpak geldezels. In de leidraad wordt zoveel mogelijk kennis gebundeld vanuit wetenschap en praktijk. De leidraad zal eerst worden gevalideerd in drie pilot gemeenten. In deze pilots wordt een uitwerking gemaakt op de volgende 4 thema’s:

  1. Samenwerking met partners zoals politie, OM, veiligheidshuis, onderwijs, jongerenwerk e.d., inclusief een convenant voor gegevensuitwisseling.
  2. Algemene voorlichting om bewustzijn en risicoperceptie te vergroten; offline (bijvoorbeeld op scholen) en online (via social media campagne) gericht op jongeren in de leeftijd van 12 tot 23 jaar.
  3. First offender aanpak: een geldezel zonder criminele antecedenten ervan doordringen dat zijn misstap niet moet leiden tot verder crimineel gedrag, nagaan wat ertoe leidde om als geldezel op te treden en die oorzaak proberen weg te nemen.
  4. Aanpak voor geldezels met meerdere antecedenten: een geldezel met criminele antecedenten laten stoppen met zijn criminele gedrag en zorg aanbieden.

Het CCV begeleidt deze pilots in de opstart, uitvoering en evaluatie. De eerste resultaten van de 3 geldezelpilots worden in 2024 verwacht. Na verwerking van de resultaten vind je de leidraad op deze webpagina.

Meer informatie

Wil je meer achtergrondinformatie over geldezels of wil je weten hoe het CCV helpt? Bekijk dan de factsheet: Makkelijk snel geld verdienen bestaat niet. Of neem contact op met CCV adviseur Siènne Stoker: