Internet wordt ook gebruikt om oproepen te doen om de openbare orde te verstoren. Denk aan de oproepen bij de avondklokrellen in de coronapandemie en bij de boerenprotesten. Hoe vaak komen Nederlanders dit soort oproepen op internet tegen? Om wat voor soort oproepen gaat het? En ervaren ze er zelf overlast van in de eigen woonomgeving? Het CBS onderzocht deze thematiek.

In 2022 gaf 9 procent van de Nederlanders gaf aan in de afgelopen 12 maanden weleens online berichten, bijvoorbeeld via sociale media of in app-groepen, gezien te hebben waarin opgeroepen werd tot openbare-ordeverstoring of activiteiten die vaak daartoe leiden, zoals demonstraties, rellen of illegale feesten. Dat zijn 1,4 miljoen mensen.

Jongeren in de leeftijd van 15 tot 25 jaar zagen met 17 procent het vaakst weleens online berichten tot openbare-ordeverstoring, met name jongvolwassenen (19 procent; zie ook tabellenset). 65-plussers kwamen dergelijke oproepen het minst vaak tegen. Mannen zeiden vaker online berichten gezien te hebben dan vrouwen. Middelbaar opgeleiden en hoogopgeleiden zagen dit soort berichten vaker dan laagopgeleiden

Verreweg de meesten die berichten zagen waarin werd opgeroepen tot openbare-ordeverstoring, gaven aan dat het (laatste) bericht ging om een oproep tot demonstratie (59 procent). Berichten die oproepen tot illegale feesten of evenementen werden door 15 procent genoemd en oproepen tot rellen door 10 procent. 6 procent zei dat het bericht opriep tot het bedreigen van bekende personen of politici. 1 procent zei dat het om oproepen tot straatraces ging. 3 procent noemde berichten met een andere inhoud, waaronder oproepen tot burgerlijke ongehoorzaamheid, ageren tegen politiek beleid, boycotten van producten, pesterijen, niet laten vaccineren, onwaarheden of complottheorieën verspreiden, of onrust veroorzaken bij de werkgever.

• Bekijk het hoofdstuk Online oproepen tot openbare-ordeverstoring uit het onderzoek Online Veiligheid en Criminaliteit 2022 (CBS)

Minister Yeşilgöz-Zegerius (Justitie en Veiligheid) geeft antwoorden op Kamervragen naar aanleiding van het bericht 'Burgemeester van Utrecht mocht geen online gebiedsverbod opleggen'. De Tweede Kamerleden Dekker-Abdulaziz (D66) en Azarkan (DENK) hadden de vragen gesteld.

In haar brief geeft minister Yeşilgöz-Zegerius een toelichting op de verschillende acties die op dit moment worden uitgewerkt, die gerelateerd zijn aan de problematiek die het lokaal bestuur tegenkomt wanneer fysieke verstoringen van de openbare orde in een gemeente online beginnen of online versterkt worden (antwoord op vraag 4 en 5). Vanwege het gebrek aan ervaring op dit vlak en de behoefte om het handelingsperspectief van burgemeesters te verduidelijken, brengt haar departement – in samenwerking met gemeenten, het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties (BZK), het Centrum voor Criminaliteitspreventie en Veiligheid (CCV) – in kaart welk handelingsperspectief burgemeesters hebben voor de tijdige onderkenning, voorkoming of beheersing van online aangejaagde ordeverstoringen. Het gaat daarbij om een ordening van zowel juridische als niet-juridische mogelijkheden.

• Bekijk de antwoorden (Rijksoverheid.nl)

Hoe stimuleer je pro-sociaal gedrag online? Dat is de vraag die centraal staat in dit onderzoek bestaande uit twee delen, dat door Netwerk Mediawijsheid in samenwerking met de Nationale Wetenschapsagenda en de Erasmus Universiteit Rotterdam is uitgevoerd.

Ongewenst gedrag online in de vorm van racisme, online shaming of buitensluiten komt veel voor. Uit deze peiling van Netwerk Mediawijsheid (2022) bleek al dat bijna tweederde van de Nederlanders hier weleens mee in aanraking is gekomen, met alle mogelijke gevolgen van dien. Het verminderen van dit soort asociaal gedrag is dus belangrijk.

Omstanders kunnen hier een grote rol in spelen: door een slachtoffer te steunen, je uit te spreken of in te grijpen als er ruzie dreigt te ontstaan kan een vervelende situatie een positieve draai krijgen. Dit onderzoek richt zich dan ook op positief en actief omstandergedrag. Wat zijn de factoren die bepalen of mensen in actie komen (van omstander naar upstander) als ze ervaren dat iemand onterecht online vernederd of buitengesloten wordt? Op welke manieren doen zij dat? En hoe kunnen we dit soort prosociaal gedrag online stimuleren, bijvoorbeeld met campagnes of lesprogramma’s?

Het onderzoeksrapport

Gegevens voor het onderzoek zijn door onderzoeksbureau NoTies verzameld met een online survey onder Nederlandse sociale-mediagebruikers tussen de 16 en 80 jaar. Ook is er een observatiestudie gedaan naar sociaal gedrag online onder
scholieren aan de hand van de interactieve theatervoorstelling Block or Bless ontwikkeld door Theaterhart. Het onderzoek is georganiseerd door Netwerk Mediawijsheid en de Nationale Wetenschapsagenda (NWA) in samenwerking met de Erasmus
Universiteit Rotterdam.

In dit gecombineerde onderzoeksrapport zijn de bevindingen uit de survey en de observatiestudie die samen het onderzoek vormen te lezen.

Download

Onderzoeksrapport 'Van omstander naar 'upstander''

Analyse van de voedingsbodem van de ordeverstoringen in vier Noord-Brabantse steden. Gepubliceerd door de Rijksuniversiteit Groningen.

Achtergrond

Januari 2021: het begin van een nieuw jaar. De samenleving ging al maandenlang
gebukt onder de gevolgen van de coronapandemie. Een periode van strenge
maatregelen werd niet afgesloten. Integendeel, het kabinet kondigde een avondklok
af, omdat de besmettingscijfers bleven stijgen. De invoering van de avondklok
vormde de opmaat voor dagen van onrust, zelfs rellen in verschillende Nederlandse
gemeenten. Ook in de provincie Noord-Brabant was dat het geval. De gebeurtenissen
hebben in Eindhoven, Breda, ’s-Hertogenbosch en Helmond naast fysieke schade
vooral een diepe indruk achtergelaten. Bij de gedupeerde burgers, onder bestuurders,
en niet in de laatste plaats bij de vele professionals op straat en in de
gemeentehuizen, die vanwege hun werk voor de veiligheid en leefbaarheid, en het
welzijn van de stad, met de ordeverstoringen te maken kregen.

Doel en vraagstelling

Waar eerdere evaluaties zich vooral hebben gericht op de rellen zelf en de aanpak
ervan, dient dit rapport een ander doel. De burgemeesters van de vier Noord-
Brabantse gemeenten zijn op zoek naar de voedingsbodems en achtergronden van de
ongeregeldheden in hun stad. Zij willen meer kennis over aanknopingspunten om
adequaat te kunnen handelen ter voorkoming van, dan wel in de voorfase en de
nasleep van ordeverstoringen. Het is belangrijk om te leren van wat er destijds is
gebeurd. Het onderzoek heeft zich weliswaar overwegend op de ‘avondklokrellen’
gericht, maar de bevindingen en uitkomsten ervan zijn breder van toepassing op het
voorkomen van en handelingsperspectieven tijdens maatschappelijke onrust en
ordeverstoringen.

Die ambitie ligt ook onder de vraagstelling van het onderzoek. We wilden weten
welke factoren maken dat het rond de invoering van de avondklok uit de hand liep.
Maar ook welke verschillen en overeenkomsten tussen de vier gemeenten te zien
waren in de aanloop, het verloop en de afloop van de ongeregeldheden. Waar komt
die onvrede over het landelijke en lokale overheidsbeleid vandaan? Waarom uit die
onvrede zich soms in ordeverstoringen (en soms niet) – en wat zijn daar plausibele
verklaringen voor? Wat zijn de early warning signals? Wat was de betekenis van sociale
media? Waren er veel jongeren bij de ordeverstoringen en rellen betrokken? Waren de
‘avondklokrellen’ een nieuw fenomeen? Probeerden nieuwe groepen mensen, met
andere motieven, of op een andere manier hun (politieke) claims te uiten tijdens de
protesten rond de invoering van de avondklok?

Het rapport beoogt antwoorden te formuleren op dit soort vragen. Het is nadrukkelijk
geen evaluatie van het optreden van gemeente, politie en handhaving. Het rapport is
bedoeld om bestuurders, beleidsmakers en -uitvoerders handvatten te bieden met het
oog op de toekomst. Wat kunnen gemeenten en hun samenwerkingspartners in het
veiligheids- en sociaal domein doen in de opbouw van maatschappelijke onrust en de
aanloop naar ordeverstoringen, maar ook in de nasleep ervan? En wat kunnen ze van
de ‘avondklokrellen’ leren ter voorbereiding op nieuwe ongeregeldheden?

Methode

Het rapport bevat informatie uit verschillende bronnen, die in de periode november
2021 tot eind april 2022 is verzameld. Internationale literatuur is geraadpleegd over
(actuele vormen van) maatschappelijke onrust, ordeverstoringen en rellen. Tijdens
een online Academisch Atelier is met acht academische experts met deskundigheid
op het gebied van rellen en crises stilgestaan bij de achtergrond, de aanleiding, het
verloop en de aanpak van ordeverstoringen en rellen in het algemeen, de
‘avondklokrellen’ in het bijzonder.
Een kwantitatieve en kwalitatieve media-analyse is uitgevoerd, gericht op de periode
tussen 23 en 30 januari 2021, gericht op wat er over de ordeverstoringen en rellen is
gezegd en geschreven in traditionele media en op online platforms. De
geanonimiseerde gegevens zijn geanalyseerd van de verdachten die tijdens de
ongeregeldheden in Eindhoven, Breda, ’s-Hertogenbosch en Helmond werden
opgepakt.

Er zijn 64 professionals geïnterviewd die in functie waren tijdens de ongeregeldheden
in de vier gemeenten. In 4 focusgroepen is met professionals en vooral bewoners,

Download het document

Bureau Regionale Veiligheidsstrategie Midden-Nederland (RVS) vroeg in januari 2022 bij het programma Citydeal subsidie aan voor een project dat wetenschappelijk onderbouwd inzicht biedt in het fenomeen online aangejaagde ordeverstoringen. Citydeal vond het project echter te wetenschappelijk. Het ministerie van Justitie en Veiligheid vond het voorstel wel interessant genoeg om het project te ondersteunen, zij het met enkele aanpassingen en/of uitbreidingen. Deze publicatie beschrijft het projectvoorstel inclusief die gevraagde bijstellingen.

Download

Fenomeenkaart Online Aangejaagde Ordeverstoringen

Het internet heeft bepaalde kenmerken waardoor online gedrag makkelijk ontspoort. Een persoon die op straat nooit een voorbijganger zou uitschelden, kan daar op Twitter geen moeite mee hebben.

Op verzoek van het WODC deed het Rathenau Instituut onderzoek naar schadelijk en immoreel gedrag online. Ze hielden interviews en voerden gesprekken met deskundigen uit beleid, wetenschap en praktijk, en deden een literatuurstudie van wetenschappelijke en journalistieke bronnen en beleidsstukken. Op basis hiervan en met de expertise uit eerder onderzoek van het Rathenau Instituut, introduceren ze een taxonomie waarin ze 22 fenomenen van online schadelijk en immoreel gedrag categoriseren: van online informatiemanipulatie tot haat en zelfbeschadiging.

Een deel van het gedrag dat ze in dit onderzoek bespreken is in strijd met bepaalde grondrechten en wetten, en daarmee onrechtmatig of strafbaar. Toch blijkt het voor internetgebruikers online een stuk lastiger om te beoordelen wanneer iets door de beugel kan. De online omgeving is niet de facto wettelozer of grenzelozer dan de offline wereld, maar wordt wel sneller zo ervaren.

Uit het onderzoek blijkt dat alle internetgebruikers in Nederland vroeg of laat te maken kunnen krijgen met schadelijk en immoreel gedrag online. Burgers zijn op het internet onvoldoende beschermd; online komen hun grondrechten in het geding. Lange tijd leek het internet een domein van zelfregulering en zelfredzaamheid in de samenleving. Maar om schadelijk en immoreel gedrag tegen te gaan, is volgens het Rathenau Instituut een actieve overheid nodig. Een overheid die niet alleen reageert wanneer gedrag al is ontspoord, maar die ook proactief ingrijpt in de online omgeving, zodat schade wordt voorkomen en grondrechten van burgers worden beschermd. Ze presenteren een strategische agenda waarmee de overheid, in samenwerking met bedrijven, maatschappelijke organisaties en burgers, grip kan krijgen op online schadelijk en immoreel gedrag.

Het Rathenau Instituut doet al 35 jaar onderzoek naar de impact van technologie op de samenleving. Met dit rapport wil het Rathenau Instituut bijdragen aan de maatschappelijke dialoog over welk gedrag online wenselijk en toelaatbaar is.

Downloads

• Rapport Online ontspoord - Een verkenning van schadelijk en immoreel gedrag op het internet in Nederland. (pdf)

De ongeregeldheden van januari 2021 kwamen niet slechts voort uit crimineel gedrag. Sociale omstandigheden, deels onderdeel van een lokale geschiedenis en versterkt door de coronacrisis speelden mee in het gedrag van de relplegers. Dit blijkt uit onderzoek naar de voedingsbodem en achtergronden van de ongeregeldheden in Breda, Eindhoven, Helmond en ’s-Hertogenbosch.

Onderzoekbureau EMMA, het Nederlands Instituut Publieke Veiligheid en Rijksuniversiteit Groningen onderzochten de ongeregeldheden van januari 2021 in Breda, Eindhoven, Helmond en ‘s-Hertogenbosch, in opdracht van deze vier gemeenten. Waar eerdere evaluaties zich vooral hebben gericht op de rellen zelf en de aanpak ervan, biedt dit rapport kennis over voedingsbodems en achtergronden van de ongeregeldheden in deze vier steden. Het geeft bestuurders, beleidsmakers en -uitvoerders aanknopingspunten om adequaat te kunnen handelen in de voorfase en de nasleep van toekomstige ordeverstoringen.

De ‘avondklokrellen’ zijn een nieuw soort ordeverstoring

De ‘avondklokrellen’ zijn wezenlijk anders dan de ordeverstoringen en rellen van vóór de coronapandemie. Die context kruidde het mobilisatiepotentieel en was van invloed op de drijfveren van de relplegers. Begin 2021 was bij veel verschillende groepen in de samenleving sprake van onvrede, onbehagen, verveling, gebrek aan vertrouwen in de overheid en haar vertegenwoordigers, en een tekort aan perspectief. Het bracht een ongekend divers geheel van groepen mensen op de been. Er waren ‘activisten’ en ‘sensatiezoekers’, maar ook ‘plunderaars’, ‘reizende matters’ en ‘veelplegers’. Zij kwamen uit de steden zelf, soms uit kwetsbare buurten en wijken, maar ook een groot deel kwam uit andere delen van Nederland. Hun ongenoegen balde samen en uitte zich rondom de avondklokmaatregel. Meedoen aan protest is dan een politiek statement.

Kijk verder dan repressie naar sociale omstandigheden

De gedachte dat sociologische verklaringen niet nodig zijn, maar dat het slechts om crimineel gedrag gaat dat aangepakt moet worden, laat zich begrijpen vanuit de hitte en de emoties van het moment. Echter, het onderzoek laat ondubbelzinnig zien dat sociale omstandigheden en factoren die er al waren, deels onderdeel van de lokale geschiedenis, deels in de hand gewerkt of versterkt door de dynamiek van de coronacrisis, meespelen in het gedrag van relplegers en daarmee het verloop van de rellen beïnvloedden. Het is daarom niet nuttig om het vraagstuk van de ‘avondklokrellen’ vanuit alleen een repressie-insteek te benaderen. Naarmate de situatie normaliseert, komt er weer meer ruimte voor het bredere preventieve perspectief en de koppelingen tussen sociaal domein, leefbaarheid, openbare orde en veiligheid. Het belang dat dit terugveren plaatsvindt zodra het kan, is groot. Maar het vergt een contextgevoelige, gelaagde manier van kijken naar maatschappelijke onrust en de ordeverstoringen die daaruit voortkomen.

Over het onderzoek

Het rapport bevat informatie uit verschillende bronnen. Internationale literatuur over maatschappelijke onrust, ordeverstoringen en rellen is geraadpleegd. Tijdens een online Academisch Atelier is met acht academische experts op het gebied van rellen en crises stilgestaan bij de achtergrond, de aanleiding, het verloop en de aanpak van de ‘avondklokrellen’. Een kwantitatieve en kwalitatieve media-analyse is uitgevoerd, gericht op de periode tussen 23 en 30 januari 2021 in traditionele media en op online platforms.

De geanonimiseerde gegevens zijn geanalyseerd van de verdachten die tijdens de ongeregeldheden in Breda, Eindhoven, Helmond en ’s-Hertogenbosch werden opgepakt. Er zijn 64 professionals geïnterviewd, in 4 focusgroepen en 3 reflectiegroepen is met burgemeesters en professionals en vooral bewoners, waaronder jongeren, gesproken (in totaal 34 personen). Deze informatie stelt in staat om een rijk beeld te schetsen.

Het rapport is via deze link te downloaden.

Veiligheidscoalitie Noord-Holland Samen Veilig (NHSV) ontwikkelde een praktische interventiekaart en een juridische handreiking voor burgemeesters, politie en het Openbaar Ministerie. Hierin staan handvaten om online in te grijpen om escalatie te voorkomen. Lees ook: Hoe voorkomen gemeenten online aangejaagde ordeverstoringen? De onderzoeksgroep Cybersafety van de Thorbecke Academie aan de NHL Stenden Hogeschool heeft – in opdracht van NHSV - onderzoek gedaan naar online signalering en interventies van gemeenten.

Het Focusblad Digitale Veiligheid is een aanvulling op het Kernbeleid Veiligheid van de VNG. Het focusblad geeft gemeenten handvatten bij het opnemen en uitwerken van het thema digitale veiligheid in het lokale Integraal Veiligheidsplan (IVP).

Hoe kun je als overheidsorganisatie handelen in het geval van online opruiing, desinformatie en bedreiging? En waar moet je rekening mee houden als je monitoring inzet ter preventie van online aangejaagde ordeverstoring?

Om gemeenten een beeld te geven van welke signalering- en handhavingsmogelijkheden er nu zijn, publiceerde Noord Holland Samen Veilig een interventiekaart op basis van onderzoek van het lectoraat Cybersafety van NHL Stenden. Daarnaast kwam uit een online sessie met onder andere advocaten Cees van de Sanden en Heleen Peters een checklist met juridische afwegingen voor online monitoring. Hiermee kunnen gemeenten sneller handelen bij concrete incidenten.

• Hoe te handelen bij online aangejaagde ordeverstoringen? | VNG

Voor het eerst komen er gemeenschappelijke regels voor de verplichtingen en verantwoordingsplicht van digitale intermediairs in de hele EU. Dat zorgt voor nieuwe mogelijkheden om digitale diensten over de grenzen heen aan te bieden en biedt alle gebruikers, waar ze ook wonen, een even goede bescherming.

Op de officiele website van de Europese Unie staat meer informatie over de wet inzake digitale diensten (Digital Services Act). Wat zijn de nieuwe verplichtingen? Welke providers vallen hieronder? Et cetera.

In een tijd waarin de schaduwkanten van het internet en sociale media steeds meer zichtbaar en voelbaar worden, wordt de overheid in toenemende mate aangekeken om maatregelen te treffen en met oplossingen te komen. Ook de internetsector vraagt om meer scherpte en duidelijkheid van de overheid over wat van hen wordt verwacht. Private partijen geven nu aan het gevoel te hebben in een spagaat te zitten, waarbij ze enerzijds worden aangesproken omdat ze niet voldoende zouden optreden tegen ongewenste online fenomenen en anderzijds omdat ze het vrije internet teveel zouden beperken. 

Dit memorandum gaat over wat het ministerie van Justitie en Veiligheid de komende jaren qua normstelling, regulering en handhaving te doen staat ten aanzien van online content. Het ministerie brengt in beeld waar en hoe het beleidsmatig omgaat met het thema online content, hoe het onderwerp vanuit organisatorisch en strategisch perspectief is opgepakt door de Brede Bestuursraad en wat het ministerie te doen staat om haar rol te pakken en verantwoordelijkheid te nemen om de schaduwkanten van online content te beteugelen op een wijze die voldoet aan internationale, Europese en nationale standaarden.

Download

Memo Voorstel Project Online Content Moderatie

Trainees vanuit diverse ministeries hebben een verkenning uitgevoerd in opdracht van het ministerie van Justitie en Veiligheid en het Centrum voor Criminaliteitspreventie en Veiligheid (het CCV) naar niet-juridische instrumenten voor gemeenten bij online oproepen tot rellen. Want hoe kunnen gemeenten zicht krijgen op online aangejaagde openbare ordeverstoringen? Hoe moeten zij hierop reageren? En welke instrumenten kunnen zij inzetten om verstoringen van de openbare orde te voorkomen of inperken? De focus ligt daarbij op de inzet van niet- juridische instrumenten, met name op de inzet of het gebruik van sociale media en andere communicatiemiddelen.

• Een verkenning naar niet-juridische instrumenten voor gemeenten bij online oproepen tot rellen (pdf)

• Rapport Meerdaagse ongeregeldheden in Utrecht (September 2020)
• Bijlage Feiten (oktober 2020)
• Raadsbrief inzichten en analyse ongeregeldheden (oktober 2020)
• Reflectie analyse ongeregeldheden Utrechtse wijken (oktober 2020)

• Burgemeestersbrief demonstratie (juni 2020)

• Leerevaluatie naar aanleiding van de ongeregeldheden in Den Bosch (Januari 2021)

• Een analyse van de 1 juni demonstratie (oktober 2020)
• Bestuurlijke reactie onderzoeksrapport (oktober 2020)

Een verkenning van schadelijk en immoreel gedrag op het internet in Nederland.

• Rapport Online ontspoord

NHL Stenden Hogeschool schreef in opdracht van de VNG een essay om inzicht te bieden in toekomstige ontwikkelingen op het gebied van digitale veiligheid, zodat er nu al op geanticipeerd kan worden. Aan de hand van toekomstscenario’s is een essay met een handelingskader geschreven dat gemeenten kan helpen, zodat zij ook in de komende 5 tot 10 jaar goed voorbereid zijn op bestuurlijke uitdagingen rondom digitale veiligheid. De factsheet Digitale veiligheid toont de belangrijkste uitkomsten van het onderzoek en een richting aan bestuurlijk handelen binnen een veiligheidsdomein waar digitalisering steeds belangrijker wordt.

• Handelingskader lokaal bestuur in een digitale samenleving (VNG)
• Factsheet Digitale veiligheid: Lokaal bestuur in een digitaliserende samenleving: ontwikkeling van een handelingskader (VNG)

Naar aanleiding van het op 18 mei gepubliceerde onderzoek ‘Black box van gemeentelijke online monitoring; Een wankel fundament onder een stevige praktijk’ van de NHL Stenden Hogeschool en de Rijksuniversiteit Groningen hebben meerdere gemeenten raadsvragen gesteld. Hieronder de publicaties van deze raadsvragen met antwoorden van de gemeente Delft.

• Schriftelijke vragen inzake meekijken met burgers op sociale media

Naar aanleiding van het op 18 mei gepubliceerde onderzoek ‘Black box van gemeentelijke online monitoring; Een wankel fundament onder een stevige praktijk’ van de NHL Stenden Hogeschool en de Rijksuniversiteit Groningen hebben meerdere gemeenten raadsvragen gesteld. Hieronder de publicaties van deze raadsvragen met antwoorden van de gemeente Eindhoven.

• Beantwoording raadsvragen over Gemeenten speuren op Social Media

Naar aanleiding van het op 18 mei gepubliceerde onderzoek ‘Black box van gemeentelijke online monitoring; Een wankel fundament onder een stevige praktijk’ van de NHL Stenden Hogeschool en de Rijksuniversiteit Groningen hebben meerdere gemeenten raadsvragen gesteld. Hieronder de publicaties van deze raadsvragen met antwoorden van de gemeente Utrecht.

• Gemeente Utrecht op sociale media

Gepubliceerde uitspraak over online aangejaagde ongeregeldheden.

• ’Drillrap en sluiten van woning’ (Rechtspraak)

Gepubliceerde uitspraak over online aangejaagde ongeregeldheden.

• Dave (19) riep op tot rellen in Leiden: 'Besefte later pas dat het stom was' (Sleutelstad)

Gepubliceerde uitspraak over online aangejaagde ongeregeldheden.

• Negatieve verhalen over Bodegraven moeten direct stoppen (Rechtspraak)