Cyberouders beschermen kinderen tegen online wereld

Hoe kun je als ouder je kind begeleiden in een wereld vol TikToks, Snaps, games en online verleidingen? De gemeente Purmerend is samen met gemeenten Haarlem, Hollands Kroon, Den Helder, Alkmaar Velsen en andere partners gestart met ‘Cyberouders’: een City Deal project dat ouders helpt hun kinderen te ondersteunen in de digitale wereld. Adviseur openbare orde en veiligheid Julia de Ruyter van gemeente Purmerend vertelt hoe het idee ontstond, waar de focus ligt en wat ze nu al leert van de praktijk.

Trainingen online wereld voor ouders

​“We horen vaak van scholen en ouders dat de digitale leefwereld van kinderen een veelbesproken onderwerp is. Ouders ervaren vaak een kennisachterstand op het gebied van online veiligheid en voelen zich daarom machteloos of onzeker in de digitale opvoeding en begeleiding van hun kind”, vertelt De Ruyter. ​“Er zijn nog weinig projecten specifiek gericht op ouders en kinderen, vooral buiten school om.”

Ouders weten vaak niet welke risico’s gaan spelen als kinderen tussen de leeftijd van acht en twaalf jaar zelfstandig het internet op gaan of hoe ze daarover het gesprek met ze moeten starten. Het is volgens De Ruyter belangrijk om ouders te ondersteunen in deze fase.

Digitale weerbaarheid kinderen

Het doel van Cyberouders is om zo vroeg mogelijk digitale weerbaarheid te versterken en preventief problemen te voorkomen. ​“Door ouders de kans te geven zich aan te melden als cyberouder geef je hen de mogelijkheid om zelf hun ideeën uit te werken. Ook luisteren ouders vaak beter naar andere ouders in plaats van naar professionals. Op deze manier hopen we dat dit thema op een natuurlijke manier gaat leven in de omgeving van kinderen”, aldus De Ruyter.

Cyberouders is vooral een ondersteuning in de digitale opvoeding. Veel ouders willen hun kinderen graag die opvoeding meegeven, maar denken dat ze alles moeten weten. Dit is volgens de adviseur niet realistisch, kinderen groeien op in een totaal andere digitale wereld. Het gaat er niet om dat je precies weet hoe elke app werkt, maar dat je snapt wat de impact is van social media, en dat je daar met je kind over kunt praten.

Het gaat erom dat je er voor je kind kunt zijn.”

Dit project moet vooral de zelfverzekerdheid teruggeven aan de ouders. Niet door met het vingertje te wijzen of ze te overladen met technische kennis, maar door samen het gesprek aan te gaan. Het gaat erom dat je er voor je kind kunt zijn als het gaat om online dingen: hoe stel je grenzen, maar blijf je ook in verbinding

Risicogroep online misbruik

De doelgroep van het project is voor De Ruyter duidelijk: ​“We kijken met name naar ouders van kinderen tussen de 8 en 12 jaar. Die zitten vaak in de bovenbouw van de basisschool. Dit is een belangrijke overgangsfase: kinderen gaan steeds zelfstandiger online, maar missen nog de vaardigheden om digitale risico’s goed in te schatten.” De begeleiding van hun ouders hebben ze dus hard nodig. Tegelijkertijd kampen ouders met vraagstukken als: Vanaf welke leeftijd mag mijn kind op TikTok, hoe stel ik goede afspraken op en wat als mijn kind gepest wordt in een groepsapp.

Maar ouders met deze kinderen zijn vaak ook druk en mediaopvoeding voelt daarom niet altijd als iets dat erbij komt en niet essentieel is, volgens De Ruyter. Ze merkt dat deze ouders beter te bereiken zijn bij plekken waar ze al komen: basisscholen, buurthuizen of via sportclubs. En Cyberouders werkt veel samen met mensen uit de wijk zelf, want die weten hoe je mensen aanspreekt en vertrouwen opbouwt zonder dat het belerend voelt.​

Project Cyberouders

De Cyberouders bieden kennis op de thema’s als phishing, sexting, online pesten, en ook over wat te doet als er iets misgaat. Vooral om aan de ouders duidelijk te maken wat er speelt en wat kun zij aan de situatie kunnen doen. En hoe ze tegelijkertijd in gesprek blijven met hun kind. Ouders hoeven echt niet alles te snappen van Snapchat of Roblox, maar wel dat ze bereikbaar zijn.

Er wordt nog onderzocht welke rol de cyberouders precies willen hebben. Van gastlessen tot ouderavonden, alle opties liggen nog op tafel. De bijeenkomsten zelf zijn op laagdrempelige plekken zoals buurthuizen of basisscholen. Daarnaast zijn er ook webinars voor ouders die liever online meedoen of wat minder tijd hebben.

Cyberouders is gebaseerd op onder andere inzichten uit de pedagogiek en ook op inzichten uit het netwerk mediawijsheid en preventieprogramma’s van het NJI. ​“Maar we maken het vooral praktisch. Ouders hebben niet per se behoefte aan theorie. Ze willen weten: wat kan ik nu doen thuis aan de keukentafel​”, aldus De Ruyter. ​

Daarnaast is Cyberouders gebaseerd op de aanpak van CJG Breda die jongeren en hun ouders ondersteunen. Maar Cyberouders is dan voor de eigen regio. Daarnaast is samenwerking met mediacoaches goed. Zij brengen veel kennis mee over de inhoud, maar zijn ook gewend om met ouders te praten op een laagdrempelige manier vanuit pedagogisch oogpunt.

De toekomst van Cyberouders

“We draaien nu tot en met het derde kwartaal van 2025 de pilot”, vertelt de Ruyter over de toekomst van Cyberouders: “In die tijd gaan we veel ophalen: wat werkt, wat niet, wat hebben ouders nodig? Op basis daarvan maken we plannen voor de toekomst. En ja, als het goed bevalt, willen we dit graag breder inzetten. Na de pilot willen we het project graag uitrollen naar meerdere gemeenten. Landelijk? Wie weet. Maar dan wel pas als het écht goed staat en lokaal toepasbaar is.”