Overlast veroorzaakt door daklozen en de Wet MBVEO
Op straat en in portieken slapen, wildplassen en -poepen, drugs gebruiken en agressief reageren. Het zijn enkele voorbeelden van overlast veroorzaakt door dakloze mensen. In een aantal gevallen legden burgemeesters dakloze mensen mede daarom een gebiedsverbod op. In dit artikel beschrijven Els Schipaanboord & Michel Vols (Centrum voor Openbare Orde en Veiligheid, Rijksuniversiteit Groningen) aan de hand van jurisprudentie hoe dat werkt.
Niet alle dakloze mensen veroorzaken overlast. Integendeel: veel mensen zonder dak boven hun hoofd zijn anderen helemaal niet tot last. Toch bestaat er een groep dakloze mensen die wel overlast veroorzaakt. Dat blijkt onder meer uit cijfers van de politie. Gemeenten ondernemen verschillende acties om de overlast van daklozen aan te pakken. En soms legt de burgemeester een gebiedsverbod op.
Dakloze mensen en zorgvraag
In het artikel staan acht verschillende uitspraken centraal die zijn gedaan in de periode juli 2022 tot februari 2024. In alle zaken was overlast de reden om een gebiedsverbod op te leggen. Vaak gaat het daarbij om overlastgevend – en soms strafbaar – gedrag, zoals slapen op de openbare weg, straatafval achterlaten en de corona-regels niet naleven.
Het is evident dat dakloze mensen in een zorgwekkende situatie zitten en veelal ook zorg nodig hebben. Maar welke rol speelt zorg nou precies in deze verschillende uitspraken? Zeven van de acht uitspraken laten zien dat sprake was van multiproblematiek bij de dakloze mensen aan wie een gebiedsverbod werd opgelegd.
Aanpak op maat
De besproken gerechtelijke uitspraken laten zien dat de gedragingen die overlast veroorzaken vaak nauw aan dakloosheid verbonden zijn en samenhangen met de zorgbehoefte van dakloze mensen. Het is daarom een gemiste kans om alleen een gebiedsverbod op te leggen en niet ook aan onderliggende (zorg)problematiek te werken. Een op maat gesneden aanpak waarbij ingezet wordt op overlastreductie, maar ook op het aanbieden van onderdak en concrete, passende hulp leidt tot een bestendiger en langduriger oplossing.
Het Centrum voor Criminaliteitspreventie en Veiligheid (het CCV) faciliteert sinds 2012 het Kenniscentrum Wet MBVEO. Dit kenniscentrum bestaat uit experts van gemeenten, politie, het Openbaar Ministerie, het ministerie van Justitie en Veiligheid en het CCV. Een belangrijk doel is de ondersteuning bij de uitvoering, toepassing en interpretatie van de wet.
Met vragen over dit onderwerp kun je contact opnemen met Katja Steverink, Adviseur Veiligheid & Zorg, Woonoverlast, Kwetsbare personen en Wet MBVEO.