door: Rodney Haan, adviseur cameratoezicht

De technologische vooruitgang is niet te stoppen. Dagelijkse handelingen worden steeds meer gedigitaliseerd. Sterker nog; we hoeven de deur niet meer uit voor onze boodschappen. Een app downloaden, bestellen en digitaal afrekenen. Het wachten op de boodschappen of die nieuwe sneakers is vaak een kwestie van een dag. Misschien twee. Online bestellen heeft een vlucht genomen tijdens deze coronacrisis. Ook ik merk dat ik, ondanks het feit dat ik meer naar buiten ga, steeds meer contact krijg met de pakketbezorger. Ik ken zelfs zijn naam en weet dat hij drie kinderen heeft.

Foto: Mag je zomaar camera’s inzetten om overvolle binnensteden te managen?

Herwonnen vrijheid

Toch biedt deze vooruitgang geen oplossing voor de anderhalvemeter uitdaging waar we met elkaar voor staan op straat. Naarmate de coronateugels meer worden gevierd, wil iedereen er weer op uit. We pakken gretig onze herwonnen vrijheid en gaan massaal naar het strand of het bos waardoor de anderhalve meter aanhouden een hele opgave wordt. Zeker voor gemeenten is het een zware taak om alles in goede banen te leiden. Binnensteden lopen als vanouds vol met dagjesmensen en toeristen. De terrassen puilen uit en de alcohol spoelt de wrange nasmaak van weken afwezigheid probleemloos weg. Probeer dan maar eens te handhaven.

"Een vorm van crowdcontrol, maar dan voor het handhaven van de anderhalvemeter maatregel."

Veel lokale overheden proberen de bezoekersstromen te sturen met hun eigen toezichthouders. Een goed initiatief. Een vriendelijke glimlach, gecombineerd met een verzoek. Daar luisteren mensen naar. Toch kunnen de toezichthouders niet overal tegelijk zijn en dan komt de techniek om de hoek kijken. Steeds meer gemeenten zoeken naar een digitale oplossing met cameratoezicht. Een vorm van crowdcontrol, maar dan voor het handhaven van de anderhalve meter maatregel. Ideeën zoals gezichtsherkenning of temperatuursensoren in camera’s moeten soelaas bieden voor de drukke binnensteden. Het ei van Columbus volgens voorstanders. De gruwel voor diegenen die nog hoop houden op hun laatste restje privacy.

Dat vereist even reflectie op het geheel.

Camera’s inzetten

Mag je zomaar camera’s inzetten om overvolle binnensteden te managen? En mogen die camera’s dan ook het aantal mensen tellen? Of de temperatuur meten misschien? Het antwoord op deze vragen is vaak lastig te geven. De ophef die ontstond na het idee om de hele Belgische kust vol te hangen met camera’s zegt genoeg. We willen alles, maar toch niet helemaal.

Ook de Algemene Verordening Gegevensbescherming (AVG), zeg maar de privacywet, is even vaag als duidelijk. Persoonsgegevens verwerken mag alleen als daar een grondslag voor is. In gewone mensentaal noemen we dat ‘een goede reden’. De vraag is in hoeverre het handhaven van de coronaregels een goede reden is. Het lijkt mij zonneklaar dat het handhaven van regels een reden kan zijn. Maar de inbreuk op de gefilmde personen mag niet onevenredig zijn met betrekking tot het doel. Dat zegt de AVG ook. Zeg het maar als lezer. Ik ben ook niet zeker van mijn zaak of het nu wel of niet mag.

Corona, camera’s en privacy

Gelukkig geeft de Autoriteit Persoonsgegevens iets meer ruimte om te experimenteren. Maar er zijn grenzen. Voorzitter Aleid Wolfsen van de Autoriteit Persoonsgegevens is hier duidelijk in: “De coronacrisis mag geen excuus worden om de privacy helemaal overboord te gooien. De crisis mag geen opmaat worden naar een Big Brother-maatschappij”. Ik geef de goede man groot gelijk.

Aanspreken op gedrag

Waar eindigt dit dan uiteindelijk? Een crisis zoals deze hebben we nog nooit eerder meegemaakt. Zeker niet tegelijk met de technologische mogelijkheden die we nu hebben. Zorgvuldige belangenafweging en gezond boeren verstand moeten nu naar mijn idee de boventoon voeren. Dat daar technologie voor nodig is, is te verdedigen. Ik hoop daarbij wel dat de lokale besturen in verbinding blijven met de wet, haar burgers en het eigen moreel kompas. Op die manier kunnen we wellicht ook zonder al die technische snufjes en weten we elkaar op een volwassen en menselijke manier aan te spreken op elkaars gedrag. Pakketbezorger Jurgen is je alvast dankbaar.

Is cameratoezicht altijd effectief? Wanneer zet je het in en wanneer niet? Meer informatie over cameratoezicht in publieke en private ruimten, vind je in het webdossier cameratoezicht.