Ondermijning op bedrijventerreinen: herken de signalen, pak het aan

Bestuurskundige en criminoloog Edward van der Torre geeft een heldere inkijk in de wereld van georganiseerde misdaad en ondermijning op bedrijventerreinen. Met bijna dertig jaar ervaring als onderzoeker en docent weet hij als geen ander hoe gemeenten grip kunnen krijgen op deze vaak onzichtbare problemen.

Wat is ondermijning eigenlijk?

Van der Torre maakt een duidelijk onderscheid:

• Georganiseerde misdaad draait om geld verdienen met strafbare feiten – denk aan drugshandel of witwassen – vaak binnen schijnbaar gewone bedrijven.
• Ondermijning zijn de schadelijke effecten daarvan op de samenleving, zoals onveiligheid, corruptie en verloedering.

De opsporing van georganiseerde misdaad is een taak voor politie en inspecties. Maar het aanpakken van de gevolgen – de ondermijning – ligt op het bordje van de gemeente.

Waarom bedrijventerreinen kwetsbaar zijn

Bedrijventerreinen zijn aantrekkelijk voor criminelen. Ze liggen vaak wat afgelegen, zijn minder in beeld dan woonwijken en het toezicht schoot in het verleden tekort. Dat maakt ze ideaal voor allerlei illegale activiteiten.

Van der Torre noemt een reeks signalen van ondermijning die je op bedrijventerreinen kunt aantreffen:

• Drugsproductie en -opslag: een loods vol drugs of een distributiecentrum voor internationale handel.
• Witwassen: via investeringen in vastgoed, schijnbedrijven of contante handel.
• Illegale huisvesting: arbeidsmigranten die onder slechte omstandigheden slapen in bedrijfspanden.
• Opslag van criminele spullen: van drugs tot gestolen goederen.
• Branchespecifieke fraude: denk aan sjoemelende garages of dubieuze afvalverwerkers.
• Faciliterende diensten: zoals transport- of adviesbedrijven die criminelen helpen.
• Criminele callcenters: waar vanuit gebouwen phishing of oplichting plaatsvindt.
• Verloedering: slecht onderhouden panden trekken ander ongewenst gedrag aan.
• Vreemde bedrijfsactiviteiten: een garage zonder klanten of een showroom met alleen luxe auto’s kan verdacht zijn.

Let op: niet elk terrein is een broeinest van criminaliteit. Het verschilt per locatie. Maar weten wat er speelt is cruciaal.

Wat kan de gemeente doen?

De belangrijkste tip van Edward van der Torre? Wees aanwezig.

• Ga kijken: Bezoek het terrein. Praat met ondernemers. Kom op verschillende tijdstippen, ook ’s avonds of ’s nachts.
• Ken de bedrijven: Kloppen de inschrijvingen bij de Kamer van Koophandel met wat je aantreft?
• Check de vastgoedeigenaren: Wie bezit de panden? Zijn er strafrechtelijke veroordelingen?
• Breng de problemen in kaart: Signaleer huisvesting, verloedering, ongewone bedrijfsactiviteiten.
• Werk samen:
  • Intern: betrek BOA’s, bouwinspecteurs, planologen, economische zaken.
  • Extern: trek samen op met politie, arbeidsinspectie, omgevingsdienst.
• Betrek bonafide ondernemers: Werk samen met nette bedrijven op het terrein. Criminelen voelen zich minder veilig als er sociaal toezicht is.
• Specialiseer waar nodig: Voor ingewikkelde zaken als afvalcriminaliteit of uitbuiting zijn experts nodig.
• Zorg voor capaciteit: Zeker kleinere gemeenten moeten zorgen dat toezichthouders en inspecteurs genoeg tijd hebben voor bedrijventerreinen.
• Organiseer bestuurlijk: Maak ondermijning een vaste bestuurlijke taak. Het hoort bij de kerntaken van een gemeente.

Het doel: een schoon en veilig terrein

Een goede aanpak maakt bedrijventerreinen weer aantrekkelijk voor eerlijke ondernemers. De lucht klaart op – letterlijk en figuurlijk. Met aandacht, samenwerking en kennis kunnen gemeenten het verschil maken.

Edward van der Torre sluit af met een duidelijke boodschap: “Als gemeente moet je weten wat er op je bedrijventerreinen gebeurt. Ondermijning is geen ver-van-je-bed-show. Het is hier. En jij kunt er wat aan doen.”