Cyberdaders vertonen veel overeenkomsten met ‘traditionele’ daders, maar er zijn ook verschillen. Kenmerken die vaak voorkomen zijn:

• Nieuwsgierigheid
• Mentale uitdaging
• Bewijsdrang
• Introversie.

Dit blijkt uit onderzoek van Erasmus Universiteit Rotterdam en Universiteit Leiden, in opdracht van het Wetenschappelijk Onderzoek- en Documentatiecentrum.

Het onderzoek laat zien dat cyberdaders een zeer heterogene groep vormen als het gaat om risico- en beschermende factoren, drijfveren en de ontwikkeling van de criminele carrière. Veelvoorkomende kenmerken die overeenkomen met die van ‘traditionele’ daders zijn:

• Gezinsproblematiek
• Invloed van leeftijdgenoten
• Bagatellisering van ernst en schade van het delict
• Motieven als kick, plezier en geld.

Daders cybercrime wanen zich onaantastbaar

Door de online omgeving en de (technische) aard van de delicten worden de effecten van deze kenmerken vaak versterkt. Door de anonimiteit en lage pakkans waant de dader zich al gauw onaantastbaar. Ook een abstract slachtoffer en het gevoel in een hyperrealiteit te opereren (alsof het een spel is) spelen een rol.

Bewijsdrang en sociale onhandigheid daders cybercrime

Kenmerken die vaker voor lijken te komen bij cyberdaders zijn vooral vaardigheden en talenten die veelal nodig zijn voor cybercriminaliteit:

• Nieuwsgierigheid
• Mentale uitdaging
• Perfectionisme
• Bewijsdrang.

Daarnaast kan ook sprake zijn van kenmerken die offline sociale interactie bemoeilijken, maar het opbouwen van een groot online sociaal netwerk niet in de weg staan. Zoals introversie en sociale onhandigheid.

Grote diversiteit onder cyberdaders

De grote diversiteit onder cyberdaders maakt een op maat gesneden aanpak van belang. Daarvoor is uitgebreide diagnostiek van daders en hun online en offline context nodig. De huidige diagnostiek geeft nog te weinig handvatten voor maatwerk in de aanpak. Voor jonge technisch vaardige hackers lijken potentieel succesvol te zijn een combinatie van:

• Interventies met bewustwording
• Mentaliseren (inleven in de ander)
• Moreel redeneren
• Het aanbieden van kansen.

Daarbij moet er wel oog zijn voor het optreden van onbedoelde neveneffecten. Voorbeelden daarvan zijn dat daders technisch vaardiger worden of een hackersnetwerk opbouwen zonder dat ze de omslag maken naar het ethisch hacken.

Traditionele interventies daders cybercrime

Ook traditionele interventies kunnen voor jongere en oudere daders in verschillende fasen van hun criminele loopbaan effectief zijn. Voorbeelden zijn interventies gericht op verslavingsproblematiek, sociale vaardigheden of ondersteunende relaties.

Noodzakelijke aanpassingen om deze interventies geschikt te maken voor daders van cybercrime moeten zich vooral richten op de afwijkende motivaties en leerstijlen van deze daders in een online context.

Over het onderzoek

Voor de studie is literatuuronderzoek verricht en zijn interviews en focusgroepen gehouden met experts (52 respondenten). Ook zijn interviews gehouden met 14 cyberdaders die betrokken waren bij onder andere hacken, DDoS-aanvallen en virtuele diefstal. Vanuit Erasmus Universiteit zijn criminologen dr. Wytske van de Wagen, Sifra Matthijsse Msc. en dr. Tamar Fischer betrokken. Dr.mr. Elina van ’t Zand is betrokken vanuit Universiteit Leiden.

• Bron: WODC