Toon Walravens ontvangt bij forensische kliniek De Woenselse Poort in Eindhoven Christel Bottema, adviseur bij het Centrum voor Criminaliteitspreventie en Veiligheid (het CCV). Walravens is sinds 2020 beleidsadviseur bij de kliniek en niet zomaar één. Hij zat hier zelf als cliënt. CCV-adviseur Bottema spreekt met hem over de toegevoegde waarde van zijn ervaringen voor zijn werk.  

Het is een koude winterdag in december als de ontmoeting plaatsvindt. Walravens werkt al 17 jaar in de kliniek. De beleidsadviseur neemt een perspectief mee dat je niet uit de boeken kunt leren of in de praktijk opdoet: het ervaringsperspectief. Zijn ervaringen maken hem een unieke medewerker.

Bij aankomst leidt Toon Walravens Bottema rond over het terrein. “Dit is het nieuwe gedeelte, bijgebouwd in 2008. En daar is het oude gedeelte, daar ben ikzelf in behandeling geweest,” vertelt hij. Als beleidsadviseur werkt hij direct onder de directie en schrijft functioneel beleid voor de organisatie.  

Verbinden van kennis  

Na zijn eigen herstel in De Woenselse Poort moest Walravens hard werken om zijn leven op de rit te krijgen en te houden. Hij volgde opleidingen waarin hij ook leerde om op een andere manier naar zijn eigen ervaringen te kijken en deze te verbinden met andere kennisbronnen, zoals wetenschappelijke kennis en praktijkkennis.

Walravens kreeg beter zicht op de systeemwereld waardoor hij begrip ontwikkelde voor het handelen van werkers binnen de PI en forensische zorg. Hij studeerde vooral sociale studies. Walravens zette ook de eerste opleidingen ervaringsdeskundigheid mee op. “Mijn diploma's maken mij geen betere ervaringskundige, maar wel een completere medewerker.”

Beleid dicht op de werkelijkheid

In zijn functie vertaalt Walravens de systeemwereld naar de praktijkwereld en andersom. Het is bijzonder dat hij daar is geweest waar cliënten van De Woenselse Poort ook zijn opgenomen. Daarom kan hij blinde vlekken belichten die zijn collega’s zonder ervaring niet zien. “Zo schrijf ik het beleid zo dicht mogelijk tegen de werkelijkheid aan,” vertelt de beleidsadviseur. “Doe je dat niet, dan kom je in een papieren tijger terecht en die gaat bijten. We zeggen vaak tegen elkaar ‘maar dat doen we toch al?’ Nee, er staat op papier dat we dat doen, maar we doen het niet altijd!’”  

Mensen recht doen

Walravens geeft collega’s en directie gevraagd en ongevraagd advies. “Soms ben ik het compleet met iemand eens en soms niet. Dat zeg ik ook. Ik ben kritisch, maar als we de mensen er geen recht mee doen, kán ik het als beleidsadviseur niet opschrijven. Ook al sta ik achter de doelstellingen van de forensische zorg.” 1 daarvan is het terugdringen van terugval en de maatschappij beveiligen. En dat doet De Woenselse Poort succesvol. 

Ondersteunend aan mensen en hun problemen

Walravens houdt zijn collega professionals scherp op hun eigen houding en visie naar de cliënt. “Wij hebben geen eigenaarschap over de problemen van cliënten,” legt hij uit. “Als professionals moeten wij onze positie kennen. We zijn ondersteunend aan de mens en aan zijn problemen.”

Hij stelt dat alle kansen en mogelijkheden aan de overkant zitten, bij de cliënt. “Mijn taak als professional is om te kijken hoe die ander bij zijn mogelijkheden kan komen. En daar waar dat moeizaam gaat in het contact en de relatie, dan mag ik toch niet van de ander, de cliënt, verwachten dat die dat gaat oplossen?”, zegt Walravens.

Dat vraagt dus volgens hem om een uiterste inspanning van hemzelf als medewerker. “Want die ander, die cliënt, die heeft het al zwaar genoeg. We verwachten van mensen dat ze de moeilijke vraag ‘help mij?’ stellen wanneer ze binnen komen en hun precieze hulpvraag onder woorden brengen. Maar niets is zo moeilijk als hulp vragen.”

‘Mensen vermijden hun lijden’

Vaak wordt er binnen de zorg- en veiligheid gesproken over zorgmijders. Daar gaat Walravens dan ook niet in mee. “Mensen mijden geen zorg,” weet hij. “Ze vermijden hun lijden. De vraag die een professional zichzelf moet stellen is: ‘hoe kom ik nou dichterbij dat lijden?’ Niet het vermijden ervan, nee, maar erbij zijn. Bij dat lijden.”  

Gezamenlijke visie ontwikkelen  

Binnen samenwerkingen met partijen doet Walravens eigenlijk precies hetzelfde als wat hij binnen De Woenselse Poort doet. Hij stelt altijd de cliënt centraal. Dat vraagt veel van partners, zeker binnen complexe samenwerkingen. Zo stelde hij ook als lid van het schakelteam ‘Personen met onbegrepen gedrag’ keer op keer de vraag ‘waar doen we het eigenlijk voor?

De beleidsadviseur zegt hierover: “Als we binnen die samenwerking gingen praten vanuit alle functionarissen die daar zaten, kwamen we weer in dezelfde gesprekken terecht. Eigen belangen. En nu zetten we de bedoeling centraal. Voor wíe doen we het? Tot we een gezamenlijke visie ontwikkelden naar de menselijke behoefte!”

Gedeeld perspectief is samen doen  

Vanuit welk perspectief je naar een mens en zijn problemen kijkt, maakt niet uit vindt Walravens. “Je kunt wel iets willen doen vanuit zorg of vanuit veiligheid, maar je moet dat met partners samen doen.” Dit betekent volgens hem een gedeeld perspectief op zorg en veiligheid creeëren. "De cliënt kent 1 wereld; zíjn wereld. Er is dus geen 1 zorg én 1 veiligheid. Deze 2 zijn onlosmakelijk met elkaar verbonden. We kunnen niet werken aan zorg zonder dat er veiligheid is. Of aan veiligheid voor de patiënt als er geen zorg is.”  

Naast zijn werkzaamheden bij De Woenselse Poort voert Walravens zijn eigen bedrijf, Walravens Zorgadvies.  

Voor de leesbaarheid van het artikel wordt gesproken over de cliënt, waar ook patiënt, bewoner, inwoner kan staan. Er wordt over hem/zijn gesproken, waar ook haar wordt bedoeld.