Blog: Een haat-liefde verhouding met schaarste

Door Mirjam Prinsen, adviseur Gedrag en samenleving

“Komt Barbie op tijd voor Sint?” kopte het AD laatst in de krant. Een tekort aan grondstoffen, ontregelde containertransporten en fabriekssluitingen in China maakten het onzeker of Sinterklaas wel barbies cadeau kon doen op zijn verjaardag. Was dit nu een slimme marketingtruc of was dit objectieve berichtgeving?

De kop van het artikel deed mij direct denken aan een verhaal dat ik eens hoorde tijdens een lezing over gedragsverandering. Het ging over een speelgoedleverancier die richting december populaire artikelen tegen bodemprijzen aanbood. Hij kocht bewust te weinig in, zodat hij in korte tijd ‘nee’ moest verkopen.

De gedachte hierachter was dat de ouders hun kind allang die Playstation of die coole step hadden beloofd. Omdat zij natuurlijk niet met lege handen tijdens het Sinterklaasfeest wilden aankomen, kochten ze een mooi vervangend cadeau voor hun kind. Maar toen in januari de voorraden van de speelgoedleverancier weer waren aangevuld, kwamen de Playstation en de coole step er alsnog. Deze hadden die arme ouders hun kind tenslotte beloofd. Een bedenkelijke strategie.

Schaarste biedt ook kansen

Duidelijk is dat het fenomeen schaarste iets doet met ons brein. Iets waar weinig van is, willen we maar al te graag hebben. Marketeers spelen daar feilloos op in. Zij weten je vaak op die manier het laatste zetje te geven om iets aan te schaffen. Bijvoorbeeld met de tekst ‘nog slechts 1 exemplaar beschikbaar’. Het werkt echt.

Zo ben ik zelf ook recent nog op zoek gegaan naar een isolatiespecialist toen ik hoorde dat die bedrijven vanwege het dreigende gastekort gigantische wachtlijsten hebben. Schaarste zet mensen dus vaak in beweging. Dat biedt kansen als je gedrag wilt beïnvloeden. Ook voor overheden. Het hoeft niet alleen om materiële zaken te gaan. Schaarste kan ook in tijd zitten.

“Schaarste zet mensen in beweging.”

Een goed voorbeeld hiervan is de wapeninleveractie ‘Drop je knife’ van september. Hierbij is zeer succesvol gebruikgemaakt van schaarste. Alleen in de Week van de Veiligheid was het mogelijk om anoniem én zonder straf je wapen in te leveren. Veel mensen, vooral jongeren, hebben gehoor gegeven aan deze oproep.

Dat leverde ruim 3.300 wapens op: 2.200 messen en andere steekwapens, bijna 500 vuurwapens en 600 overige wapens. Daarnaast zijn grote hoeveelheden munitie ingeleverd. Een mooi resultaat, waarmee Nederland weer een stuk veiliger is geworden.

Waarschuwing

Ik denk dat achter de berichtgeving in het AD geen valse marketingstrategie zit. We dealen op dit moment echt met grote tekorten aan materialen, zoals gas en chips. Maar in deze Sinterklaastijd wil ik je toch adviseren je niet gek te laten maken door al te ‘exclusieve’ aanbiedingen voor je kinderen.

Wil je weten hoe je schaarste als gedragsmechanisme in kunt zetten? Het CCV-team Gedrag en samenleving helpt je daar graag bij.