Ouderen digitaal weerbaar maken

Om beter te begrijpen hoe ouderen digitaal weerbaarder kunnen worden, zijn er in Noord-Nederland twee onderzoeken uitgevoerd die elkaar aanvullen en verdiepen. Beide rapporten zijn opgesteld door Kimberly Bluhm MSc en dr. Jurjen Jansen van NHL Stenden Hogeschool en de Politieacademie. Deze rapporten geven waardevolle inzichten in hoe ouderen niet alleen bewuster, maar ook vaardiger en zelfverzekerder kunnen omgaan met digitale risico’s.

Rapport ‘Oud en wijs genoeg voor de digitale wereld?’

Het eerste onderzoeksrapport Oud en wijs genoeg voor de digitale wereld?  biedt inzicht in wat werkt bij interventies die gericht zijn op het vergroten van digitale weerbaarheid onder 55-plussers. Er worden theoretische inzichten gebundeld met evaluaties van bestaande digitale weerbaarheidsinterventies. Denk aan storytelling, serious games en interactieve films die ouderen helpen om phishing, WhatsApp-fraude en andere digitale dreigingen te herkennen en te voorkomen.

De onderzoekers benadrukken dat bewustwording alleen niet voldoende is. Effectieve interventies moeten ook gericht zijn op het aanleren van vaardigheden, het bieden van sociale voordelen, het aansluiten bij de leefwereld van ouderen en het voorzien in nazorgmogelijkheden.

Rapport ‘Leren van Digitale Weerbaarheidsinterventies’

De opgedane inzichten worden verder verdiept in het tweede rapport, Leren van Digitale Weerbaarheidsinterventies. Dit rapport beschrijft de proces- en effectevaluatie van verschillende interventies die in Noord-Nederland zijn uitgevoerd, waaronder de interactieve film ‘Echt of Nep?’ en het educatieve kaartspel ‘Fraudekwartet’.

De evaluatie laat zien dat interventies mogelijk meer effect sorteren wanneer ze niet alleen kennis overbrengen, maar ook handelingsperspectieven bieden en het risicobewustzijn vergroten. Uit de effectmeting bleek dat deelnemers na afloop van de interventie significant beter in staat waren digitale fraude te herkennen, adequater te handelen bij verdachte situaties en zich bewuster te zijn van online risico’s.

Hoewel de effectmeting gepaard ging met diverse methodologische uitdagingen, werd de interactieve en praktijkgerichte aanpak — met ruimte voor het delen van ervaringen en het geven van concrete tips — als zeer waardevol ervaren.

Dit tweede rapport onderstreept daarnaast het belang van een goede voorbereiding, samenwerking met lokale partners en het aansluiten bij bestaande initiatieven. Interventies die plaatsvinden op vertrouwde locaties en waar deelnemers elkaar al kennen, blijken drempelverlagend te werken en stimuleren het delen van ervaringen. Tegelijkertijd wordt gewezen op het belang van nazorg: deelnemers moeten na afloop van een interventie ergens terecht kunnen met vragen of voor een vervolg. Het ontbreken van nazorg wordt gezien als een gemiste kans om de impact van interventies te vergroten.