door: Mirjam Prinsen, adviseur gedragsbeïnvloeding

Afgelopen week ontdekte ik dat er grofweg 3 typen mensen zijn: degenen die helemaal klaar zijn met anderhalve meter afstand houden, de mensen die deze afstand bloedserieus nemen en een grote middencategorie die zoveel mogelijk anderhalve meter afstand aanhoudt, maar dit soms even vergeet. Zelf behoor ik waarschijnlijk tot dat laatste type.

Foto: Welke signalen straal je zelf uit om afstand te houden en welk signalen 'lees' je bij de ander?

Wat doet de ander?

Als je de media moet geloven, houden steeds minder mensen zich aan de anderhalve meter. Ook het straatbeeld wekt die indruk: winkelstraten worden voller, mensen vieren weer feestjes en demonstranten durven massaal te demonstreren. Je moet steeds meer moeite doen om de ander op afstand te houden. Dat is namelijk behalve van jezelf ook van de ander afhankelijk.

"Er zijn genoeg redenen om afstand te willen bewaren."

Want wat doet die ander met die anderhalve meter? Vragen om afstand te houden, komt al gauw bot of onaardig over. Terwijl er – los van dat het moet - genoeg redenen kunnen zijn om die afstand te willen bewaren: je bent misschien zelf kwetsbaar, je vormt een huishouding met iemand die kwetsbaar is of je zit er gewoon niet op te wachten om in het ziekenhuis te belanden. Hoe schat je dan in of die ander met een grote boog om jou heen zal lopen of het allemaal met een korrel zout neemt? En wat doe je zelf? Stem je je gedrag af op die ander of vergeet je in het heetst van de strijd die anderhalve meter?

Signalen

Ik besefte dat het gaat om wat je zelf aan signalen uitstraalt en wat je bij de ander aan ‘signalen leest’. Ik moest ineens denken aan het gele lintje aan de hondenriem bij honden. Dat geeft aan dat de hond afstand nodig heeft van andere honden en mensen, bijvoorbeeld omdat hij angstig is voor andere honden, revalideert of in opleiding is.

Klikspaan

Al in de 17^e eeuw kregen leprapatiënten een leprozenklepper, ook wel klikspaan genoemd, bekend uit het versje ‘Klikspaan, boterspaan...’. Met deze klikspaan, op het oog (en oor) een muziekinstrument, konden de leprozen hun omgeving laten horen: ik kom er aan, houd afstand, dan besmetten we elkaar niet. Effectief afstand houden avant la lettre.

Voor het afstand houden anno nu is de klepper wat al te rigoureus, maar misschien kunnen we wel iets als ‘de gele armband’ introduceren. Als signaal dat vraagt om afstand te houden: ik ben kwetsbaar of ik kan het me niet veroorloven om ziek te worden, help mij afstand te houden! Dan slaan we gelijk een paar vliegen in een klap: je creëert sociaal bewijs (ik hoor bij de groep die afstand wil houden), je hebt een trigger (herinnert ook mensen die wel willen, maar soms even vergeten) en een implementatie intentie (wie hem draagt, spreekt zich uit en gedraagt zich ernaar).

Zo’n gele band zou voor alle typen mensen nét dat duwtje in de rug kunnen zijn om afstand te houden, voor anderen en/of voor zichzelf.

Meer weten over sociaal bewijs, triggers en implementatie intenties? Ga naar de training gedragsverandering.