CCV-onderzoek: Invloed van raadsleden op de veiligheid
Veiligheid blijft hoge prioriteit bij gemeenten, maar raadsleden kunnen (te) weinig invloed uitoefenen. Dat is net als in 2011 en 2015 de belangrijkste conclusie van de benchmark 2021, dat het Centrum voor Criminaliteitspreventie en Veiligheid (het CCV) onlangs heeft uitgevoerd. Slechts vijftig procent van de raadsleden zegt voldoende invloed uit te kunnen oefenen op het lokale veiligheidsbeleid.
Veiligheid heeft nog steeds een hoge prioriteit binnen gemeenten. Voor de helft van de ondervraagden is het de hoofdprioriteit van de partij. Een meerderheid van 59 procent denkt dat in de volgende raadsperiode niet bezuinigd hoeft te worden op het veiligheidsbeleid. De grootste verschillen met het uitkomsten van het onderzoek in 2015 en nu zitten in de lagere bekendheid met het integraal veiligheidsplan, de grotere ontevredenheid over het aantal wijkagenten en het toenemende gebruik van social media.
Invloed raadleden is beperkt
De eigen invloed van de raadsleden op het veiligheidsbeleid is beperkt, volgens de meeste raadsleden. Deze invloed is afhankelijk van de wijze waarop het raadslid zijn rol zelf ziet en invult. Net als in 2015 denkt 59 procent van de raadsleden dat de regie op het lokale veiligheidsbeleid bij de Veiligheidsregio ligt.
Minder bekendheid integraal veiligheidsplan
69 procent van de raadsleden geeft aan dat bij hun gemeente een integraal veiligheidsplan (IVP) is vastgesteld en 18 procent weet niet of dit er is. In 2015 zei 84 procent van de raadsleden dat hun gemeente een IVP heeft en wist 11 procent dit niet. De aanbeveling luidt dan ook dat gemeenten het IVP met nieuwe raadsleden bespreken als zij geïnstalleerd worden. Daarnaast kunnen zij het plan levend houden tijdens de raadsperiode, door de uitvoeringsplannen onder de aandacht te brengen. Op deze manier komt het onderwerp veiligheid structureel aan de orde.
Ontevredenheid aantal wijkagenten
Van de raadsleden is 56 procent ontevreden over het aantal wijkagenten. Dit was in 2015 nog 38 procent. Iets minder dan de helft vindt het inzetten van gemeentelijke toezichthouders, handhavers en boa’s een goed alternatief. Raadsleden zijn hierover wat positiever dan in 2015. Over de invloed van de gemeente op de lokale politie-inzet is een derde van de raadsleden ontevreden en een derde heeft hierover geen mening.
Meer contact raadsleden via social media
Niet verrassend is dat het contact via social media met burgers is toegenomen. Lokale kranten worden ook nog steeds veel gebruikt, maar is sinds 2015 wel minder geworden. Twee derde van de raadsleden gebruikt social media. In 2015 was dit nog maar een derde. Contact met inwoner via de lokale krant is gedaald van 78 procent in 2015 naar 62 procent in 2021.
De helft van de raadsleden (51 procent) zegt mensen op straat aan te spreken. Dit is ongeveer gelijk aan 2015. Als er meer raadsleden op social media zitten, is het belangrijk hier binnen de fractie goede afspraken over te maken. De Nederlandse Vereniging voor Raadsleden kan hierbij ondersteunen.
Overige aandachtspunten
Uit het onderzoek komt ook naar voren dat 68 procent van de raadsleden vindt dat de maatschappelijke onrust toeneemt. Een zelfde percentage wordt vaker geconfronteerd met burgers die hun wantrouwen en onvrede uiten. Ruim zestig procent van de raadsleden zegt dat de gemeente daar goed mee omgaat.
Verder geeft de helft van de raadsleden aan over voldoende informatie en deskundigheid te beschikken om tot goede afwegingen te komen bij lokale beslissingen. Hiervan maakt 69 procent vooral gebruik van de website van de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG) en 65 procent van de website van de Nederlandse Vereniging voor Raadsleden (65 procent).
Behoeften raadsleden
In het onderzoek is ook gevraagd welke behoeften raadsleden hebben bij het uitoefenen van hun functie. Hierbij heeft veertig procent van de raadsleden aangegeven er behoefte aan te hebben om verbale agressie, bedreiging en intimidatie in de gemeente te bespreken.
De helft wil meer bijeenkomsten over veiligheidsvraagstukken en 32 procent wil een helpdesk voor vragen over veiligheid. Daarnaast heeft 28 procent behoefte aan opleidingen en/of trainingen en wil 26 procent meer informatie via websites verkrijgen. Het gaat hier vooral om de websites van de VNG en de Nederlandse Vereniging voor Raadsleden.
Raadsleden en veiligheid
Raadsleden hebben een kaderstellende, controlerende en volksvertegenwoordigende rol bij het tot stand komen van het lokale veiligheidsbeleid. De vragenlijst van het CCV-onderzoek is naar alle leden van de Nederlandse Vereniging voor Raadsleden gestuurd. Hiervan hebben 425 raadsleden de vragenlijst ingevuld. Dat is een respons van vijf procent, iets meer dan in 2015. Het CCV deed dit onderzoek in opdracht van de Nederlandse Vereniging voor Raadsleden en het ministerie van Justitie en Veiligheid. Met deze partners bespreekt het CCV dan ook op welke wijze de uitkomsten een plaats kunnen krijgen in beleidsontwikkeling, productontwikkeling, het trainingsaanbod en/of het aanpassen van de website.