Het CCV neemt kijkje achter de schermen bij de Risk Factory Twente

In een voormalige vliegtuighangar in Twente worden jongeren geconfronteerd met keuzes die ze ook in het dagelijks leven tegen kunnen komen. De Risk Factory Twente is een ervaringsgerichte leeromgeving waar realistische scenario’s jongeren voorbereiden op situaties rondom veiligheid, verleiding en groepsdruk. Eén van de nieuwste thema’s die hier aan bod komt, is dat van de zogeheten ‘geldezels’: jongeren die hun bankpas en -gegevens uitlenen aan criminelen, vaak zonder volledig te overzien waar ze in terechtkomen. Op uitnodiging van Stefan Mues, projectleider Risk Factory Twente vond onlangs een werkbezoek plaats door CCV-adviseurs Siènne Cullen en Evie Ramaekers van het Team Cyberveiligheid aan de Risk Factory. Daarbij werd onder meer ingezoomd op scenario’s die draaien om online criminaliteit en jonge aanwas.

Een oefening in weerbaarheid

Een van de ruimtes in de Risk Factory is speciaal ingericht voor leerlingen uit groep acht van basisscholen in Glanerbrug, een wijk in Enschede waar wordt gewerkt met de pilot ‘geldezels’ binnen het landelijke programma Preventie met Gezag. Deze ruimte moet jongeren confronteren met hun eigen leefwereld. Grote foto’s van lokale ronsellocaties – ingeleverd door jongerenwerkers uit de wijk – sieren samen met grote spiegels de muren.

Leren ‘nee’ zeggen

Centraal staat het leren zeggen van ‘nee’. Iets wat in de praktijk vaak veel moeilijker is dan het klinkt. In spiegels staat in grote letters ‘Nee!!’ geschreven. Jongeren krijgen confronterende stellingen voorgelegd, zoals: ‘Ik zou een jongen uit de buurt mijn bankpas uitlenen’. Vervolgens oefenen ze met het formuleren van hun antwoord, inclusief lichaamstaal en stemgebruik. Zelfs het hardop uitspreken van een afwijzing – schreeuwend in de spiegel – maakt deel uit van het programma. De les is duidelijk: nee zeggen tegen iemand die je kent, bewondert of aardig vindt, is niet eenvoudig. Maar het is wel heel belangrijk.

Wie zijn nu echt je vrienden?

Een korte video wordt tijdens de sessie getoond. Daarin vertelt een jongen hoe hij een vriend wil helpen door zijn bankpas uit te lenen. De jongen in kwestie dacht dat hij iets goeds deed – hij vertrouwde de ander, die aardig deed, er verzorgd uitzag en beloofde dat het ‘veilig’ was. Maar uiteindelijk raakte hij verwikkeld in criminele activiteiten als geldezel. Zijn bankrekening werd geblokkeerd, hij moest geld terugbetalen, zijn ouders verloren hun vertrouwen in hem en hij kon geen nieuwe rekening openen. In de video blikt hij terug met spijt en spoort hij anderen aan om hulp te zoeken; bij ouders, jongerenwerkers of de politie.

Escaperoom met als onderwerp jonge aanwas

Tijdens het werkbezoek kwam het thema geldezels op meerdere manieren terug. Zo was er een escaperoom gericht op jonge aanwas in het voortgezet onderwijs. Deelnemers startten in een nagebouwd politiebureau en werkten zich door een reeks opdrachten heen: een pakketje afleveren, een bankpas uitlenen en inschatten wat bepaalde designer kleding kost. Stefan vertelde dat met name dit laatste onderdeel voor ouders confronterend is – zij herkennen merken die nauwelijks te betalen zijn met alleen een bijbaantje. De escaperoom maakte zo inzichtelijk hoe signalen van uitbuiting of criminele verleiding in de leefwereld van jongeren kunnen ontstaan en welke rol groepsdruk en status hierin spelen. Tegelijkertijd werd het handelingsperspectief geboden, onder meer door te verwijzen naar het Kenniscentrum Mensenhandel Twente.

Beleving als leermiddel

Het werkbezoek maakte indruk bij de CCV’ers, mede door de realistische en zorgvuldig opgebouwde scenario’s. In plaats van een klassikale les over criminaliteit, worden jongeren ondergedompeld in hun eigen werkelijkheid; op een veilige, interactieve en educatieve manier. Thema’s als online jeugdcriminaliteit, geldezels, groepsdruk en status komen niet alleen aan bod, maar worden actief beleefd.

Leren kiezen en durven weigeren

In een tijd waarin jongeren via sociale media steeds vaker in contact komen met vormen van ondermijning en uitbuiting, biedt de Risk Factory een waardevol tegenwicht – een plek waar jonge bezoekers leren dat ‘nee’ zeggen soms de moedigste keuze is die je kunt maken.

Aanpak geldezels

Wil je meer weten over de aanpak van geldezels? Bekijk het CCV-webdossier Geldezelaanpak of neem contact op met CCV-adviseur Siènne Cullen.