Cyberweerbaarheid senioren: première interactieve film

Sybren van der Velden Walda, landelijk projectleider/coördinator senioren en veiligheid, deelde inzichten over de uitdagingen waarmee senioren worden geconfronteerd in een steeds digitalere wereld. Belangrijke boodschappen uit zijn presentatie:

• Veel senioren voelen zich onzeker in de digitale wereld en zijn kwetsbaar voor online criminaliteit.
• Het is cruciaal om meldingen te maken en cybercriminaliteit bespreekbaar te maken: “Je bent een held als je het vertelt.”
• Cybercriminaliteit brengt vaak schaamte met zich mee – steun en begrip zijn essentieel.

Ruben van Well, vanuit het cybercrime team van de eenheid Rotterdam, gaf inzicht in de brede aanpak van politie en partners. Enkele belangrijke punten:

• Online criminaliteit neemt toe, terwijl traditionele criminaliteit afneemt.
• Politie werkt met een brede bestrijdingsstrategie: Voorkomen / Verstoren & stoppen / Gerechtelijk afdoen.
• Een effectieve aanpak combineert repressie (opsporing en bestraffing) en preventie (bewustwording en educatie).
• Een zorgwekkende vorm van fraude is ‘Pig Butchering’ (beleggings- en investeringsfraude): oplichters winnen eerst het vertrouwen van slachtoffers en laten hen vervolgens investeren in crypto, waarna het geld wordt gestolen.

Conclusie

Deze presentatie onderstreepte het belang van samenwerking en bewustwording in de strijd tegen cybercriminaliteit. Alleen door preventie, repressie en ondersteuning te combineren, kunnen we slachtoffers helpen en criminaliteit effectief bestrijden.

Tijdens zijn presentatie nam Oscar Bulthuis – auteur, trainer, ondernemer en hbo-docent – ons mee in zijn aanpak om cyberveiligheid op een begrijpelijke manier over te brengen aan senioren. Hij deelde inzichten uit zijn boek ‘Cyberveiligheid in begrijpelijke taal’ en benadrukte hoe we senioren beter kunnen bereiken en ondersteunen in de digitale wereld.

Hoe bereik je senioren?

Senioren zijn goed te vinden op plekken waar ze samenkomen, zoals: Zorginstellingen, seniorencomplexen, bibliotheken, buurthuizen en ouderenbonden (ANBO, PCOB). Maak gebruik van ‘Other People’s Network (OPN)’ om senioren beter te bereiken. Een belangrijke tip: verbind cyberveiligheid met een sociaal aspect, zoals een bijeenkomst met koffie. Dit verlaagt de drempel én draagt bij aan het verminderen van eenzaamheid.

Hoe zorg je voor begrijpelijke taal?

• Begin met context (80%) en pas daarna de inhoud (20%).
• Zorg voor interactie via stellingen, filmpjes en vragen.
• Stimuleer zelfvertrouwen en bewustwording.
• Vermijd vakjargon en technische details – hou het simpel!
• Heb geduld en geef senioren de tijd om te leren.
• Laat ouderen elkaar helpen – ze spreken elkaars taal.

Conclusie

• Werk samen: bundel krachten via Other People’s Network.
• Focus op de mens, niet op de techniek.
• Geduld is essentieel, maar stimuleer actie en interactie. Laat ouderen zelf oefenen en ervaringen delen.

Tijdens de paneldiscussie, geleid door Astrid de Jong, deelden professionals die in direct contact staan met senioren hun inzichten over digitale veiligheid en samenwerking. De panelleden waren:

• Hans Staatman (SeniorWeb)
• Yvonne Schults (Welzijn Albrandswaard)
• Iris Hagendoorn (Digitaal wijkagent)
• Leonie van der Meer (Gemeente Vlaardingen).

Belangrijke thema’s uit de discussie

• Wat doen de organisaties op het gebied van digitale veiligheid voor senioren?
  Elke deelnemer gaf een inkijkje in de initiatieven en projecten binnen hun organisatie. Van voorlichting en begeleiding tot het organiseren van bijeenkomsten, alle partijen dragen bij aan het vergroten van digitale veiligheid bij senioren.
• Waar lopen senioren tegenaan in de digitale wereld?
  Veel senioren voelen zich onzeker over digitale veiligheid. Ze missen vertrouwen in technologie en zijn bang om fouten te maken, wat hen soms weerhoudt van deelname aan de digitale samenleving. Daarnaast spelen schaamte en een gebrek aan kennis een grote rol.
• Samenwerking met andere partijen
  De panelleden onderstreepten het belang van samenwerking. Door krachten te bundelen – met gemeenten, welzijnsorganisaties, politie en seniorenorganisaties – kan de doelgroep beter worden bereikt en ondersteund.
• Hoe blijf je in contact met senioren?
  – Fysieke ontmoetingen blijven belangrijk, zoals bijeenkomsten in buurthuizen of bibliotheken.
  – Vertrouwde gezichten en vaste aanspreekpunten werken drempelverlagend.
  – Doorlopend contact en follow-ups zorgen ervoor dat kennis blijft hangen en senioren zich gesteund voelen.
• Wat is nodig om senioren beter te helpen?
  Meer structurele samenwerking, toegankelijkere informatie en vooral geduld en persoonlijke aandacht. Daarnaast kunnen gemeenten en andere instanties een grotere rol spelen in het verbinden van partijen en het faciliteren van activiteiten.
• De rol van de gemeente
  De gemeente kan een verbindende factor zijn door initiatieven te ondersteunen, samenwerking te stimuleren en bewustwording te vergroten. Het panel benadrukte dat een actieve rol van de gemeente kan bijdragen aan een inclusieve en veilige digitale samenleving voor senioren.

Conclusie

• Samenwerking is essentieel om senioren effectief te bereiken en ondersteunen.
• Persoonlijke aandacht en geduld zijn onmisbaar bij het vergroten van digitale vaardigheden.
• De gemeente kan een sleutelrol spelen in het faciliteren en stimuleren van initiatieven.

Robert de Rijcke presenteerde de nieuwste scènes van de interactieve film ‘Echt of Nep?’. Deze film, speciaal gericht op senioren, laat verschillende vormen van online fraude zien en helpt hen bewuster te worden van digitale gevaren. De interactieve opzet zorgde ervoor dat deelnemers actief nadachten over de keuzes die ze maken bij online oplichting.

Aan- en verkoopfraude

• Oplichting bij het kopen of verkopen van goederen en diensten online.
• Slachtoffers betalen voor producten die nooit geleverd worden of versturen iets zonder betaling te ontvangen.

Relationele beleggingsfraude

• Cybercriminelen winnen langzaam het vertrouwen van slachtoffers door een langdurige vriendschaps- of liefdesrelatie op te bouwen. Zodra het vertrouwen groot genoeg is, worden slachtoffers overtuigd om te investeren – waarna het geld verdwijnt.
• Vaak gaat het om grote bedragen en langdurige manipulatie.

AI-stemnabootsing (voice cloning)

• Criminelen gebruiken kunstmatige intelligentie om stemmen na te bootsen. Met een opname van een stem kunnen ze die stem klonen en zich voordoen als een vriend of familielid.
• Slachtoffers worden via een telefoontje onder druk gezet om snel geld over te maken of persoonlijke gegevens te delen.

Bekijk hier de online film én de handleiding en ga direct aan de slag met de acht scenes in de interactieve training ‘Echt of nep?’.