Politie en GHB-problematiek op het platteland
In het afgelopen decennium heeft het gebruik van GHB zich vanuit de Randstad verspreid naar het platteland. De politie op het platteland wordt geconfronteerd met lokale handel in GHB en aan GHB-gebruik gerelateerde problemen op het terrein van gezondheid, openbare orde en criminaliteit. Om meer te weten te komen over de GHB-problematiek heeft de Universiteit van Amsterdam hier onderzoek naar gedaan.
Brandhaarden
De problematiek is over verschillende regio’s verspreid, maar concentreert zich vooral in bepaalde gebieden en kernen (‘brandhaarden’) in het Noorden, Oosten en Zuiden van het land. De GHB-markt in de ‘brandhaarden’ kwam tot bloei in kleine lokale scenes van gebruikers die elkaar van de straat en/of het uitgaansleven kenden. GHB-verkopers hebben vervolgens in betrekkelijke luwte hun afzetmarkt kunnen vergroten. De korte distributielijnen en de geringe sociale afstand tussen dealers en gebruikers droegen daar aan bij.
GHB-gebruik
Op gebruikersniveau bestaat de GHB-markt uit een mix van zelf maken, kopen, (door)verkopen, (gratis) weggeven en krijgen. De GHB-gebruikers wonen voornamelijk in (delen van) bepaalde dorpen, gehuchten of volksbuurten binnen de ‘brandhaarden’. Deze onderscheiden zich door meer werkeloosheid, maar ook door een sterk arbeidsethos. Het zijn ook hechte gemeenschappen met een gesloten karakter en sinds jaar en dag een zekere argwaan jegens het gezag.
De combinatie van kleinschaligheid en geslotenheid zorgt ervoor dat groepjes gebruikers nauw met elkaar verweven zijn en dat (potentiële) jongere GHB-gebruikers optrekken met oudere gebruikers. Dit vergroot de kans om met GHB in aanraking te komen en ermee door te gaan.
Profiel GHB-gebruikers
Het profiel van frequente GHB-gebruikers op het platteland kenmerkt zich door een brede leeftijdsspreiding. De grootste groep bestaat uit 20-ers en begin-30-ers. Het zijn vrijwel uitsluitend ‘witte’, relatief laagopgeleide en in meerderheid mannelijke gebruikers. Zij hebben ruime ervaring met het gebruik van andere middelen. Veel van hen zijn meermaals in contact geweest met de politie vanwege hun GHB-gebruik.
GHB-problematiek en politiepraktijk
De aan GHB-gerelateerde meldingen die bij de politie binnenkomen, gaan voornamelijk over gezondheidsproblemen en/of openbare orde en veiligheid. De politie wordt ook geconfronteerd met agressief gedrag van GHB-gebruikers, verloedering en rijden onder invloed van GHB. Sommige gebruikers dealen om het eigen gebruik te bekostigen.
Daarnaast is er vermogenscriminaliteit, zoals winkeldiefstal, inbraak en het stelen van fietsen en brommers. De politie gaat steeds intensiever samenwerken met jongerenwerk en hulpverlening. Door plaatsing van GHB op lijst I van de Opiumwet (harddrugs) kreeg de politie meer handvatten om ‘harder’ op te treden tegen handel en bezit.
Politie en de andere partners zijn zich ook scherper gaan opstellen jegens beginnende en verslaafde gebruikers. Met de meer integrale aanpak is de GHB-problematiek in de openbare ruimte fors verminderd. GHB-handel en -gebruik hebben zich grotendeels verplaatst naar het privédomein. Politiemensen zijn bezorgd over de behandeling van GHB-verslaafden. Na een afkickbehandeling vallen zij vaak weer terug in gebruik.