Toezicht en handhaving

In onderstaande tabel vind je specifieke maatregelen die binnen de categorie ‘Toezicht en handhaving’ beschikbaar zijn.

De tabel geeft weer hoe ze werken en wat de afwegingen zijn bij de lokale inzet. Bij de keuze voor een specifieke maatregel moet je ervan uitgaan dat een mix van maatregelen, oftewel een integrale aanpak, het meest effectief is.

Toezicht en handhaving	Werkt als…	Overwegingen
Cameratoezicht	…camera’s zichtbaar worden geplaatst in het risicogebied, gecombineerd met borden en media-aandacht.	Camera’s moeten zichtbaar zijn om effectief te zijn. Het effect van cameratoezicht op veelplegers is op lange termijn beperkt.
Surveillance	…het wordt gecombineerd met toezichthoudende vrijwilligers, zoals buurtpreventieteams.	Denk aan de beschikbaarheid van mankracht en de kosten voor (over)werk bij uitbreiding bestaand toezicht.
Veroordeling	…veelplegers voor lange tijd opgesloten zijn.	Het Openbaar Ministerie moet zich bewust zijn van maatschappelijke zorg om autokraak te reduceren.
Inzet lokauto	…de lokauto beschikt over hightech opties, zoals GPS-tracking.	De inzet van een lokauto is duur.
Collectieve ontzegging	…het alleen bestemd is voor toegang tot (meerdere) parkeergarages.	Alleen toepasbaar als de hotspot een parkeergarage is. En er is kans op een waterbedeffect.
Markeren, registreren en traceren	…de registratie collectief op de hotspot plaatsvindt.	Verkopers en bewoners moeten worden gemotiveerd om waardevolle goederen te markeren.

Cameratoezicht

Op parkeerterreinen waar vaak auto’s worden opengebroken, kunnen camera’s worden geplaatst. Voor de beeldkwaliteit is het belangrijk dat de locatie voldoende verlicht is. Bedenk dat voor de invoering van cameratoezicht er wettelijk gesproken een noodzaak moet zijn en dat het in verhouding moet staan tot de geconstateerde criminaliteit en overlast. Meer informatie over cameratoezicht vind je op de themawebsite cameratoezicht.

De 3 functies van cameratoezicht bij autokraak

1. Signaleren van verdachte situaties. Hierdoor kan de inzet van toezichthouders (en/of politie) worden verbeterd.
2. De preventieve werking van camera’s. Vindt er een incident plaats, dan kunnen daders door camerabeelden vaak makkelijker worden opgespoord. De aanwezigheid van camera’s brengt bij een gerichte doelgroep een bewuste boodschap over. Ook de (verplichte) borden of stickers dat er cameratoezicht is, doen dat. Helaas is onbekend of deze preventieve werking duurzaam is.
3. Bevorderen van veiligheidsgevoel. Een opvallend design van camera’s kan veiligheidsgevoelens bevorderen. Onderzoek vooral bij deze functie of cameratoezicht effectief is, of de kosten gerechtvaardigd zijn en hoe de uitvoering het beste kan worden geregeld.

Naast deze functies is het vooral verstandig om vooraf het doel van cameratoezicht goed te omschrijven. Daarbij is er verschil tussen privaat, publiek of publiek-privaat cameratoezicht. Meer informatie over cameratoezicht vind je in het dossier  cameratoezicht.

Surveillance

Naast regulier toezicht, kan de politie beslissen om extra te surveilleren in een wijk of buurt waar veel autokraken plaatvinden. Dat is een uitbreiding op het reguliere toezicht. Door fietssurveillance en toezicht te voet kan de politie het toezicht gericht intensiveren. Toezichthouders van de gemeente kunnen de locaties eveneens opnemen in hun surveillance. Als een hotspot in de buurt van een winkelgebied of een bedrijventerrein ligt, kunnen ook particuliere beveiligers deze plek onderdeel maken van hun werkgebied.

Alternatieve vormen van surveillance

• Parkwatching

Auto-inbraken vinden vooral plaats op onbewaakte parkeerterreinen. Het gebruik van deze parkeergelegenheden stimuleren in combinatie met toezicht heeft een gunstig effect op de daling van het aantal auto-inbraken. Opgeleide parkingwatchers kunnen op deze parkeerterreinen toezicht houden. Naast dat zij formeel toezicht houden vervullen zij enerzijds een PR-functie namens de gemeente en anderzijds wijzen zij het publiek op risico’s van autokraak.

• Toezicht door buurtpreventieteams

Bewoners hebben een actieve rol in het beheer van de buurt en maken daarover afspraken. Van alle bestaande burgerparticipatie initiatieven en projecten is burgertoezicht een veelgebruikte. Dit bestaat uit verschillende vormen van het actief uitvoeren van informele sociale controle door een buurtpreventieteam (soms ondersteund door formele instanties) tot aan met technische hulpmiddelen melden van verdachte situaties of incidenten. Informatie van bewoners kan tenslotte onder andere bijdragen aan de opsporing. Op basis daarvan kunnen weer preventieve maatregelen worden genomen.

Veroordeling

Een harde aanpak kan een beginnende criminele carrière in een vroeg stadium de kop indrukken. De politie en het Openbaar Ministerie (OM) kunnen daarom afspreken dat first-offenders altijd in verzekering worden gesteld. Vervolgens kan in overleg met de officier van justitie de mogelijkheid van een voorgeleiding worden besproken. Deze harde aanpak beoogt, naast een eventuele veroordeling, ook een schrikreactie.

Veelplegers

Veelplegers plegen een groot deel van de autokraken. In het beleid staat dan ook in plaats van een delictgerichte aanpak meestal een persoonsgerichte aanpak centraal. Hierbij wordt het criminele gedrag onmogelijk gemaakt, veelal door een veelpleger voor langere tijd van straat te halen. Zo kunnen veelplegers berecht worden volgens de veelpleger aanpak van het OM. Dat betekent dat bij een veroordeling hun hele criminele verleden meetelt en zij zodoende een zwaardere straf opgelegd kunnen krijgen. Het gaat hierbij om een relatief kleine groep delinquenten die, door de grote hoeveelheid delicten die zij plegen, voor veel overlast zorgen.

Aanpakken kopstukken en jeugdige veelplegers

Het helder in beeld brengen van (aankomende) veelplegers en adequate maatregelen daarop kunnen bijdragen aan het succes van de aanpak. Naast de aanpak van veelplegers geven veiligheidshuizen ook vorm aan de persoonsgebonden aanpak van jeugdige verdachten. Elke jeugdige die een strafbaar feit pleegt, krijgt in het veiligheidshuis van de gemeente of regio een passende interventie. Het vastzetten en hopelijk hersocialiseren van een notoire veelpleger zorgt voor een daling van delicten.

Inzet lokauto

Een reeks auto-inbraken in een specifieke buurt of wijk kan voor burgemeester, politie en Openbaar Ministerie aanleiding zijn om een lokauto in te zetten. Het gebruik van een lokauto heeft over het algemeen veel succes. Enerzijds gaat van de lokauto een preventief effect uit: potentiële daders raken op de hoogte van de aanpak en zien af van hun activiteiten. Anderzijds is er sprake van een repressief effect. In een korte periode kan namelijk een groot aantal daders (en eventueel helers) worden aangehouden.

De inzet van een lokauto is gepast bij een groot aantal auto-inbraken in de wijk op hotspots. Een nadeel is dat het een vrij arbeidsintensieve manier van werken is. De politie moet onder meer de opvolging regelen om de daders op heterdaad te betrappen. Bovendien zijn de kosten relatief hoog. Hierdoor is de structurele inzet van lokauto’s niet haalbaar.

Werking en voorwaarden

• De inzet van de lokauto is gebonden aan bepaalde regels. Uitlokking is bijvoorbeeld niet toegestaan. Zo mag het voor dieven interessante voorwerp niet zomaar overal in de auto liggen. Een op de ruit geplakt navigatiesysteem mag bijvoorbeeld niet. Daarom wordt de inzet van een lokauto vaak goed afgestemd met de officier van justitie.
• De politie parkeert een onopvallende auto op een plek waar autokrakers actief zijn.
• Aantrekkelijke spullen als mobiele telefoons en laptops dienen als lokaas.
• De lokauto is voorzien van een alarmsysteem, waardoor een signaal afgaat als de auto wordt opengebroken.
• De lokauto kan voorzien worden van camera’s die de beelden opnemen of live worden uitgekeken.
• Ook kunnen de in de auto gelegde voorwerpen voorzien worden van een GPS-volgsysteem, zodat agenten het voorwerp met de dader kunnen volgen en op heterdaad kunnen aanhouden.
• In enkele gevallen wordt ook DNA-spray toegepast, waarbij het spoor dat de spray achterlaat op de kleding van de kraker, oplicht onder ultraviolet licht. Agenten die zich naar de gekraakte lokauto haasten, beschikken over een speciale zaklantaarn om verdachte personen te controleren.

Meer informatie

• De lokauto is door de Hoge Raad besproken in verschillende arresten, het lokfiets-arrest en het lokauto-arrest. In deze arresten wordt duidelijk dat de Hoge Raad geen problemen heeft met lokmiddelen.
• In een aantal gemeenten in Nederland zijn speciaal geprepareerde lokauto’s beschikbaar gesteld door een private partij. Een dergelijke bijzondere vorm van publiek-private samenwerking heeft onder meer plaatsgevonden in Roosendaal

Collectieve ontzegging

Parkeergarage-exploitanten kunnen samen het initiatief nemen tot een collectief toegangsverbod voor autokrakers (en overlastgevers) in parkeergarages. Met deze maatregel weren zij met 1 verbod autokrakers uit alle aangesloten parkeergarages. De exploitanten kunnen hiermee het aantal auto-inbraken terugbrengen en de veiligheid in de parkeergarages verbeteren.

Autokrakers ontvangen bij een eerste vergrijp een waarschuwingsbrief van de parkeergaragehouder. Het collectief toegangsverbod leggen zij op wanneer zij de autokraker of overlastgever voor een tweede maal aanhouden. Hij of zij mag dan 12 maanden niet in de deelnemende parkeergarages komen.

Voorbeelden

• Gemeente Utrecht: in 2015 sloten parkeergarages en de gemeente een convenant om tot collectieve ontzeggingen voor autokrakers in parkeergarages te komen. In het centrum vonden de meeste autokraken plaats.
• Gemeente Amsterdam: om de veiligheid in parkeergarages in het centrum van Amsterdam verder te verbeteren, is een collectief toegangsverbod ontwikkeld. De eigenaren van 9 parkeergarages, politie Amsterdam-Amstelland, stadsdeel Centrum en het Openbaar Ministerie tekenden een convenant en stelden een protocol op.
  Het toegangsverbod maakt het mogelijk om een persoon voor een bepaalde periode (maximaal 12 maanden) de toegang tot de 9 aangesloten parkeergarages te ontzeggen. De deelnemende parkeergarages zijn te herkennen aan een speciaal ontwikkeld logo dat onder andere bij iedere in- en uitgang is geplaatst. Het protocol is goedgekeurd door de Autoriteit Persoonsgegevens.

Markeren, registreren en traceren

Deze methode start bij de eigenaar of verkoper die zijn waardevolle spullen markeert, bijvoorbeeld een navigatiesysteem of sleutels. Het registreren van een serienummer van de eigendommen of het aanbrengen van zogenaamd SelectDNA helpt om gestolen eigendommen weer terug te brengen bij de eigenaar. Controleert de politie goederen (via een centrale database) dan kan zij de rechtmatige eigenaar van het gemerkte goed vaststellen.

Vermelding op goederen dat zij gemarkeerd en geregistreerd zijn werkt preventief. Wanneer bij een parkeerplaats wordt aangegeven dat er eigendommen gemerkt zijn, weet de crimineel dat de kans op vervolging bij aanhouding groot is. Ook helers kunnen de aanwezigheid van gemarkeerde en geregistreerde goederen vaststellen en nemen deze voorwerpen dan niet af. Meer informatie over het registreren van waardevolle goederen vind je op stopheling.nl.

SelectaDNA is een relatief nieuw middel. Het markeert de waardevolle eigendommen met synthetische DNA en microdots. Deze DNA is uniek voor de goederen, evenals de microdots. Het DNA licht op onder een UV- lamp, waardoor makkelijk te zien is of iets gemarkeerd is. Als de DNA code geregistreerd is, kan de politie via een beveiligde database de persoonsgegevens opzoeken. Hierdoor zijn waardevolle eigendommen terug te traceren naar de eigenaar.