Signaalcriminaliteit en -overlast

Informatie & Analyse

Bekijk in hoeverre de veiligheidsbeleving in het geding is door specifieke delicten, vormen van overlast, plaatsen of personen die een buitensporige invloed op mensen hebben. Daarvan is waarschijnlijk sprake als de gedachten, gevoelens of gedragingen van mensen daardoor aanwijsbaar zijn veranderd. Houd er bij de analyse rekening mee dat juist als de invloed van bepaalde personen in de directe omgeving groot is, de bereidheid om hierover open te vertellen, afneemt. Lees daarvoor ook 'Je voelt je onveilig en heel alleen'.

Overlastbeleving en veiligheidsbeleving hangen nauw met elkaar samen. Ervaren overlast kan bijdragen aan gevoelens van onveiligheid. Het is daarom van belang om als het gaat over de veiligheidsbeleving in te zoomen in hoeverre dit te maken heeft met specifieke delicten of vormen van (ervaren) overlast.

Actie

Neem op signaalcriminaliteit of High Impact-problemen zichtbaar en geloofwaardig actie. Althans, zichtbaar en geloofwaardig voor hen die deze criminaliteit ervaren. Dat geeft mensen namelijk de boodschap dat hun zorgen gezien én serieus worden genomen. Ook dat op zichzelf staand heeft al een afremmend effect op onveiligheidsbeleving.

Voorbeelden

• Veilige Buurten Aanpak Maastricht
• Kopstukkenaanpak Utrecht
• Treiteraanpak Amsterdam
• Straatcoaches
• Rolmodellen Den Haag Escamp
• Buurt Praktijk Team Columbusplein Amsterdam
• Aanpak Top600 Amsterdam

Toelichting

Voor de veiligheidsbeleving is het algemene criminaliteitsniveau eigenlijk niet zo van belang. Voor de beleving van veiligheid zetten vooral die delicten zoden aan de dijk die mensen het signaal geven dat de sociale, fysieke en morele orde in hun omgeving in gevaar is. Signaalcriminaliteit, noemde de Britse criminoloog Innes deze criminaliteit dan ook.

In Nederland gebruiken we vaak het – hierop lijkende - begrip High Impact Crime. Daarmee bedoelen we delicten als woninginbraak, straatroof of overvallen. Deze hebben gemiddeld genomen een buitengewoon zware doorwerking op de veiligheidsbeleving van mensen.

Wie het écht goed wil doen, kijkt niet alleen naar wat specifieke delictgroepen gemiddeld doen, maar kijkt naar wat in déze situatie op déze groep burgers vooral impact heeft. Dan blijkt in de praktijk dat er ook sprake kan zijn van:

High Impact Overlast: hier gaat het om in juridische zin wellicht onbetekenende gedragingen, maar die door de lading die ze in een bepaalde setting meekrijgen, een enorme doorwerking hebben op de veiligheidsbeleving van (bepaalde) burgers.

High Impact People: mensen die bepaald gedrag vertonen (bijvoorbeeld structureel intimiderend gedrag) dat de invloed op de veiligheidsbeleving in een bepaalde situatie groot is. Denk hier bijvoorbeeld aan de zogenoemde Onaantastbaren: mensen voor wie de buurt bang is, en waar – in de ogen van burgers althans – ook de overheid niet in staat lijkt om tegen op te treden.

High Impact Places: plekken waar zich naast de hierboven genoemde problemen voordoen, ook nog eens zodanig strategisch gelegen zijn, dat relatief veel mensen ermee worden geconfronteerd.