ToeZine: De blinde vlekken van toezichthouders
Toezichthouders zijn net mensen: ook zij maken denkfouten bij het nemen van besluiten. Ze houden onterecht vast aan hun eerste indruk, zelfs als ze hulpmiddelen krijgen die tot een beter besluit kunnen leiden.
Dat concludeert Tessa Coffeng in haar proefschrift over de besluitvorming van zowel in- als externe toezichthouders. Ze hoopt dat toezichthouders de eigen besluitvorming onder de loep nemen. “Het kan het risico op maatschappelijke schade beperken”, vertelt Coffeng in ToeZine.
Schandalen bij woningcorporaties, het debacle met de hogesnelheidstrein Fyra, de affaire bij de DSB Bank en de fipronil- ofwel eiercrisis: het zijn zonder uitzondering gebeurtenissen met een grote maatschappelijke impact. Bij ieder nieuw fiasco vragen we ons af waarom de toezichthouders niet ingegrepen hebben.
“Vaak zijn er al alarmerende signalen voordat het misgaat”, zegt Coffeng. “Dan rijst de vraag: hoe komt het dat toezichthouders deze signalen missen? Een verklaring is dat ze last hebben van blinde vlekken en denkfouten.”
Blinde vlek
Coffeng – onderzoeker bij de faculteit Sociale Wetenschappen aan de Universiteit Utrecht en zelf ook toezichthouder bij de Autoriteit Financiële Markten (AFM) – deed onderzoek naar denkfouten in toezicht. De resultaten zijn weinig vleiend voor toezichthoudend Nederland. Want gemiddeld genomen geloven toezichthouders dat zij in mindere mate denkfouten hebben dan anderen.
En hoe meer ze denken dat ze objectief zijn, hoe groter de blinde vlek voor de eigen denkfouten. Coffeng vergelijkt het met skiërs die off-piste gaan. “Sommige ervaren skiërs nemen dat risico, ook als ze weten dat er lawinegevaar dreigt. Ze vertrouwen op zichzelf. Maar toch gaat het nog vaak genoeg mis. Veel ervaring is dus geen garantie voor goede besluiten. Het kan juist leiden tot zelfoverschatting.”