Dashboard Zicht op Ondermijning

Criminelen worden steeds slimmer in het misbruiken van gewone bedrijven, woningen of zorgconstructies voor illegale praktijken. Deze ondermijnende criminaliteit heeft grote gevolgen voor de veiligheid en leefbaarheid. Het is moeilijk te bestrijden, maar samen kunnen we het wél beter in beeld brengen.

Het dashboard Zicht op Ondermijning helpt gemeenten om risico’s, trends en patronen te herkennen. Maar wat is het precies? En hoe kun je er direct mee aan de slag?

Ondermijning betekent dat de onderwereld en bovenwereld door elkaar lopen. Denk aan geld witwassen via een horecaonderneming, fraude met zorgbudgetten, of drugshandel vanuit een vakantiepark.

Deze criminaliteit blijft vaak onder de radar. Daarom is inzicht onmisbaar.

Wat is het dashboard Zicht op Ondermijning?

Het dashboard Zicht op Ondermijning is een online platform dat laat zien waar en hoe risico’s op ondermijning zichtbaar worden. Het bevat openbare, geanonimiseerde data, samengebracht uit bronnen als CBS, Kamer van Koophandel, UWV, Graydon Credit Safe, Politie en Openbaar Ministerie, en Kadaster.

De data zijn streng beveiligd, voldoen aan privacyregels en worden regelmatig vernieuwd.

Belangrijk: het dashboard is geen opsporingsmiddel. Het laat trends en cijfers op gemeente-, wijk- en buurtniveau zien. Zo kun je beleid onderbouwen en preventie versterken.

Bekijk de belangrijkste ondermijningsthema’s

In het dashboard vind je analyses over:

• Verdachten en veroordeelden
• Jonge aanwas (jongeren met risico op criminaliteit)
• Online criminaliteit
• Vastgoed
• Verdachte transacties
• Kwetsbare branches (bijvoorbeeld transport of schoonmaak)
• Logistieke knooppunten
• Zorgcriminaliteit (zoals PGB-fraude)

Een analistenteam is doorlopend bezig met het verder ontwikkelen van deze thema’s. Er worden nieuwe inzichten toegevoegd en ze worden geüpdatet met recentere gegevens.

Zet de inzichten direct in voor aanpak ondermijning

Het dashboard helpt je gericht te werken aan een veilige gemeente. Je kunt onder andere:

• Vergelijken: hoe scoort jouw gemeente ten opzichte van anderen?
• Prioriteren: welke wijken of branches vragen extra aandacht?
• Onderbouwen: gebruik de cijfers voor beleidsplannen of verantwoording.
• Signaleren: ontdek nieuwe risico’s, bijvoorbeeld om Bibob-toetsen toe te passen.
• Samenwerken: deel de inzichten met collega’s en veiligheidspartners.
• Combineer altijd met andere databronnen

Gebruik het dashboard nooit losstaand. Combineer de informatie altijd met andere bronnen, zoals:

• Zicht op Wijken
• Veiligheidsmonitor (een periodiek bevolkingsonderzoek naar leefbaarheid, veiligheid en slachtofferschap van criminaliteit)
• Leefbaarometer (laat zien hoe de situatie van de leefbaarheid in alle bewoonde wijken, buurten en straten in Nederland is en hoe die zich in de afgelopen jaren heeft ontwikkeld)
• Eigen lokale data en kennis uit het wijkteam

Zo krijg je een compleet beeld en kun je gerichte keuzes maken.

Voorbeeld: risicojongeren in de wijk

Een mooi voorbeeld is het thema Jonge Aanwas. Het dashboard laat zien hoeveel jongeren in een wijk een verhoogd risico hebben om in drugscriminaliteit te belanden.

Dat gebeurt op basis van meer dan 125 kenmerken (bijvoorbeeld inkomen, schoolverlaters, schulden). Zo kan een gemeente zien: waar wonen relatief veel jongeren met verhoogd risico? En hoe ontwikkelt dat zich over de tijd?

Stel: je ziet dat in een wijk veel jongeren zonder inkomen en met schulden wonen. Het dashboard laat zien dat dit vaak risicokenmerken zijn voor jonge aanwas in drugscriminaliteit.

Door deze inzichten te koppelen aan cijfers uit de Leefbaarometer (bijvoorbeeld lage leefbaarheid) en de Veiligheidsmonitor (gevoelens van onveiligheid), kun je betere interventies voorbereiden. Denk aan: schuldhulp, begeleiding naar werk of extra jongerenwerk.

Aan de slag met zorgcriminaliteit

Ook in de zorg kan ondermijning spelen. Zo blijkt dat een deel van de zorgaanbieders die declareren via PGB géén zorg-gerelateerde KvK-code heeft, of een veroordeling op naam.

Het dashboard helpt je deze risico’s op te sporen, zodat je bijvoorbeeld:

• VOG’s kunt verplichten voor zorgaanbieders en onderaannemers
• Betere screening kunt uitvoeren
• Vergunningplicht (Bibob) kunt overwegen
• PGB-cliënten kunt informeren over veilige keuzes

Maak vandaag nog een start!

Wil je ondermijnende criminaliteit in jouw gemeente beter begrijpen en voorkomen?

• 1.  Ga naar het dashboard Zicht op Ondermijning via www.zichtopondermijning.nl.
• 2.  Vergelijk, analyseer en ontdek wat er speelt in je buurten en wijken.
• 3.  Combineer de inzichten met andere data en lokale kennis.
• 4.  Bespreek het met je team en partners.
• 5.  Zet concrete acties uit om je gemeente veiliger en weerbaarder te maken.

Gemeenten die met het dashboard aan de slag gaan, wijzen vaak een projectleider aan. Die zorgt voor de interne afstemming, het ophalen van vragen, en het gebruik van het dashboard in de organisatie. Ook zijn er kennissessies en een netwerk om ervaringen en tips uit te wisselen.

Meer weten? Neem contact op met het team van Zicht op Ondermijning voor vragen en ondersteuning via zichtopondermijning@minbzk.nl.