ToeZine: 'Een online huisbezoek uit het niks aankondigen, dat doen we niet'
Van ‘empathischer handhaven’ tot ‘knettergek’. De Zelfinspectie-app van IJsselgemeenten doet de gemoederen hoog oplopen. ToeZine sprak met initiatiefnemer Fred Struik, senior medewerker handhaving bij IJsselgemeenten. “Empathie heeft niet te maken met techniek, maar met hoe inspecteurs werken.”
Even kort voor wie het nieuws ontgaan is: waarvoor is de Zelfinspectie-app bedoeld?
“We hadden al een huisbezoek-app, voor de controle op mensen met bijstandsuitkeringen. Die gebruikten we om burgers te laten tekenen voor toestemming, om foto’s te maken en de inspectie te registreren. Tijdens de coronacrisis – de eerste lockdown, om precies te zijn – hebben we de app laten doorontwikkelen. Daardoor kunnen we ook op afstand toezicht houden. De ontwikkelaar heeft bijvoorbeeld een virtuele spreekkamer toegevoegd. Hiermee kunnen we volgens de hoogste privacy-standaarden gesprekken voeren met burgers. Als we denken dat het goed is om een kijkje te nemen in de woning, dan vragen we of de burger ons online wil rondleiden.”
Voorstanders noemen de app een voorbeeld van empathischer toezicht, tegenstanders juist van minder menselijke maat. En jij?
“Ik zie de app als extra tool in de gereedschapskist van een inspecteur. Niet meer en niet minder. We leggen de Zelfinspectie-app niet op, noch aan de burger noch aan de inspecteur. Persoonlijk vind ik de app laagdrempelig; we maken het makkelijker voor de burger om te bewijzen dat die de regels naleeft. Toezicht wordt meer een coproductie tussen burger en handhaving. Daar spreekt ook vertrouwen in de burger uit. Vertrouwen dat die zich in de eigen woning bevindt tijdens het gesprek bijvoorbeeld, en alles laat zien waar de inspecteur om vraagt. Met empathie heeft de app weinig te maken, als je het mij vraagt. Empathie zit ’m niet in techniek, maar in hoe inspecteurs werken. In hun sociale skills.”
“Ik weet niet of tegenstanders zich realiseren hoe groot de impact van een huisbezoek is. Vanwege de veiligheid komen inspecteurs altijd met zijn tweeën. Voor veel burgers voelt dat toch als een inbreuk op hun privacy. Een virtuele rondleiding geeft een heel andere beleving. De burger leidt de inspecteur rond. Doordat hij de camera vasthoudt, ervaart hij meer regie. We zetten de app ook in voor gesprekken met de sociale dienst. In onze regio moeten burgers soms ver reizen. De app bespaart tijd en reiskosten. Dat wordt gewaardeerd, blijkt uit de evaluaties. Die tijdswinst is ook voor het handhavingsteam prettig: het scheelt nogal wat of 2 inspecteurs samen een hele ochtend op pad zijn, of dat 1 inspecteur 3 kwartier een virtueel gesprek voert.”