Het Vouchersysteem is een methode om de leefbaarheid en de sociale cohesie in een wijk te verbeteren door bewoners de regie over hun eigen leefomgeving te geven. ‘De regie hebben’ bestaat uit zelf bepalen wat belangrijk is voor de buurt, zelf een initiatief indienen en de plannen uitvoeren en zelf budgethouder zijn.

Doel

Het algemene doel van het Vouchersysteem is het verbeteren van de leefbaarheid en de sociale cohesie in de wijk door bewoners via financiële zeggenschap de regie over hun eigen woon- en leefomgeving te geven. ‘De regie hebben’ betekent naast financiële zeggenschap ook zelf bepalen wat belangrijk is voor de buurt en zelf de plannen uitvoeren.

Doelgroep

Het Vouchersysteem is bedoeld voor alle bewoners van een wijk, ongeacht leeftijd, etniciteit, actief of niet-actief.

Aanpak

Een voucher is een manier voor bewoners om een wijkbudget uit te geven, waarbij de verantwoordelijkheid bij de bewoner komt te liggen. De spelregels van het Vouchersysteem zijn beschreven in een modelverordening. De gemeenteraad stelt deze modelverordening vast, waarna gemeenten kunnen starten met het Vouchersysteem. Er moet wel een regiegroep van bewoners worden opgericht. De regiegroep heeft als belangrijkste taak: het stimuleren van bewoners om te komen met initiatieven voor verbetering van de leefbaarheid en sociale cohesie in de wijk.

Vervolgens controleren de regiegroepleden of de initiatieven aan de spelregels voldoen en kennen zij de vouchers toe aan bewoners die met een goed initiatief gekomen zijn. De regiegroep organiseert - wanneer nodig - een wijkraadpleging om advies te vragen en in de wijk bekend te maken aan welke initiatieven een voucher is toegekend. Bewoners zelf voeren de initiatieven uit.

Het geld wordt in de vorm van vouchers uitgegeven. Met deze vouchers kunnen rekeningen via de gemeente of via een andere organisatie (bijvoorbeeld een huurdersvereniging) betaald worden. Ook kunnen kleine bedragen in cash worden opgenomen. Zowel de regiegroep als de bewoners kunnen extern ondersteuning krijgen. Het advies aan gemeenten is om maximaal 10 procent van het totale beschikbare budget te reserveren voor uitvoeringskosten, communicatiekosten en voor ondersteuning van bewoners en regiegroepen.

Uitvoerende organisatie(s)

Gemeente, woningcorporatie en welzijnswerk

Werkzame elementen

• Het Vouchersysteem is gemakkelijk toegankelijk en daardoor laagdrempelig.
• Bewoners hebben de regie over het budget en de verdeling van het budget.
• Bewoners bedenken zèlf wat nodig is voor hun wijk in plaats van een meer topdown benadering waarbij bewoners mogen meedenken.
• Het activeren van een gevarieerde groep bewoners.
• Een gevarieerde groep bewoners komt met elkaar in contact en werkt samen in een regiegroep.
• Het aanpassen van de methode aan de lokale situatie door gebruik van een modelverordening. Bewoners leren inhoudelijke discussies met elkaar te voeren om gedegen beslissingen te nemen.

Evaluatie

Evaluaties wijzen uit dat het systeem overwegend goed ontvangen wordt. Bewoners ervaren het Vouchersysteem als positief. Het is toegankelijk en laagdrempelig, het aantal initiatieven dat wordt ingediend is doorgaans hoog en bewoners zeggen er veel van te leren. Onderzoek wijst uit dat gemeenten over het algemeen een grote diversiteit aan bewoners weten te betrekken. Het Vouchersysteem draagt ertoe bij dat mensen elkaar treffen en dat er nieuwe verbanden tussen groepen bewoners tot stand komen.

Het vouchersysteem is vooral succesvol bij een goede ondersteuning van de regiegroep, wanneer de regiegroep bestaat uit zowel al actieve als nog niet-actieve bewoners en als de regiegroep regelmatig samenkomt.

Ambtenaren ervaren dat meer bewoners zich interesseren voor de verbetering van de buurt en vinden het Vouchersysteem over het algemeen goed werken. Of er een direct verband bestaat tussen het Vouchersysteem en het verbeteren van de veiligheidsbeleving is niet bekend.

Beschikbaar materiaal / links

• Het Vouchersysteem, Movisie
• Bewonersbudgetten, LSA Bewoners