Livestream ‘Jonge aanwas uit de criminaliteit’ online

De livestream ‘Jonge aanwas uit de criminaliteit houden’ die het Centrum voor Criminaliteitspreventie en Veiligheid (het CCV) dinsdag uitzond vanuit het Oude Magazijn in Amersfoort, is nu terug te kijken. Interessante sprekers hebben vanuit hun dagelijkse praktijk, onderzoek en/of buitenlandse ervaringen verteld over hun visie op hoe je succesvol jongeren uit de criminaliteit houdt of haalt. 

Na het welkomstwoord van dagvoorzitter en directeur van het CCV, Patrick van den Brink, beet Petra Nijmeijer, directeur Openbare Orde en Veiligheid van de gemeente Utrecht het spits af. Zij verving op het allerlaatste moment haar burgemeester Sharon Dijksma.

Gepassioneerd vertelde zij over de aanpak van de ontwrichtende effecten van drugscriminaliteit van de gemeente Utrecht. Zij legde uit dat Utrecht in veel domeinen koploper is, denk aan het hebben van de grootste fietsenstalling ter wereld en de eerste stad met duurzame (groene) bushokjes.

Maar helaas heeft Utrecht ook de twijfelachtige eer dé spil te zijn in de nationale en internationale cocaïnehandel. In Utrecht zijn zeker vijftig criminele samenwerkingsverbanden actief, waarvan minstens de helft zich bezighoudt met de productie en handel in harddrugs. Jongeren hebben een groot aandeel in deze criminele activiteiten. De ontwrichtende effecten werken door in families, wijken en buurten.

Nijmeijer: “Het wordt steeds duidelijker dat ondermijning meer nog dan een veiligheidsvraagstuk een sociaal-maatschappelijk vraagstuk is.” Het Utrechtse programma ‘Grenzen Stellen en Perspectief Bieden’ richt zich daarom op het doorbreken van criminele carrières én financiële geldstromen. Daarmee is de persoonsgerichte component (naast de gebiedsgerichte) een belangrijk onderdeel van de aanpak.

“Mensen maken het verschil, vooral mensen die daadwerkelijk contact maken met jongeren die we een ander perspectief willen bieden. Dat hoeven niet per se overheidsprofessionals te zijn, dat kunnen ook ervaringsdeskundigen zijn”, aldus Nijmeijer. Ze citeert daarbij één van haar experts op het gebied van persoonsgebonden aanpak die dat ‘het terugronselen uit de criminaliteit’ noemt.

“We moeten niet een hele generatie opgeven, omdat ze al een misstap hebben begaan.”

We moeten niet een hele generatie opgeven, omdat ze al een misstap hebben begaan.

Petra Nijmeijer, directeur Openbare Orde en Veiligheid van de gemeente Utrecht

“De aanpak van criminele jongeren is niet makkelijk en vraagt lange adem. Maar we moeten niet een hele generatie opgeven, omdat ze al een misstap hebben begaan.” Volgens Nijmeijer is het belangrijk dat je focus aanbrengt. “Haal de jongens uit de anonimiteit (door ze op een lijst te zetten). Geef ze een gezicht. En geef de overheid ook een gezicht door één regisseur aan te wijzen, want ze zien in hun leven veel verschillende professionals.”

Paardenbloemen en orchideeën 

Lector van Hogeschool InHolland, Femke Kaulingfreks, nam vervolgens vanuit Amersfoort het stokje over. Zij bekeek het probleem van de sociaalmaatschappelijke kant. “Wie van huis uit goed wordt ondersteund, wie een goed sociaal netwerk heeft, wie hoger is opgeleid, wie meer financieel en sociaal kapitaal heeft, bouwt eerder een goed, zelfstandig leven op”, begon Kaulingfreks haar betoog.

Zo’n vijftien procent van alle jongeren tussen de 16 en 27 jaar bevindt zich in een kwetsbare positie door problemen op één of meer leefgebieden. Voorbeelden zijn schulden, armoede, dakloosheid, verslaving, criminaliteit, schooluitval, complexe thuissituatie, werkloosheid en (mentale) gezondheidsklachten. Veel jongeren ervaren stress door prestatiedruk. Zij zien een onzekere toekomst voor zich.

De mentale gezondheid staat in de coronacrisis nog eens extra onder druk. Jongeren maken zich los van hun ouders en spiegelen zich steeds meer aan anderen. Ze experimenteren met hun identiteit en zoeken ook houvast, aanmoediging en acceptatie. Kaulingfreks introduceert vervolgens de termen ‘paardenbloemkinderen’ en ‘orchideekinderen’ en gaf antwoord op de vraag of jongeren nu weerbaarder of juist veerkrachtiger moeten worden. 

Group Violence Intervention  

Vervolgens pakten na de pauze Geerten Graef, Interventie specialist Ondermijning bij het Openbaar Ministerie, en Bart Hartog, beleidsadviseur risicogroepen bij de gemeente Rotterdam de microfoon. Zij namen de deelnemers aan de livestream mee naar Amerika en Zweden om het succesvolle programma Group Violence Intervention onder de aandacht te brengen.

Als je deze workshop terugkijkt krijg je ook een informatief filmpje van de Zweedse aanpak te zien. De gemeente Rotterdam heeft dit programma omarmt om zo een vlijmscherpe focus op de meest gewelddadige jongeren in hun stad te hebben. Zij schotelden de cijfers van het geweld in Rotterdam voor en gingen dieper in op de aard van het geweld.

Relationele achtergrond, sociale media, sociale dynamiek, normen en sociaaleconomisch achtergestelde omgeving zijn belangrijke factoren. Wapenbezit is vaak reactief. Group Violence Intervention biedt antwoord op deze gewelddadigheden. Het model is ontwikkeld in de jaren negentig en het ontmoedigt ongewenst gedrag van de meest intense dadergroep op detailniveau. Ook biedt het model altijd hulp als dat nodig is en zorgt het voor directe communicatielijnen. Rotterdam start binnenkort klein en gericht met deze aanpak, maar zet in op een effect over de hele stad.

Alleen jij bepaalt wie je bent

In de livestream zijn ook twee filmpjes te zien over het succesvolle project ‘Alleen jij bepaalt wie je bent’. Dit programma biedt jongeren van twaalf tot achttien jaar uit het praktijkonderwijs of de basis- en kaderberoepsgerichte leerweg van het VMBO een gestructureerde vrijetijdsbesteding. Hiermee zorgt dit initiatief voor een positieve ontwikkeling van jongeren door hen kennis te laten maken met sport. Meerdere gemeenten, scholen en verenigingen sloten zich al aan. 

Slim en eenvoudig maatwerk leveren

Tot slot was het podium voor Henk Spies, lector van Avans Hogeschool en partner van Mind the gap academy. Samen met acteur Noël Romijn liet hij zien hoe je met de SLIM-methodiek eenvoudig maatwerk toepast bij preventie en re-integratie van ex-gedetineerden en risicogroepen.

Bij het model SLIM gaat het in de kern om een andere kijk op motivatie van cliënten en om de vraag welke aanpak bij wie past. Echtheid in de boodschap is belangrijk. In je gesprek met de cliënt gaat het vooral om de vraag wat de persoon over zichzelf zegt. Je komt alleen goed met de cliënt in verbinding als je allebei hetzelfde doel hebt.

Als professional moet je dus de juiste weg vinden om bij de cliënt aan te sluiten. In een rollenspel lieten Spies en Romijn zien hoe zo’n gesprek verloopt. Wat werkt wel en wat werkt niet? Wil je weten waar SLIM voor staat en een beter gevoel krijgen bij de verschillende manieren van het in gesprek gaan met deze jongeren? Kijk dan deze inleiding terug.

Vragen van de deelnemers

De moderatoren ontvingen tijdens en na de bijeenkomst vragen en bevindingen via de mailbox en de chatbox. Vraagstukken die bij de deelnemers leven zijn:

• Het zoeken naar manieren om met de betrokken partners goed samen te werken en eigen agenda’s of organisatiesystemen flexibel in te richten.
• Het verkrijgen van kennis hoe je meer informatie met scholen over en weer kunt uitwisselen.
• De beïnvloedbaarheid van jongeren met een Licht Verstandelijke Beperking en hoe zij bespeeld worden door criminele netwerken.
• De rol van sociale media en de daarbij behorende mobiliteit van jongeren die zich al lang niet meer richten of bevinden op een stad of een dorp.
• De toenemende profileringsdrang van meisjes om zich net zo hard op te stellen in groepsverband als jongens. 

Dagvoorzitter Patrick van den Brink en het organiserende team van het CCV bedankt sprekers voor hun flexibiliteit om in zeer korte tijd hun inleiding aan te passen aan een livestream bijeenkomst in plaats van een fysieke bijeenkomst. Ook dank aan de deelnemers, hun inbreng tijdens de bijeenkomst en de interesse achteraf om nader kennis te maken, gegevens uit te wisselen en voorbeeldprojecten onder de aandacht te brengen.