Wet- en regelgeving arbeidsuitbuiting
Gemeenten hebben de volgende instrumenten ter beschikking om arbeidsuitbuiting tegen te gaan:

- Algemene Plaatselijke Verordening (APV)
- Bestemmingsplannen
- Wet Bibob
Ook de handreiking prostitutiebeleid kan gemeenten helpen bij het tegengaan van arbeidsuitbuiting.
Ontwikkeling van beleid kan niet alleen lokaal, maar ook regionaal plaatsvinden. Dit versterkt lokale initiatieven en voorkomt verplaatsingseffecten.
Landelijke wetgeving
Wetboek van Strafrecht
In het Wetboek van Strafrecht valt uitbuiting in alle economische sectoren onder de delictsomschrijving mensenhandel. Mensenhandel is omschreven in artikel 273f.
Kamerstukken
Op de website Officiële bekendmakingen zijn onder dossiernummer 29291 Kamerstukken over mensenhandel beschikbaar.
B8/3-regeling
Vermoedelijke slachtoffers van mensenhandel krijgen op grond van de zogeheten B8/3-regeling uit de Vreemdelingencirculaire een bedenktijd van maximaal drie maanden na het doen van aangifte. Het slachtoffer krijgt een tijdelijke verblijfsstatus en het recht op opvang en (medische) zorg gedurende de strafrechtelijke procedure.
Ook getuigen van mensenhandel vallen onder deze regeling. Het doel van de regeling is slachtoffers van mensenhandel in staat te stellen aangifte te doen en de dreiging met onmiddellijke uitzetting weg te nemen. Daarnaast is er de mogelijkheid om op grond van schrijnende individuele omstandigheden in aanmerking te komen voor een vergunning voor voortgezet verblijf.
Openbaar Ministerie
Het Openbaar Ministerie (OM) zorgt ervoor dat strafbare feiten worden opgespoord en vervolgd. Ook is het OM, door deelname aan het driehoeksoverleg met gemeenten en politie, betrokken bij de afstemming van het beleid. Voor gemeenten is het belangrijk om te weten dat strafrecht en bestuursrecht elkaar kunnen complementeren. In het Regionaal Informatie en Expertise Centrum (RIEC) kunnen de gemeente, de politie en het OM samenwerken en bekijken in hoeverre strafrechtelijke sancties samen kunnen gaan met door de gemeente opgelegde bestuurlijke sancties.
Regelgeving sociale zekerheid
De Nederlandse Arbeidsinspectie houdt toezicht en controleert of de volgende wetten worden nageleefd:
Overtredingen van deze wetten kunnen signalen van arbeidsuitbuiting zijn. Deze signalen worden doorgegeven aan het Expertisecentrum Mensenhandel en Mensensmokkel.