Stijlwijzer handhaving

Verleiden kan een effectieve strategie zijn. Met name bij preventie. Bij verleiden beloon je goed gedrag, zoals bijvoorbeeld het uitreiken van Bob-sleutelhangers aan bestuurders bij alcoholcontroles. Ook het stimuleren van nalevingsgedrag door het verstrekken van subsidie bij de invoering van een nieuwe maatregel, is een vorm van verleiden.

In het geval van afschrikken, richt de handhaving zich op het afdwingen van naleving door (het dreigen met) bestraffing van slecht gedrag. Ook met fysieke maatregelen kun je potentiële overtreders afschrikken. Zoals drempels binnen de bebouwde kom.

Een principiële opstelling houdt in dat overtreders koste wat het kost moeten worden gestraft. Vergelding staat daarbij centraal. De aanpak is in dit geval uniform, dat wil zeggen: op overtreding volgt altijd eenzelfde straf, ongeacht dader of omstandigheden.

Een pragmatische benadering laat meer ruimte voor een flexibele aanpak die oog heeft voor wat praktisch haalbaar en binnen de gegeven omstandigheden zinvol is. Als handhaver bekijk je per geval en per situatie welke opstelling de juiste is. Gaat het vooral om het bevorderen van naleving, om het scheppen van draagvlak door de regels uit te leggen? Of is de fase van voorlichting allang gepasseerd en zijn juist principiële sancties gewenst?

Bij het dilemma ‘overheid of ‘nevenheid’ gaat het om een bovengeschikte of nevengeschikte opstelling van de overheid. Is een positie boven de burger gewenst om de naleving van wet- en regelgeving af te dwingen en zo de samenleving te beschermen?

Of kies je als handhavende instantie voor een positie van ‘nevenheid’ waarbij je naast burgers gaat staan om wetten en regels uit te leggen en hen zo in staat stelt regels na te leven? In het geval van ‘nevenheid’ is het beleidsdoel een gezamenlijke verantwoordelijkheid van overheid en samenleving of zelfs een eigen verantwoordelijkheid van burgers.