Secondant: Oorsprong en ontwikkeling van geweld

Onze samenleving lijkt te zuchten onder geweld. Denk aan geweld van hooligans, geweld en agressie tegen mensen met een publieke taak zoals politieagenten, en extreem geweld van drugscriminelen. Bert Berghuis kijkt in zijn nieuwe column in Secondant naar de langere termijn en zoomt even uit. Wat zien we dan? Neemt het geweld door de tijd af of toe? En waardoor wordt die ontwikkeling veroorzaakt?

Samenleving en geweld

Uit berichten in de media kan de suggestie worden gewekt van een samenleving die meer en meer lijdt onder geweldpleging. Zo zou er meer geweld rond voetbalwedstrijden zijn. Mensen met een publieke taak zoals politieagenten zijn vaak het doelwit van geweld en agressie. Het geweld treft ook boa’s en vele anderen zoals ambtenaren, personeel van woningcorporaties, zorgmedewerkers en conducteurs.

Historische ontwikkeling

Vorig jaar riepen politieke partijen en maatschappelijke organisaties in een manifest op tot meer maatregelen om geweld, vooral tegen mensen in publieke functies, tegen te gaan. Dan is er nog het extreme geweld waar drugscriminelen zich van bedienen. De burgemeesters van Amsterdam en Rotterdam sloegen vorig jaar alarm. Maar hoe zit het nu eigenlijk met het geweld op dit moment, vraagt Bert Berghuis zich af. Zeker ook als we de langdurige, historische ontwikkeling in ogenschouw nemen?

Daling van geweldsdelicten

Sinds 2001 daalt het aantal door de burgers gemelde geweldsdelicten, met name bedreigingen en mishandelingen, met meer dan de helft. Ook het aantal door de politie geregistreerde seksuele en geweldsdelicten nam met meerdere tientallen procenten af. Hetzelfde geldt voor het aantal gepleegde moorden en doodslagen. Dit alles wijst bepaald niet op een toegenomen geweldsniveau.

Minder gewelddadige samenleving

Eerder is dit volgens Berghuis een aanwijzing van een steeds minder gewelddadige samenleving, zoals Steven Pinker betoogde in zijn bekende boek Ons betere ik, waarom de mens minder geweld gebruikt (2011). Zijn analyse kreeg ook wel forse kritiek, ook op methodologische gronden. Maar dat de moordcijfers al eeuwen lang teruglopen, daar bestaan eigenlijk geen twijfels over.