Secondant: De civielrechtelijke afdoening van online fraude
Slachtoffers van online fraude kunnen buiten het strafrecht om de geleden schade op de vermeende fraudeur verhalen. Dat kunnen zij doen door een civielrechtelijke procedure in gang te zetten. In Secondant beschrijven onderzoekers Merel van Leuken en Susanne van ’t Hoff-de Goede van de Haagse Hogeschool en Rick van der Rest van gerechtsdeurwaarderskantoor LAVG hoe dit voor slachtoffers werkt.
Online criminaliteit
In 2023 werd volgens onderzoek van het CBS 16 procent van de Nederlandse bevolking slachtoffer van online criminaliteit. Daarbij ging het vooral oplichting en fraude (9,3 procent). Maar slachtoffers die zich bij de politie melden, lopen nog tegen obstakels aan.
Cyberteams bij de politie
De politieorganisatie heeft soms nog moeite om online criminaliteitszaken effectief op te pakken. Wel zijn er inmiddels specialistische cyberteams. Echter, in 2018-2020 kon nog maar in 10 procent van de registraties van online criminaliteit een verdachte worden gekoppeld.
Civielrechtelijke procedure
Tegenwoordig kunnen slachtoffers van online fraude ook buiten het strafrecht om een civiele rechtsvertegenwoordiger (zoals een gerechtsdeurwaarderskantoor) inschakelen. Die kan de geleden schade via een civielrechtelijke procedure op de fraudeur verhalen.
Onderzoek
Waarschijnlijk zullen steeds meer slachtoffers van online fraude hiervan gebruik gaan maken. Er is dus meer kennis nodig over de gevolgen voor slachtoffers, daders en betrokken instanties. Onderzoekers van het lectoraat Cybercrime & Cybersecurity van de Haagse Hogeschool zijn dan ook gestart met een onderzoek naar deze procedure.
Incassoprocedure
In een civielrechtelijke procedure vordert de civiele rechtsvertegenwoordiger het verschuldigde bedrag eerst buitengerechtelijk terug – in een zogeheten incassoprocedure – door aanmaningen naar de vermeende fraudeur te sturen. Als terugbetaling uitblijft, kan namens het slachtoffer worden gedagvaard.
Rechter
Een rechter kan de vermeende fraudeur op grond van het privaatrecht al dan niet aansprakelijk stellen en de vordering toe- of afwijzen. Wanneer de vermeende fraudeur wordt veroordeeld tot betaling en opnieuw nalaat terug te betalen, wordt het vonnis ten uitvoer gelegd. Een gerechtsdeurwaarderskantoor kan hiervoor beslag leggen op het inkomen of een uitkering, banktegoed of (on)roerende zaken.