Lang zittende bestuurders moeten meer tegenkracht krijgen
Bij misstanden in de semipublieke sector (onderwijs, zorg, wonen en cultuur) speelt de lange zittingsduur van bestuurders vaak een grote rol. Terwijl de macht van bestuurders met de jaren toeneemt, groeit de tegenmacht van ondernemingsorganen en raden van toezicht vaak nauwelijks mee, en functioneren ook externe toezichthouders soms onvoldoende.
Dat schrijven Meike Bokhorst en Sjors Overman van de Universiteit Utrecht in hun boek Bestuurlijk verval in de semipublieke sector. Toezicht als meegroeiende tegenkracht.
Bestuurlijk verval
‘Incidenten’ zoals risicovol ondernemen in woningcorporatiesector, cowboy-gedrag in de zorg, onwerkbare situaties in het onderwijs en grensoverschrijdend gedrag in de cultuursector, duiden allen op een structureel probleem: bestuurlijk verval. En bestuurlijk verval vertoont patronen, laten de onderzoekers zien. Zij doen aanbevelingen voor de verbetering van toezicht en de ontwikkeling van tegenmacht, want ‘een goede bestuurder verdient ook goed tegenspel gedurende zijn loopbaan,’ aldus Bokhorst.
Het is de kunst om de tegenkracht van toezichthouders mee te laten ontwikkelen met de macht van de bestuurders. Interne en externe toezichthouders hebben de taak om te letten op signalen van afnemend bestuurlijk vermogen en van verval. Zo kunnen ze extra tegenwicht creëren bij dominante bestuurders die de organisatie overvleugelen.
Hoe langer de bestuurder zit, hoe belangrijker de rol van de toezichthouder als tegenmacht wordt.
Misstanden onderzocht
Op verzoek van het onderzoeksprogramma Handhaving en Gedrag en het Centrum voor Criminaliteitspreventie en Veiligheid (CCV) analyseerden Bokhorst en Overman van het departement Bestuurs- en Organisatiewetenschap (USBO) 39 casussen van misstanden in de semipublieke sector uit de afgelopen tien jaar.
Bevindingen
Op 28 september 2021 presenteerden de onderzoekers hun bevindingen tijdens het online congres van Handhaving en Gedrag. Het boek Bestuurlijk verval in de semipublieke sector.Toezicht als meegroeiende tegenkracht is beschikbaar via de website handhavingengedrag.nl. Daar staan meer gedragswetenschappelijke onderzoeken naar handhavingsvraagstukken.
Wil je meer weten? Neem dan contact op met Meike Bokhorst: a.m.bokhorst@uu.nl
Het programma Handhaving en Gedrag Het programma Handhaving en Gedrag richt zich op de ontwikkeling en verspreiding van wetenschappelijke kennis over gedrag in relatie tot regelnaleving. Vanuit verschillende disciplines van de wetenschap kijkt het programma naar de grote beleids- en handhavingsvraagstukken. Het programma Handhaving en Gedrag is een interdepartementaal samenwerkingsverband tussen de Belastingdienst, Inspectie Leefomgeving en Transport (ILT), Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (NVWA), Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd (IGJ), Inspectie SZW en het Centrum voor Criminaliteitspreventie en Veiligheid (het CCV). Het CCV expertiseteam Gedrag en samenleving verzorgt de projectleiding van het programma.
Meer weten? Kijk op de website handhavingengedrag.nl voor meer informatie over het programma Handhaving en Gedrag. Neem voor meer informatie contact op met CCV-adviseur Mila Cassée: mila.cassee@hetccv.nl.