Weerbaar Bestuur
Laatst gewijzigd op: 07-05-2025Decentrale bestuurders zijn de dragers van onze lokale democratie. Hun persoonlijke veiligheid en weerbaarheid is belangrijk voor het goed functioneren van die democratie. Helaas krijgen ook decentrale bestuurders steeds meer te maken met intimidatie, bedreiging, agressie en geweld. Het CCV helpt hen bij het verbeteren van hun veiligheid en biedt daarvoor een onderzoek aan.
Het onderzoek richt zich op de activiteiten en de weerbaarheid van de bestuurder binnen de vier veiligheidsdomeinen: wonen, werken, verplaatsen en (digitale) informatie. Het onderzoek levert een advies op met specifieke maatregelen die passen bij de situatie van de bestuurder.
Sinds 1 januari 2024 geldt de vernieuwde Regeling Beveiligingsmaatregelen Decentrale Bestuurders. Deze regeling maakt het mogelijk dat decentrale bestuurders passende beveiligingsmaatregelen kunnen krijgen. Het nieuwe aan deze regeling is dat er tegelijkertijd naar vier veiligheidsdomeinen gekeken wordt. De oude regeling richtte zich vooral op het domein wonen inclusief de woningscan. Ook is de financiering veranderd. De werkgever neemt de door het CCV geadviseerde maatregelen altijd over en betaalt de kosten. Vanuit BZK zijn hiervoor gelden beschikbaar gesteld aan gemeenten en provincies. De decentrale bestuurder is wel zelf verantwoordelijk voor het verkrijgen van het politiekeurmerk veilig wonen op zijn/ haar woning en de hieraan verbonden kosten.
Beveiligingsonderzoek
Iedere decentrale bestuurder van een gemeente, provincie of waterschap kan een advies aanvragen bij het CCV. Ook de werkgever kan dit voor de bestuurder doen. Er kan een specifieke aanleiding voor zijn, bijvoorbeeld omdat de bestuurder verantwoordelijk is voor een dossier dat maatschappelijk gezien gevoelig ligt, maar dat is niet noodzakelijk. Het CCV werkt namelijk met drie niveaus van weerbaarheid: basis, aanvullend en verhoogd. Afhankelijk van de uitkomsten van het onderzoek sluiten de maatregelen aan op het weerbaarheidsniveau van de decentrale bestuurder. De maatregelen van het CCV zijn preventief. Ze richten zich op het voorkomen van intimidatie, bedreiging, agressie en geweld, of verdere escalatie daarvan.
Verantwoordelijkheden
Een decentrale bestuurder is volgens de regeling: commissaris van de Koning, gedeputeerde, burgemeester, wethouder, voorzitter of dagelijks bestuurder van een waterschap.
De decentrale bestuurder is zelf ook verantwoordelijk voor de persoonlijke veiligheid. Dat houdt in dat de bestuurder zelf preventieve maatregelen moet treffen. Zo is een decentrale bestuurder er zelf verantwoordelijkheid voor dat de woning aan het Politiekeurmerk Veilig Wonen (PKVW) voldoet. Het CCV helpt de lokale bestuurder met een overzicht van mogelijke risico’s en te nemen maatregelen daarop.
De werkgever is volgens de regeling degene die de werkgeversverantwoordelijkheid draagt. In de praktijk is dit vaak de gemeentesecretaris, de provinciesecretaris of de secretaris directeur.
De werkgever is verantwoordelijk voor de veiligheid van de decentrale bestuurder als de intimidatie, bedreiging, agressie of het geweld het gevolg is van de werkzaamheden. Vanuit die verantwoordelijkheid kan de werkgever een advies aanvragen bij het CCV. De werkgever betaalt de implementatiekosten van de beveiligingsmaatregelen die het CCV adviseert altijd, ook als de bestuurder zelf het advies heeft aangevraagd.
De Rijksoverheid is tevens vanuit de rol van de Beveiligingsautoriteit (BVA) verantwoordelijk. De BVA controleert en keurt het veiligheidsadvies van het CCV goed. Dit doet hij vanuit het oogpunt van proportionaliteit en subsidiariteit.
Stelsel Bewaken en Beveiligen
De overheid kan tenslotte ook verantwoordelijkheid nemen vanuit het Stelsel Bewaken en Beveiligen. Bijvoorbeeld als zowel de werkgever als de bestuurder zelf geen weerstand (meer) kunnen bieden tegen een concrete dreiging.
Het stappenplan
Om van de aanvraag tot het adviesrapport te komen hebben we een proces ingericht. In het stappenplan is dit uitgetekend en daaronder zijn de stappen uitgebreider beschreven.
- Aanvragen: Via dit formulier kan de decentrale bestuurder of de werkgever bij het CCV een persoonlijk integraal veiligheidsadvies aanvragen. Ook als er onder de oude regeling al een woningscan is uitgevoerd door het CCV. Er worden daarna twee gesprekken ingepland: een digitaal gesprek met de werkgever en een fysiek gesprek in het woonhuis van de decentrale bestuurder, bij voorkeur zijn de eventuele partner en meerderjarige kinderen daar ook gedeeltelijk bij aanwezig.
- Het huisbezoek: De veiligheidsadviseur van het CCV gaat op huisbezoek bij de decentrale bestuurder. Het huisbezoek bestaat uit een gesprek en een fysieke veiligheidsinspectie in en rond de woning: de woningscan. In het gesprek staan de vier veiligheidsdomeinen centraal: wonen, werken, verplaatsen en (digitale) informatie.
- De veiligheidssituatie: Aan de hand van de gesprekken en de bevindingen uit het huisbezoek bepaalt de veiligheidsadviseur wat het huidige weerbaarheidsniveau van de decentrale bestuurder, en eventueel zijn gezin, is. Het niveau kan basis, aanvullend of verhoogd zijn. Wanneer de veiligheidssituatie rondom een bestuurder dusdanig is aangetast dat de maatregelen die de bestuurder zelf en de werkgever hebben getroffen niet meer toereikend zijn, treft de overheid maatregelen vanuit het Stelsel Bewaken en Beveiligen. Deze maatregelen zijn zelfstandige maatregelen, maar kunnen ook aanvullend zijn op de reeds getroffen eigen- en werkgeversmaatregelen.
- De veiligheidsmaatregelen: Ieder van de vier domeinen wordt vanuit het weerbaarheidsniveau van de bestuurder nader bekeken. Dat levert een taxatie op van de risico’s die de decentrale bestuurder binnen deze domeinen loopt op het gebied van intimidatie, bedreiging, agressie en geweld. De veiligheidsadviseur maakt daar een risico-inschatting van en levert uniforme en maatwerk adviezen op. De adviezen zullen gericht zijn op fysieke (bouwkundig en/ of elektronisch), organisatorische en/ of gedragsaanpassingen van de lokale bestuurder.
- Het adviesrapport: De adviseur stelt het adviesrapport op en deelt deze voor toetsing en goedkeuring met de BVA van BZK. Daarna ontvangt de lokale bestuurder zelf het rapport en geeft al dan niet toestemming om het ook met de werkgever te delen. Op verzoek van de bestuurder of de werkgever kan er een telefonische of digitale afspraakzijn met de veiligheidsadviseur om het rapport te verduidelijken. De bestuurder en de werkgever zijn verantwoordelijk voor het uitvoeren van de maatregelen. De werkgever betaalt, BZK stelt de gelden ter beschikking.
Woningscan voor decentrale volksvertegenwoordigers
Decentrale volksvertegenwoordigers kunnen tijdens hun ambt te maken krijgen met agressie en geweld. Maar ook als er niet direct een concrete dreiging is, is het verstandig om aandacht te besteden aan de veiligheid in en om de eigen woning. Daarom biedt het CCV een gratis woningscan aan voor decentrale volksvertegenwoordigers.
Contact bij verdachte situaties
Help jezelf door melding te maken van niet alledaagse, ongewone en verdachte situaties. Bijvoorbeeld wanneer iemand bijzondere aandacht heeft voor jouw persoon, je gezin of jouw ambt.
Neem contact op met de politie via telefoonnummer 0900 88 44.
Bel 112 bij spoed.
Wat zijn verdachte situaties?
Dit zijn niet alledaagse situaties die (gevoelsmatig) afwijken van het normale en/of gedragingen van personen die inbreuk doen op jouw veiligheidsbeleving. Vertrouw op je eigen intuïtie. Jij en jouw gezin kennen de eigen omgeving immers het beste. Meld zaken die jij of het gezin zijn opgevallen altijd bij de politie en uw werkgever.
Te denken valt aan:
- Dreigtelefoontjes/-brieven/-e-mails/-app-berichten/-social-mediaposts
- Chantage
- Bedreiging (op straat)
- Ongewenste huisbezoeken/insluiping
Contact met projectleider
Heb je vragen over het programma Weerbaar Bestuur, dan kun je contact opnemen met Mirthe Zantvoord. Zij is projectleider en kan je meer vertellen over de aanpak, de uitrol en het proces. Bel haar op 06-298 098 91.
Contact met de veiligheidsadviseurs
Thijs Spanbroek en Sander van de Kasteele zijn de veiligheidsadviseurs van het CCV. Met Thijs of Sander heb je contact tijdens het huis- of het digitale bezoek en bij het opleveren van het adviesrapport. Hun foto vind je onderaan deze pagina.