De verleiding weerstaan
Grenzen aan beïnvloeding van gedrag door de overheid
Door in te spelen op onbewuste denkprocessen kan de overheid burgers in de goede richting duwen. Nudging heet dit proces. In dit advies stelt de Raad voor Maatschappelijke Ontwikkeling (RMO) dat nudging alleen toelaatbaar is als dit het vermogen van burgers versterkt om verleidingen te weerstaan die niet overeenstemmen met hun eigen waarden en doelen.
Beschrijving
De belofte van nudging strategieën is dat de overheid met behulp van inzichten uit de psychologie en de gedragseconomie burgers een duwtje in de 'goede' richting kan geven door beter in te spelen op automatische en onbewuste denkprocessen.
De Amerikaanse en Britse overheid lijken hiermee al veel succes te boeken. Maar nudging is vanuit zijn ogenschijnlijk heimelijk sturende werking ook omstreden. In hoeverre kan en mag een overheid het gedrag van haar burgers eigenlijk beïnvloeden buiten de gangbare instrumenten om?
Conclusies
De RMO stelt dat nudging door de overheid alleen toelaatbaar is als dit het vermogen van burgers versterkt om verleidingen te weerstaan die niet overeenstemmen met hun eigen waarden en doelen. Denk bijvoorbeeld aan onderwerpen als vaccinaties, orgaandonatie en rituele slachting. De bewijslast dat een onderwerp onomstreden is, ligt bij de overheid.
Achtergrondstudies
In het kader van dit advies heeft de RMO twee achtergrondstudies laten doen. Een achtergrondstudie, naar normatieve overwegingen, zit als bijlage bij het advies. De andere achtergrondstudie is een verkennende studie gedaan naar overheidsinitiatieven van gedragsbeïnvloeding in de domeinen gezondheid, mobiliteit en financiën.
ISBN
978 90 077758 46 5
Organisatie
Raad voor Maatschappelijke Ontwikkeling
Links
- Het advies is te downloaden en te bestellen op de website van de Raad voor Samenleving & Volksgezondheid.