In Nederland kan het onder bepaalde omstandigheden strafbaar zijn om iemand te beledigen. De wet erkent dat de vrijheid van meningsuiting een grondrecht is, maar dit recht is niet onbeperkt. Zo stelt artikel 266 Wetboek van Strafrecht (WvSr) dat het beledigen van iemand zonder een geldige rechtvaardigingsgrond, strafbaar is.

Doel

Het doel van dit artikel is het beschermen van de goede naam en eer van personen tegen beledigende handelingen of uitingen. Tegelijkertijd bevat het artikel ook bepalingen die strafbaarheid uitsluiten. Bijvoorbeeld wanneer de uiting onder de vrijheid van meningsuiting valt of wanneer er sprake is van een gespreks- of debatcontext waarin dergelijke uitingen niet als strafbaar worden gezien.

Rol gemeente

Als er een melding van beledigende content bij de gemeente binnenkomt, kan de gemeente deze doorgeven aan politie en justitie voor verdere opsporing en onderzoek. Benadeelden kunnen worden doorverwezen naar hulpinstanties, zoals maatschappelijk werk, slachtofferhulp of psychologische ondersteuning

De rol van de gemeente betreft dus vooral het bieden van ondersteuning en het nemen van preventieve en repressieve maatregelen op lokaal niveau. De verantwoordelijkheid voor het indienen van een melding ligt doorgaans bij de persoon of organisatie die van mening is dat het platform beledigende content bevat. De gemeente kan informatie verstrekken over de juiste kanalen waarlangs een melder een klacht bij het platform kan indienen. Maar het is aan de benadeelde(n) zelf om contact op te nemen met het betreffende platform en de melding in te dienen.

Werkwijze

Het melden van beledigende content kan bij de volgende partijen:

Platform (waar de content staat)

Mainstream platforms willen uiteraard niet dat er strafbare content op hun platform wordt gepubliceerd. Om dit te voorkomen, stellen de platforms gebruikersvoorwaarden (guidelines) op. In deze voorwaarden beschrijven ze welke content niet is toegestaan op het platform.

Beledigende content kan in strijd zijn met de richtlijnen van sociale mediaplatforms. Als dit het geval is, kunnen bezoekers deze berichten rapporteren voor verwijdering. De meeste

platforms (zoals Facebook, Twitter, YouTube etc.) hebben een meldfunctie voor ongepaste content. Als de melding gegrond is, zal het platform de content verwijderen.

Politie

Als er sprake is van beledigende content die strafbaar is, kan er aangifte worden gedaan bij de politie. Dit kan online (via de website van de politie) of (fysiek) op het politiebureau. Bij een aangifte zal de politie de aangifte onderzoeken. Als er voldoende bewijs is dat er daadwerkelijk sprake is van strafbare content, kan de officier van justitie betrokken worden.

Officier van justitie

Een officier van justitie heeft verschillende mogelijkheden om op te treden tegen strafbare content:

• Onderzoek: Bij melding van strafbare belediging kan de officier van justitie een onderzoek laten instellen. Dit kan inhouden dat de politie digitale sporen volgt en de betrokken personen identificeert.

• Strafrechtelijke vervolging: Als er voldoende bewijs is dat iemand zich schuldig heeft gemaakt aan strafbare belediging, kan de officier van justitie besluiten om vervolging in te stellen. Dit kan leiden tot een aanklacht en een rechtszaak. De rechter weegt vervolgens af of de uitingen onder de vrijheid van meningsuiting vallen of dat er daadwerkelijksprake is van een strafbaar feit.

Preventieve maatregelen: In sommige gevallen kan de officier van justitie ook preventieve maatregelen nemen, zoals het aanvragen van een kort geding om bepaalde uitingen te laten verwijderen.

Samenwerking met platforms: De officier van justitie kan ook samenwerken met sociale mediaplatforms en andere online diensten om de strafbare belediging te verwijderen of gebruikers te blokkeren.

Laster, smaad en belediging

Laster, smaad en belediging worden in de volksmond vaak op één hoop gegooid, terwijl er juridisch gezien flinke verschillen zijn. Belediging is een algemene negatieve uitspraak, terwijl smaad een specifieke uitspraak is, bedoeld om een reputatie te schaden. Laster is een smadelijke uitspraak waarvan de dader weet dat zijn of haar bewering niet waar is. Het verschil in ernst van deze drie strafbare feiten komt ook tot uiting in de verschillende strafmaten.

Meer informatie

• In kaart brengen (social) media landschap door de gemeente
• Overzicht maken van guidelines mainstream platforms
• Aanpak strafbare of illegale content
• Notice and Take Down procedure