De gemeente Utrecht pakt jeugdgroepen in de stad samen met zorg- en justitiepartners integraal aan. Deze veelbelovende aanpak maakt gebruik van de groepsdynamica en wordt uitgevoerd op domein, groep en individu. De individuele aanpak zet in op jongeren die een positieve rol kunnen vervullen in het verminderen van de overlast en op meelopers in de groep. Negatieve kopstukken worden aangepakt met de zogenaamde 'kopstukkenaanpak'.

Doel

De hoofddoelstelling is het terugdringen van de jeugdoverlast en de jeugdcriminaliteit.

Doelgroep

Bij de aanpak van alle jeugdgroepen in de stad werken betrokken partijen intensief samen. Iedere jeugdgroep krijgt de inzet die past bij de ernst van de overlast of criminaliteit die zij veroorzaakt. Het uitgangspunt van de aanpak is de belangrijkste en invloedrijkste groepsleden, de ‘kopstukken’, uit de groepen te halen. De kopstukken worden eerst aangepakt en daarna de rest van de groep.

Aanpak

De aanpak heeft 3 niveaus:

• De aanpak basis is gericht op hinderlijke jeugdgroepen. Voor deze groep is er een integrale aanpak die uitgaat van structurele samenwerking tussen jongerenwerk, politie en gemeente.
• De aanpak plus wordt ingezet bij overlastgevende en criminele jeugdgroepen. Individuen worden aangepakt door middel van gemeentelijk overleg (positieve sleutelfiguren en meelopers) en de kopstukkenaanpak. Kopstukken zijn de personen waar de andere groepsleden tegenop kijken en die de meeste invloed uitoefenen binnen de groep. Bij de kopstukkenaanpak, uitgevoerd door het Veiligheidshuis, worden deze kopstukken intensief gevolgd. De aanpak dient uitstraling en effect te hebben (voorbeeld of afschrikeffect) op de andere leden van de jeugdgroep.
• Bij de intensieve aanpak doen politie en OM opsporingsonderzoek naar twee tot drie ernstig overlast gevende en/of criminele jeugdgroepen. Het gaat hierbij om een strafrechtelijke interventie. Zo wordt het signaal afgegeven dat ernstig overlastgevend en crimineel gedrag streng wordt aangepakt.

Uitvoerende organisatie(s)

De aanpak is een gezamenlijke inspanning van gemeente, jongerenwerk, politie, OM en andere justitiële en zorgpartijen. De gemeente voert de regie. Binnen de aanpak hebben alle partners hun eigen rollen en verantwoordelijkheden.

Werkzame elementen

• Voor álle jeugdgroepen is er een aanpak met een variërende intensiteit. Niet langer krijgen een beperkt aantal groepen prioriteit.
• Alle betrokken partijen zetten, vanuit hun eigen verantwoordelijkheden en bevoegdheden, extra in op jeugdgroepen.
• De aanpak maakt gebruik van groepsdynamica (inzetten op leiders, meelopers en positieve sleutelfiguren).
• Wijkkennis wordt gebruikt (betrekken wijkagent en jongerenwerk bij de aanpak in het Veiligheidshuis en casusoverleg in de wijken).
• Jongeren en hun ouders worden beter geïnformeerd en betrokken. Ook bewoners en ondernemers worden beter betrokken.

Evaluatie

Uit het jaarverslag 2012 van Veiligheidshuizen Amersfoort en Utrecht blijkt dat er nog geen concrete cijfers zijn over het veranderen of uit elkaar vallen van jeugdgroepen door de kopstukkenaanpak. Wel hebben alle betrokkenen de indruk dat het gericht aanpakken van de kopstukken in veel gevallen een voorbeeld stelt. De grote winst van de kopstukkenaanpak lijkt in eerste instantie vooral dat jongeren uit criminele jeugdgroepen niet alleen zien maar ook ervaren dat niet alles zomaar ongestraft kan, maar dat gericht wordt ingegrepen.

Uit het jaarverslag blijken twee aandachtspunten die worden meegenomen in een eerste evaluatie in 2013:

1. Het was de opzet om naast het ingrijpen bij de kopstukken in de rest van de groep te investeren met positieve interventies. Niet overal is dit doortastend genoeg gedaan.
2. In een aantal gevallen bleek het lastig om de juiste kopstukken te selecteren.

Het is niet bekend in hoeverre deze aanpak bijdraagt aan de veiligheidsbeleving.

Beschikbaar materiaal / links

• Jaarverslag 2012 Veiligheidshuizen Amersfoort en Utrecht, Veiligheidshuizen Amersfoort en Utrecht