Terugblik kwartaalsessie 27 maart Leiden

Workshopsprekers: Yolanda van Setten, Karin Blokland, Julia de Ruyter

De workshop “Sessie Cyberouders” richt zich op het betrekken en activeren van ouders in de digitale opvoeding. Veel ouders maken zich zorgen over schermtijd, maar de risico’s van cybercriminaliteit voelen vaak minder urgent. Met begeleiding van mediacoach Karin Blokland werden strategieën verkend om met ouders samen te werken en de digitale weerbaarheid van gezinnen te versterken.

Binnen gemeentes wordt de online leefwereld van jongeren nog vaak als een aparte leefwereld benaderd. DIt terwijl de online wereld juist óveral is; thuis, in de wijk en ook op school, ondanks het smartphone verbod. Tegelijk maakt dat de focus op deze leefwereld ook zo lastig, want ‘wie is er nu van?” en ‘wie doet wat?”.

De sleutel hierin is (domeinoverstijgend) samenwerken. Door samen de online wereld centraal te stellen en aan te vullen met ieders expertise, worden de verschillen tussen de domeinen en organisaties juist een kracht. Dit vraagt wel om een nieuwe manier van denken/werken en de competenties om dit goed te kunnen, zullen gezamenlijk aangeleerd moeten worden.

Door in dit proces met ouders samen te werken in plaats van ze ‘erbij te betrekken’, wordt het partnerschap met ouders versterkt. Investeer hierbij in de relatie/verbinding met ouders, zoek welke belangrijke sleutelfiguren er in de wijk zijn en ga met hen in gesprek, stem je taalgebruik af en normaliseer het praten over opvoeden.

Deze ogenschijnlijk basale stappen, kunnen essentieel zijn voor het proces. Tips hoe dit proces van samenwerking met ouders en partners vorm te geven, vind je in onderstaande documenten. Heb je aanvullende vragen, of wil je verder hierover in gesprek hoe dit bijvoorbeeld in de gemeente Breda vorm krijgt? Neem gerust contact op met Karin Blokland.

Pilot Cyberouders

De pilot Cyberouders traint ouders zodat zij andere ouders kunnen begeleiden in de online wereld van hun kinderen. Dit netwerk helpt gemeenten bij de preventieve aanpak van digitale criminaliteit. Tijdens de workshop deelde Julia de Ruyter, adviseur Openbare Orde en Veiligheid van de gemeente Purmerend, haar ervaringen met het opzetten van het netwerk en het betrekken van ouders.

Het project Cyberouder is een samenwerking tussen meerdere gemeenten en wordt ondersteund door een financiering van de City Deal Lokale Weerbaarheid Cybercrime. Elke gemeente heeft een eigen groep Cyberouders, die via bijeenkomsten, webinars en netwerkvorming kennis delen. Cyberouders variëren in betrokkenheid: sommigen verspreiden alleen informatie, terwijl anderen actief presentaties en gastlessen geven.

Uitdagingen binnen het project zijn onder andere het effectief bereiken van ouders en de wisselende opkomst per gemeente. Tegelijkertijd blijkt er grote behoefte te zijn aan informatie en ondersteuning. Succesfactoren zijn onder andere de kracht van herhaling, samenwerking met bestaande netwerken en een mix van fysieke en digitale bijeenkomsten.

In juni 2025 organiseren de Noord-Hollandse gemeenten een speciale sessie om ervaringen te delen met geïnteresseerde gemeenten. Aanmelden kan via Yolanda van Setten.

• Meer informatie over cyberouder project
• Document Samenwerken met ouders: een voorwaarde voor preventie van middelengebruik onder jongeren; tips voor gemeenten
• Oogst document Geleerde lessen over ouderbetrokkenheid in de aanpak met andere ogen

Workshopleider: Tom Loois

Vanuit City Deal Lokale Weerbaarheid Cybercrime heeft Tom Loois als opdracht gekregen om nieuwe en vernieuwende oplossingsrichtingen te verkennen ter versterking van cyberweerbaarheid, specifiek voor de doelgroep senioren. Tijdens de presentatie liet hij twaalf ontwerp- en kunstprojecten zien die een nieuw perspectief bieden op digitale veiligheid voor een oudere doelgroep. De projecten varieerden van manieren om je in te leven in de doelgroep tot strategieën om hen effectief te bereiken en de wisselwerking tussen de online en offline wereld.

De getoonde projecten riepen veel reacties op bij het publiek. In het nagesprek werd besproken hoe lastig het kan zijn om ouderen te betrekken bij digitale veiligheid wanneer ze niet actief worden meegenomen in het ontwerpproces. Dit leidde tot een gesprek over mogelijke nieuwe rituelen in onze samenleving die inclusie kunnen bevorderen. Daarnaast werd het belang van wederkerigheid benadrukt: niet alleen jongeren helpen ouderen digitaal vaardiger te worden, maar ook andersom.

De vraag “Wat kan een jongere generatie leren van ouderen op het gebied van digitale veiligheid?” leverde waardevolle inzichten op. Geduld, zorgvuldigheid en het besef van een zorgende gemeenschap werden genoemd als kwaliteiten die ouderen kunnen bijdragen aan een veiligere digitale wereld.

De projecten dienden vooral als inspiratie en zetten aan tot nadenken over hoe ontwerp en kunst kunnen bijdragen aan een bredere en meer inclusieve benadering van digitale veiligheid voor een oudere doelgroep. Ze bieden geen kant-en-klare oplossingen, maar helpen bij het verkennen van nieuwe perspectieven en mogelijkheden.

Workshopleider: Tom Weijers

Tijdens deze sessie gaf Tom Weijers (CCV-adviseur Senioren en Cyber) praktische handvatten voor het inzetten van de interactieve film Echt-Nep. Met deze film kunnen gemeenten in samenwerking met onder andere ouderenwerk, politie en bibliotheken het gesprek aangaan met senioren over veilig internetgebruik. Recent zijn drie nieuwe scènes toegevoegd, waardoor de film nu acht scènes bevat. De CCV-adviseur besprak hoe gemeenten hiermee aan de slag kunnen en hoe ze de doelgroep effectief kunnen bereiken.

Tijdens de bijeenkomst werd nagedacht over hoe een netwerksamenwerking optimaal kan bijdragen aan het bereiken van senioren. Er werd besproken welke organisaties hierbij betrokken kunnen worden, zoals bibliotheken, zorginstanties, kerken en ouderenbonden. Naast de politie als traditionele veiligheidspartner, werd benadrukt dat samenwerking met bredere organisaties de impact kan vergroten en de werkdruk beter verdeeld wordt.

Opvallende inzichten:

• Gemeenten krijgen soms weinig respons op initiatieven richting senioren. Aansluiten bij bestaande activiteiten en ondersteuning bieden bij uitbreiding werkt vaak beter.
• Naast eigen vrijwilligers kunnen ook vrijwilligers van organisaties zoals SeniorWeb en bibliotheken een waardevolle rol spelen.

Workshopleider: Mark van Zanten (PVO)

Tijdens deze break-out sessie maakten deelnemers kennis met de nieuwste VR-experience van Platform Veilig Ondernemen. In deze innovatieve virtuele omgeving ervoeren zij uit eerste hand hoe cybercriminelen te werk gaan en welke risico’s ondernemers lopen. De VR-experience zorgt ervoor dat je op een leuke interactieve manier de gevaren van cybercrime begrijpt.

Door zelf in de huid van een ondernemer te kruipen, ontdekten deelnemers hoe hackers gevoelige bedrijfsgegevens kunnen stelen en systemen kunnen platleggen. Deze ervaring maakte de urgentie van goede cybersecuritymaatregelen direct voelbaar. Aan de hand van de VR-beleving krijgen ondernemers praktische tips over hoe ze hun bedrijven beter kunnen beschermen tegen digitale dreigingen. Van sterke wachtwoorden tot tweestapsverificatie en bewustwording binnen het team – alle aspecten van online veiligheid komen met de VR-experience aan bod.

Workshopleider: Emiel Kerpershoek

Het mkb blijft een kwetsbare groep als het gaat om cyberdreigingingen. Ze worden relatief vaak slachtoffer de schade die dit oplevert heeft vaak grote impact op de bedrijfsvoering. In de workshop met vertegenwoordigers vanuit gemeenten, cybersecurity-dienstverleners en het Ministerie van J&V is de mate van volwassenheid van mkb-organisaties op het gebied van de cyberweerbaarheid verkend. Hierbij is gekeken naar uitkomsten van onderzoeksprojecten die het Kenniscentrum Cybersecurity van de Haagse Hogeschool uitvoert, maar ook naar de ervaringen van de workshop-deelnemers.

Financiële schade door cybercrime

Algemeen beeld hierbij is dat het mkb doorgaans nog weinig volwassen is op gebied van cyberweerbaarheid. Ook valt op dat de aandacht nog vooral uitgaat naar opzettelijke dreigingen die direct financiële schade toebrengen (ransomware, oplichting, fraude) en veel minder naar niet-intentionele dreigingen en dreigingen die indirect financiële schade opleveren door verstoring van de bedrijfsvoering (stroomstoringen, fouten door gebruikers of beheerders, denk aan de storingen bij Crowdstrike en het NAFIN defensienetwerk in de zomer van 2024).

In de regio Den Haag wordt momenteel een stadsgericht en cross-sectoraal platform opgezet om samenwerking tussen mkb-organisaties op gebied van cyberweerbaarheid te faciliteren. De volwassenheidsmeting die hierbij wordt uitgevoerd draagt bij aan het in kaart brengen van de cyberweerbaarheid van het mkb en het clusteren van organisaties met vergelijkbare cyberweerbaarheidsopgaven en helpt om regionale samenwerking op gang te brengen.

Begeleider: Wietske Kruyswijk – WIS Educatie

Sinds 2018 hebben meer dan 25.000 leerlingen de escaperoom ‘Het stopt bij jou’ gespeeld, een interactieve ervaring die jongeren (11 – 17 jaar) leert hoe ze shame-sexting kunnen voorkomen. Tijdens deze bijeenkomst kregen professionals de kans om zelf de escaperoom te beleven en inzicht te krijgen in de impact ervan.

De ruimte was omgetoverd tot een klaslokaal, waar samenwerking essentieel was om de diverse opdrachten op te lossen. In het eerste deel stond het spelen van de escaperoom centraal, waarbij het thema shame-sexting op een pakkende manier werd belicht. Hierdoor werd duidelijk met welke risico’s en lastige situaties jongeren te maken kunnen krijgen.

Aansluitend ontstond er een waardevol gesprek over het belang van een brede en integrale aanpak op het gebied van cyberweerbaarheid. Er werd besproken hoe professionals gebruik kunnen maken van landelijke programma’s, databases met erkende interventies en lopende leerlijnen. Daarnaast kwam naar voren dat het ook mogelijk is om (lokale) escaperooms en serious games in te zetten als effectieve educatieve middelen.

Meer weten? Neem contact op via info@wiseducatie.nl.

• PPP Escaperoom – Wiseducatie