Succesvolle aanpak veiligheids­beleving in Heerlen

In de gemeente Heerlen wordt de Hartslag-methodiek opnieuw gebruikt om de veiligheidsbeleving en objectieve veiligheid te verbeteren. Dit onder de naam ‘aanpak Sociaal Veilig’. Tom Bindels, strategisch projectleider Sociaal Veilig en één van de sleutelfiguren in dit project, legt uit hoe deze integrale aanpak werkt, wat de succesfactoren zijn en in welke valkuilen je niet moet trappen.

Hartslag-methodiek

In 2000 heeft de gemeente Heerlen de Hartslag-methodiek succesvol ingezet tegen drugsoverlast en ondermijning in diverse wijken. In 2021 hebben de gemeente Heerlen, politie, woningcorporaties en welzijnsorganisaties deze methodiek nieuw leven ingeblazen in Heerlen-Noord.

Dit houdt in dat we snel handelen zonder uitgebreide plannen te maken.

Deze methodiek bestaat uit preventieve en repressieve maatregelen. Bindels beschrijft de Hartslag-methodiek als een combinatie van gebiedsgericht en persoonsgericht werken met de pijlers actie logica en frontlijnsturing. “Dit houdt in dat we snel handelen zonder uitgebreide plannen te maken. Dit vereist een nauwe samenwerking tussen de verschillende teams en instanties. Vooral tussen onze frontlijners, zoals maatschappelijk werkers, wijkagenten en boa’s.”

Nauwe samenwerking in de wijk

Eén keer in de twee weken vindt met de betrokken partijen overleg over de situatie in de wijk plaats. Aan dit overleg nemen uiteenlopende functionarissen deel, zoals juristen, bouwcontroleurs, wijkagenten, boa’s en maatschappelijk werkers. Zij bespreken wat er op dat moment in de wijk speelt.

Verschillende regisseurs spelen een belangrijke rol om de samenwerking te coördineren, zoals regisseurs Sociaal Veilig en gebiedsregisseurs van de gemeente en procesregisseurs van het Zorg en Veiligheidshuis. Eén keer in de maand wordt vergaderd op basis van statistieken. “In deze overleggen geven we de samenwerking vorm en spelen we heel kort op de bal”, aldus Bindels.  “Soms is het een gezin dat meer aandacht moet hebben, soms is meer voorlichting nodig over bijvoorbeeld woninginbraakpreventie. Op deze manier leveren we echt maatwerk in de wijk.”

Buurtkamers als ontmoetingsplek

In één wijk heeft de gemeente Heerlen een zogenaamde buurtkamer ingericht. Dit is een pand, dat als ontmoetingsplek wordt gebruikt voor buurtgericht werken. Iedereen kan hier binnenlopen om vragen te stellen. Ook worden er activiteiten georganiseerd. De wijkagent is hier vaak te vinden en ook de andere coördinatoren in het project zijn daar regelmatig te vinden. Sinds 1 april is in een andere wijk een tweede buurtkamer ingericht.

Bindels legt uit dat in ze in Heerlen een knip hebben gemaakt tussen fysieke en persoonlijke factoren. Dus een knip bij wat zich vóór de voordeur afspeelt en wat er achter de voordeur gebeurt. “Zo kunnen we in de straat bijvoorbeeld camera’s plaatsen of fysieke aanpassingen in de openbare ruimte doen om het veiliger te maken, dat zijn de fysieke factoren. Achter de voordeur zijn onze professionals uit het sociaal domein er om de problemen aan te pakken. Daar spelen vaak persoonlijke factoren.”

Veiligheidsbeleving steeds positiever

Uit burgeronderzoek blijkt dat er sinds 2021 vooral een positieve trend is waar te nemen als het gaat om veiligheidsbeleving in de wijken waar de Hartslag-methodiek wordt toegepast.  “Natuurlijk kunnen we niet concreet aantonen dat het één op één door onze inspanningen komt, maar het kan wel de reden zijn”, relativeert Bindels.

Bindels is ervan overtuigd dat het succes van hun aanpak zit in de generieke aanpak in combinatie met het maatwerk. “Tegenwoordig wordt alles en iedereen in een hokje geduwd. Het hoort onder jeugd thuis of bij ondermijning. Maar als je in de wijk loopt, kunnen de problemen heel divers zijn. Je kunt er vaak niet één stempel op zetten. Daarom gaan wij met alle partners aan tafel om gerichte acties te ondernemen. Wij laten de context leidend zijn”, benadrukt Bindels.

Houd goede regievoering op het project én op de coördinatoren in de wijk, houd iedereen aan boord.

Veiligheidsbeleving is op zich een lastig begrip, omdat het heel subjectief is. Als je veiligheidsbeleving in je gemeente wilt aanpakken, heeft Bindels nog wel een waarschuwing voor je. “Denk niet dat als je de aanpak op papier hebt gezet dat het goed komt. Je moet rekening houden met de groeiprocessen en de cultuurverandering die nodig zijn bij deze manier van kijken naar een probleem. Kijk vanuit het perspectief van de buurtbewoner. Die heeft ergens last van en wil dat de wijk leefbaarder wordt. Hiervoor is het noodzakelijk dat de frontlijners goed samenwerken, proactief in de wijk aanwezig zijn en verbinding hebben met de bewoners. Alleen met deze dynamische aanpak is maatwerk mogelijk.”

Bewonersbetrokkenheid

De betrokkenheid van bewoners is cruciaal voor het succes van de aanpak. Er worden regelmatig bewonersavonden georganiseerd om de bewoners te betrekken bij de veiligheidsaanpak. In sommige wijken zijn of worden buurtkamers ingericht als uitvalsbasis voor professionals en ontmoetingsplek voor bewoners.

De aanpak van veiligheidsbeleving in Heerlen laat zien hoe op integrale wijze maatwerk geleverd wordt. Op die manier ontstaat een veiligere en prettigere leefomgeving. Door snel te handelen, nauw samen te werken en bewoners actief te betrekken, is Heerlen een voorbeeld voor andere gemeenten. Voor deze gemeenten heeft Bindels nog één belangrijkste laatste tip: “Houd goede regievoering op het project én op de coördinatoren in de wijk, houd iedereen aan boord.”